Khi công nghệ cần được kể bằng ngôn ngữ của công chúng

Trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, truyền thông không chỉ là cánh tay nối dài của những người làm nghiên cứu khoa học hay các doanh nghiệp chế tạo, ứng dụng công nghệ, mà còn là cầu nối thiết yếu giữa công nghệ và đời sống xã hội. Từ nhu cầu lan tỏa tri thức khoa học, giới thiệu sản phẩm, thu hút đầu tư, cho đến việc định hướng tiêu dùng và phản biện chính sách, truyền thông đóng vai trò kết nối quá trình công nghệ được nghiên cứu, sản xuất, ứng dụng và chấp nhận bởi cộng đồng. Bài viết này nhìn lại ba mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị công nghệ: nhà nghiên cứu, doanh nghiệp và người tiêu dùng cuối, để nhận diện rõ hơn những kỳ vọng thực chất mà họ đang đặt vào báo chí và truyền thông hiện nay.

19:21 | 22/06/2025

Cần coi trọng hơn nữa vấn đề an ninh mạng trong các cơ quan báo chí Trợ lý báo chí trong thời đại số

Mảnh ghép chiến lược của nhà khoa học và nhà phát minh công nghệ mới

Trong một thời đại mà khoa học không còn là lĩnh vực “đóng kín trong phòng thí nghiệm”, vai trò của truyền thông ngày càng trở nên thiết yếu đối với các nhà nghiên cứu và phát minh. Họ không chỉ cần công bố kết quả nghiên cứu trên các tạp chí học thuật mà còn cần lan toả những tri thức ấy ra ngoài phạm vi hàn lâm, hướng đến công chúng, nhà quản lý và doanh nghiệp. Truyền thông, vì vậy, không chỉ là phương tiện đưa tin mà là một phần cấu thành trong chiến lược phát triển khoa học và công nghệ.

Các nhà khoa học ngày nay phải đối mặt với yêu cầu ngày càng cao về khả năng giao tiếp khoa học: từ việc trình bày phát minh sao cho dễ hiểu, đến việc xây dựng hình ảnh cá nhân, tạo uy tín trong cộng đồng và xã hội. Khi một nghiên cứu được lan tỏa rộng rãi, khả năng được trích dẫn tăng lên, cơ hội nhận tài trợ và hợp tác cũng mở rộng. Đặc biệt, với những phát minh có tiềm năng ứng dụng, việc được giới thiệu đúng lúc qua báo chí có thể trở thành cú hích để bước ra thị trường.

Tuy nhiên, mối quan hệ giữa giới khoa học và báo chí không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Không ít nhà nghiên cứu còn e ngại việc xuất hiện trên truyền thông vì lo sợ bị hiểu sai, giật tít hoặc đơn giản là không biết cách truyền đạt sao cho vừa chính xác vừa hấp dẫn. Ngược lại, nhiều phóng viên cũng thiếu nền tảng khoa học để hiểu sâu các nội dung nghiên cứu. Sự thiếu cầu nối này đang khiến nhiều giá trị khoa học bị “ẩn mình” thay vì được phát huy.

Đã đến lúc các nhà khoa học cần chủ động hơn trong việc tiếp cận truyền thông như một đối tác chiến lược, đồng thời báo chí cũng cần phát triển lực lượng phóng viên chuyên trách về khoa học - những “người phiên dịch” giữa thế giới tri thức và công chúng. Trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, nơi mỗi ý tưởng đều có tiềm năng thay đổi thế giới, sự kết nối giữa nghiên cứu và truyền thông chính là chìa khóa để khoa học thực sự bước ra đời sống.

Khi công nghệ cần được kể bằng ngôn ngữ của công chúng

Cầu nối chiến lược giữa doanh nghiệp công nghệ và xã hội

Nếu như các nhà nghiên cứu - phát minh cần báo chí để lan tỏa tri thức, thì các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh công nghệ cũng ngày càng xem truyền thông là một phần thiết yếu trong chiến lược phát triển bền vững. Không đơn thuần là công cụ quảng bá sản phẩm, truyền thông chính là chiếc cầu nối giúp doanh nghiệp công nghệ định vị vị thế, xây dựng niềm tin và mở rộng ảnh hưởng trong một thị trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh chóng, sản phẩm liên tục được cải tiến, doanh nghiệp không thể chỉ dựa vào tính năng kỹ thuật mà cần đến sự đồng hành của báo chí trong việc “giải thích” công nghệ cho công chúng. Các bài viết phân tích sâu về quy trình R và D, năng lực thiết kế - chế tạo, hoặc giải pháp ứng dụng vào thực tế sẽ giúp khách hàng, đối tác và nhà đầu tư hiểu rõ giá trị mà doanh nghiệp tạo ra. Từ đó, hình ảnh của doanh nghiệp không chỉ là “người bán sản phẩm”, mà là “người dẫn dắt công nghệ”.

Với các startup công nghệ hoặc doanh nghiệp vừa và nhỏ, truyền thông còn là cánh cửa để tiếp cận thị trường, thu hút vốn và tạo tiếng vang trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Một bài báo trên tạp chí chuyên ngành uy tín có thể mang lại cơ hội hợp tác, tạo đòn bẩy cho quá trình thương mại hóa sản phẩm công nghệ mới. Đặc biệt, trong các lĩnh vực đòi hỏi chuẩn hóa và quản lý chặt chẽ như AI, y sinh, năng lượng tái tạo, việc xuất hiện đúng lúc trên truyền thông có thể góp phần định hướng chính sách và nâng cao vị thế của doanh nghiệp trong quá trình đối thoại với cơ quan chức năng.

Ngược lại, truyền thông cũng là “vũ khí mềm” trong quản trị khủng hoảng, giúp doanh nghiệp xử lý kịp thời các hiểu lầm về kỹ thuật, sự cố vận hành hay thông tin thất thiệt.

Như vậy, cũng như giới nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ không thể phát triển bền vững nếu đứng ngoài truyền thông. Họ cần báo chí không chỉ để được biết đến, mà để được hiểu đúng, đánh giá công bằng và đồng hành dài hạn trong hành trình chinh phục thị trường bằng tri thức và đổi mới sáng tạo.

Kỳ vọng của người tiêu dùng cuối

Trong chuỗi giá trị công nghệ, báo chí và truyền thông không chỉ là công cụ quảng bá mà còn là người kết nối và định hướng cho cả tổ chức, doanh nghiệp lẫn người dùng cuối. Những đối tượng này ngày càng có kỳ vọng rõ ràng và thực chất hơn đối với truyền thông, không chỉ dừng ở việc “đưa tin”, mà phải thực sự trở thành một phần của hệ sinh thái công nghệ.

Trước hết, họ cần báo chí đóng vai trò “phiên dịch” công nghệ, giúp giải thích các khái niệm kỹ thuật một cách dễ hiểu nhưng chính xác. Khi một tổ chức hay người tiêu dùng cân nhắc sử dụng một sản phẩm hoặc giải pháp công nghệ, họ mong muốn có được cái nhìn rõ ràng về cơ chế vận hành, tính năng đặc thù và tác động thực tiễn. Một bệnh viện muốn đầu tư thiết bị chẩn đoán hình ảnh mới hay một doanh nghiệp nhỏ đang lựa chọn phần mềm quản lý vận hành, đều cần những bài viết trung lập, giúp họ hiểu đúng và đủ để ra quyết định.

Tiếp theo là vai trò tư vấn tiêu dùng. Người tiêu dùng và doanh nghiệp ngày càng mong đợi các bài phân tích so sánh sản phẩm, đánh giá độc lập về chất lượng, giá trị sử dụng và chi phí bảo trì. Truyền thông khi đó không chỉ đưa tin, mà trở thành “cố vấn công nghệ” đáng tin cậy, giúp người đọc tránh những lựa chọn sai lầm, nhất là trong bối cảnh thị trường ngập tràn quảng cáo và thông tin thiếu kiểm chứng.

Không dừng lại ở hiện tại, báo chí công nghệ còn cần dẫn dắt người đọc theo kịp các xu hướng mới. Việc cập nhật thông tin về những thay đổi trong trí tuệ nhân tạo, bảo mật dữ liệu, vật liệu thông minh hay công nghệ môi trường giúp tổ chức và người dùng không bị tụt lại phía sau. Những chuyên đề chuyên sâu, phân tích thị trường hoặc phỏng vấn chuyên gia chính là cầu nối quan trọng giữa người tiêu dùng và thế giới công nghệ đang vận động không ngừng.

Bên cạnh đó, báo chí cũng là lực lượng giám sát trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp công nghệ. Khi công nghệ liên quan trực tiếp đến dữ liệu cá nhân, quyền riêng tư, sức khỏe hay môi trường, người đọc mong đợi báo chí đóng vai trò kiểm chứng và phản biện. Việc minh bạch hóa thông tin, phơi bày các hành vi vi phạm chuẩn mực, cũng như đưa tin công bằng về những nỗ lực khắc phục của doanh nghiệp chính là thước đo uy tín của một nền báo chí chuyên nghiệp.

Cuối cùng, người tiêu dùng không muốn chỉ được “nghe” mà còn muốn “nói”. Truyền thông công nghệ cần mở ra diễn đàn hai chiều - nơi ý kiến của người dùng, tổ chức ứng dụng, chuyên gia và nhà phát triển gặp nhau. Những khảo sát, ý kiến phản hồi hoặc phân tích trải nghiệm thực tế sẽ giúp các doanh nghiệp công nghệ cải tiến sản phẩm phù hợp hơn với nhu cầu thị trường.

Tóm lại, doanh nghiệp ứng dụng và người tiêu dùng cuối không chỉ cần thông tin về công nghệ, mà còn mong muốn một báo chí công nghệ chuyên sâu, minh bạch, có trách nhiệm xã hội và mang tính tương tác. Khi truyền thông thực hiện tốt vai trò này, công nghệ mới thật sự được hiểu đúng, ứng dụng hiệu quả và phát triển bền vững trong lòng xã hội.

Tiến Dũng

Đường dẫn bài viết: https://tudonghoangaynay.vn/khi-cong-nghe-can-duoc-ke-bang-ngon-ngu-cua-cong-chung-14421.htmlIn bài viết