Chủ tịch Đỗ Hoàng Trung: Người kỹ sư nuôi dưỡng giấc mơ làm chủ công nghệ tự động hóa Việt Nam

Trong thế giới công nghệ, có những người chọn đi con đường bằng phẳng, an toàn, nhưng cũng có những người luôn ấp ủ ước mơ, dám bắt đầu thử sức, chấp nhận thử thách để biến khát vọng thành hiện thực. Chủ tịch Đỗ Hoàng Trung - nhà sáng lập IDEA Group là một người như vậy. Từ 150 triệu đồng vốn ban đầu, cùng ba nhân sự và vài chiếc máy tính, anh đã từng bước đưa IDEA trở thành doanh nghiệp tự động hóa hàng đầu Việt Nam, hợp tác với nhiều khách hàng quốc tế, đặc biệt là Nhật Bản - thị trường được xem là đòi hỏi cao. Với anh, khởi nghiệp chưa bao giờ là con đường trải hoa hồng, nhưng là con đường để chứng minh rằng người Việt hoàn toàn có thể chế tạo ra máy móc, robot và công nghệ cao để đóng góp vào nền kinh tế nước nhà.

Từ khát vọng của chàng sinh viên Bách khoa đến những ngày đầu lập nghiệp

Sinh ra và lớn lên trong một thế hệ chứng kiến làn sóng công nghiệp hóa của đất nước, Đỗ Hoàng Trung từ rất sớm đã đặt ra cho mình câu hỏi: tại sao kỹ sư Việt Nam lại không thể chế tạo máy, trong khi máy móc thiết bị cứ phải nhập khẩu từ nước ngoài? Niềm trăn trở ấy dẫn cậu học trò giàu đam mê cơ khí đến giảng đường trường Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh, chuyên ngành Cơ khí chế tạo máy. Anh kể: “Mình chọn ngành này vì yêu thích tạo ra máy móc thiết bị. Thời đó nhìn đâu cũng thấy máy móc nhập khẩu, mình luôn tự hỏi tại sao người Việt không làm được,trong khi bản chất của chế tạo không phải là điều gì quá xa vời?”.

Thế nhưng khi tốt nghiệp, anh vấp phải thực tế phũ phàng: ở Việt Nam lúc đó hầu như không có công ty nào làm về thiết kế chế tạo máy. Anh Trung không tìm được công việc đúng với ngành học. Và cũng chính thời điểm đó, anh đưa ra quyết định thay đổi cuộc đời: sang Nhật Bản để học tập, làm việc và tích lũy hành trang cho khát vọng khởi nghiệp. Lựa chọn đến Nhật Bản không phải ngẫu nhiên. “Máy móc, thiết bị ở Việt Nam thời đó chủ yếu nhập từ Nhật. Mình nghĩ, nếu người Nhật - cũng là một dân tộc châu Á làm được, tại sao mình không học từ họ?” - anh chia sẻ.

Ba năm ở xứ sở hoa anh đào là ba năm vừa học vừa làm, vừa quan sát vừa trải nghiệm. Anh đi theo diện visa du học, ban ngày đến lớp, còn buổi tối và cuối tuần tranh thủ làm thêm để vừa trang trải chi phí, vừa tích lũy chút vốn liếng. Anh coi đó là những năm tháng vô giá, không chỉ giúp mình thành thạo tiếng Nhật, mà còn thấm nhuần văn hóa kỷ luật, tinh thần tỉ mỉ, sự tận tâm của người Nhật trong sản xuất. Anh nhớ lại: “Mình đi làm thêm, giao tiếp với người Nhật, đi đây đi đó để hiểu cách họ vận hành xã hội, cách họ tạo ra những sản phẩm tuyệt vời. Tất cả là tiền đề cho khởi nghiệp sau này”.

Ba năm học hỏi ở Nhật Bản về lĩnh vực chế tạo máy, mặc dù mang khát khao khởi nghiệp nhưng khi trở về nước vẫn chưa phải là thị trường sôi động để bắt đầu. Do đó anh bắt tay vào việc trở thành người kết nối, làm networking đưa sản phẩm Nhật Bản vào nhà máy tại Việt Nam.

Cho đến năm 2010, anh Trung cùng hai người bạn kỹ sư thành lập Công ty IDEA, với số vốn ban đầu chỉ 150 triệu đồng. Số tiền ấy, như anh ví von, “chỉ đủ để lựa cơm gắp mắm”. Không thể lập xưởng chế tạo máy, họ chọn con đường phù hợp nhất: dịch vụ thiết kế. Chỉ với vài chiếc máy tính và internet, IDEA bắt đầu nhận các dự án thiết kế hỗ trợ, số hóa dữ liệu kỹ thuật cho doanh nghiệp, chủ yếu là khách hàng Nhật. “Thiết kế không cần vốn lớn, nhưng lại là cơ hội để mình tích lũy kinh nghiệm, tài chính, đào tạo con người. Nó là bàn đạp để chúng tôi tiến tới chế tạo sản phẩm sau này” - anh Trung kể.

Những ngày đầu ấy vô cùng gian khó. Khách hàng Nhật nổi tiếng khắt khe, trong khi kỹ sư Việt Nam mới chỉ quen mức cơ bản. Có những lúc cả đội phải làm việc xuyên đêm, tăng ca tới sáng để kịp tiến độ. Có lúc công ty hết tiền vì thiếu kinh nghiệm quản lý chi phí, chính anh lại phải đi làm thuê bên ngoài để kiếm tiền duy trì công ty. “Đó là giai đoạn khó quên nhất. Anh em làm việc tới sáng, sáng ngủ bù rồi chiều lại chiến đấu tiếp. Không phải ai cũng theo được, nhưng ai đã ở lại thì đều vì cùng một khát vọng” - anh bồi hồi nhớ lại.

Hành trình 15 năm - những bước ngoặt định hình IDEA

Nếu coi sự phát triển của IDEA như một cuộc leo núi, thì cứ mỗi chặng đường 5 năm, công ty lại đặt chân lên một cột mốc mới. Giai đoạn 2010 - 2015 là chặng đường khởi nghiệp. IDEA bắt đầu từ dịch vụ thiết kế, tích hợp hệ thống, dần tiến tới thực hiện các đơn hàng chế tạo máy từ đơn giản đến phức tạp. Cũng nhờ đó mà IDEA tích lũy được vốn và nhân lực. Đến năm 2015, đội ngũ công ty quyết định mở xưởng gia công, chính thức chuyển sang chế tạo máy. “Đây là bước ngoặt lớn. Từ làm dịch vụ sáng tạo ra sản phẩm thực sự, mình mới chứng minh được giá trị doanh nghiệp” - anh Trung chia sẻ.

Năm 2020, tức là 10 năm sau IDEA thành lập công ty thành viên chuyên nghiên cứu phát triển sản phẩm công nghệ cao, trong đó nổi bật là robot, máy in 3D và drone. Đây là bước đi táo bạo, thể hiện khát vọng “Make in Vietnam” của doanh nghiệp. Chia sẻ về động lực thành lập Công ty R&D, Chủ tịch Đỗ Hoàng Trung nhấn mạnh: “Khát vọng làm ra được sản phẩm của chính mình đã có từ ngày còn chưa thành lập công ty. Sau 10 năm tích lũy nguồn lực IDEA thấy rằng đã đến lúc phải làm ra sản phẩm của chính IDEA, do chính bàn tay kỹ sư Việt Nam làm ra phục vụ thị trường chứ không phải là làm theo nhu cầu của khách hàng”.

Và đến 2025, sau khi đã có nền tảng sản phẩm vững chắc, đủ nguồn lực và uy tín, IDEA mở rộng thị trường ra toàn cầu, hướng đến Mỹ, Canada, Úc, Ấn Độ, Brazil, Mexico, bên cạnh thị trường Nhật vốn chiếm tới 97% khách hàng hiện nay.

Trong cuộc trò chuyện với người đứng đầu IDEA, chúng tôi hiểu rằng anh rất chú trọng nguồn nhân lực. Trong từng cột mốc mà IDEA đạt được là cả một chiến lược nhân lực. Anh Trung luôn nhấn mạnh “Trong năm yếu tố quan trọng nhất của một doanh nghiệp: sản phẩm, thị trường, con người, tài chính và thì con người vẫn là cốt lõi. Nơi làm ra sản phẩm chất lượng hay không, chính là ở bàn tay kỹ sư”. Vì thế, anh đặc biệt chú trọng tuyển dụng, đào tạo, phúc lợi và động lực cho nhân viên. Trong các năm qua, có nhiều kỹ sư của IDEA được cử sang Nhật để đào tạo chuyên tu nhằm nâng cao năng lực chuyên môn, ngoại ngữ, kinh nghiệm cũng như hiểu biết về văn hóa của họ. Từ đó phục vụ khách hàng Nhật Bản một cách tốt nhất.

Từ ba thành viên ban đầu, đến nay IDEA có hơn 265 kỹ sư và nhân viên, trong đó có 175 kỹ sư chuyên thiết kế chế tạo sản phẩm. Đây là đội ngũ chủ lực của IDEA, phần lớn tốt nghiệp từ các trường kỹ thuật hàng đầu như Trường ĐH Bách Khoa Tp.HCM, Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM, Trường ĐH Công nghiệp Tp.HCM. Thành công của IDEA đến từ việc kiên định theo đuổi ba giá trị: chất lượng, chi phí và thời gian. Làm việc với thị trường Nhật giúp IDEA rèn luyện tiêu chuẩn chất lượng cao nhất. “Làm được cho Nhật thì sẽ làm được cho tất cả khách hàng trên các nước khác” - anh Trung tự tin. Cùng với đó là lợi thế chi phí nhân công Việt Nam, và tinh thần siêng năng, kỷ luật giúp IDEA cạnh tranh về giá cả. Thêm vào đó, doanh nghiệp luôn đặt tốc độ phản ứng nhanh lên hàng đầu, coi giao hàng đúng hạn là thước đo uy tín. Ba giá trị ấy khiến khách hàng yên tâm và gắn bó lâu dài.

Từ những đơn hàng nhỏ lẻ, IDEA nay đã trở thành đối tác của hơn 270 khách hàng quốc tế, là doanh nghiệp tiên phong trong cung cấp dịch vụ thiết kế và hỗ trợ thiết kế máy móc công nghiệp, gia công cơ khí chính xác, và chế tạo máy tự động hóa. Ngoài thị trường Nhật Bản, công ty đã vươn tới Mỹ, Canada, Ấn Độ, Úc. Sự bền bỉ của một đội ngũ kỹ sư trẻ, cùng triết lý lấy con người làm trung tâm, đã đưa IDEA từ một công ty non trẻ trở thành doanh nghiệp Top đầu về thiết kế chế tạo máy ở Việt Nam.

Khát vọng “Make in Vietnam” - đưa robot Việt ra thế giới

Chủ tịch Đỗ Hoàng Trung đã vươn xa hơn. Anh muốn để lại dấu ấn cho ngành tự động hóa Việt Nam bằng hai điều: một là những sản phẩm mang thương hiệu IDEA có thể xuất khẩu ra Sản phẩm robot mang thương hiệu IDEA thế giới, hai là một thế hệ kỹ sư Việt Nam đủ sức cạnh tranh toàn cầu. “Có hai thứ tôi muốn IDEA làm được. Thứ nhất, tạo ra những sản phẩm như xe tự hành, robot do chính kỹ sư Việt Nam chế tạo. Thứ hai, đào tạo nguồn nhân lực thiết kế, chế tạo tự động hóa và robot, để lại giá trị lâu dài cho xã hội” - anh chia sẻ.

Với tầm nhìn đó, IDEA đã dành tới 30% tổng chi phí cho nghiên cứu phát triển, trung bình 5-10% ngân sách mỗi năm dành riêng cho đội ngũ R&D. Đây là tỷ lệ hiếm có trong các doanh nghiệp Việt, chứng tỏ cam kết đầu tư dài hạn cho đổi mới. Theo anh có như vậy mới giúp đội ngũ R&D không chỉ đưa ra ý tưởng, mà còn theo đuổi trọn vẹn từ thiết kế đến gia công, lắp ráp sản phẩm, đảm bảo triết lý “Make in Vietnam” thực sự.

Tất nhiên, hành trình phía trước không hề bằng phẳng. Thách thức lớn nhất đến từ sự cạnh tranh khốc liệt của sản phẩm đến từ Trung Quốc. “Hàng Trung Quốc rẻ đến mức không nước nào cạnh tranh nổi. Nên IDEA chọn hướng đi khác: tập trung vào thị trường các nước phát triển, nơi người ta coi trọng chất lượng và giải pháp tổng thể hơn là giá rẻ” - anh thẳng thắn.

Trong tương lai, IDEA kỳ vọng sẽ có ít nhất hai thương hiệu vững chắc: một là dòng sản phẩm máy móc tự động hóa công nghiệp, hai là dòng robot thương mại hóa để xuất khẩu. Với sự kiên định, bài bản, khát vọng cháy bỏng và với Quyết định 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 được Chính phủ ban hành đã chọn robot là nhóm công nghệ, sản phẩm công nghệ chiến lược, Chủ tịch Đỗ Hoàng Trung tin rằng ngày ấy không xa.

Anh còn tiết lộ với chúng tôi rằng, IDEA chuẩn bị thành lập Viện đào tạo để kết nối giữa nhà trường và doanh nghiệp. Bởi sinh viên ra trường thường mất nhiều thời gian để thích nghi. Viện đào tạo sẽ là cầu nối, giúp nguồn nhân lực vừa giỏi kỹ thuật, vừa am hiểu văn hóa doanh nghiệp và tiêu chuẩn quốc tế. Đây không chỉ là giải pháp cho IDEA, mà còn góp phần cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cho cả ngành tự động hóa Việt Nam.

Hơn 30 năm trước, chính vì thấy nước mình thua thiệt trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật nên chàng trai trẻ Đỗ Hoàng Trung đã ôm ấp giấc mơ chế tạo máy “make in Việt Nam”. Chính khát vọng đó vẫn luôn được anh nuôi dưỡng nên đã có IDEA của ngày hôm nay, đã khẳng định được người Việt hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ, chế tạo máy móc và robot đạt chuẩn quốc tế. Câu chuyện của anh Đỗ Hoàng Trung gắn liền với thương hiệu IDEA trong 15 năm qua không chỉ là chân dung một doanh nhân công nghệ, mà còn là niềm tin, là cảm hứng cho thế hệ kỹ sư trẻ Việt Nam dám nuôi dưỡng khát vọng, dám bước ra thế giới.

Thực hiện: Duyên Nguyễn - Trà Giang