 |
London dùng AI giám sát và phát hiện các rủi ro tại sân ga
Theo BBC, Cơ quan điều hành giao thông công cộng London (Transport for London - TfL) đang đẩy mạnh việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo nhằm tăng cường an toàn tại các sân ga. TfL hiện đang thử nghiệm một công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) mới có khả năng phát hiện vật thể rơi xuống đường ray, qua đó hỗ trợ ngăn ngừa tai nạn và giảm thiểu rủi ro cho hành khách.
Hệ thống đang được triển khai thử nghiệm tại ga Custom House, thuộc tuyến DLR ở phía đông London. AI phân tích dữ liệu hình ảnh từ camera giám sát để nhận diện vật thể bất thường trên đường ray, đồng thời loại bỏ chuyển động của tàu để tránh cảnh báo giả. Trước đó, một hệ thống tương tự từng được thử nghiệm tại ga Willesden Green, với phạm vi mở rộng hơn bao gồm cả phát hiện hành vi trốn vé, nhận diện vật nguy hiểm và cảnh báo người đứng sát mép sân ga.
Thị trưởng London, ông Sadiq Khan, cho biết: "An toàn là ưu tiên hàng đầu của TfL. Mỗi vụ chấn thương đều là điều không thể chấp nhận." Ông nhấn mạnh rằng việc ứng dụng AI không chỉ giúp ngăn ngừa tai nạn mà còn tăng cường khả năng phản ứng nhanh của nhân viên khi có tình huống xảy ra.
Động thái này được triển khai ngay sau khi cơ quan điều tra an toàn đường sắt công bố vụ tai nạn nghiêm trọng khiến một người đàn ông bị bốn đoàn tàu cán qua tại tuyến Jubilee. Trước đó, vào tháng 11, thành viên mù của Đảng Lao động - Lord Blunkett - cũng từng gặp tai nạn khi ngã xuống khe giữa tàu và sân ga tại ga Westminster. Các vụ việc này làm dấy lên lo ngại về mức độ an toàn tại hệ thống ga ngầm London.
TfL cho biết sẽ tiếp tục mở rộng thử nghiệm công nghệ AI tại nhiều ga khác trong nửa cuối năm, với mục tiêu tăng cường giám sát, cảnh báo sớm và xử lý sự cố kịp thời. Ngoài ra, cơ quan này cũng đang theo dõi dữ liệu tai nạn và xu hướng nguy cơ để điều chỉnh, tối ưu hóa vận hành. TfL kỳ vọng hệ thống giao thông công cộng sẽ trở nên thông minh và an toàn hơn nhờ công nghệ.
 |
| Công nghệ IoT và AI đang được ứng dụng rộng rãi trên thế giới để giám sát và điều hành các đô thị thông minh |
Xu hướng toàn cầu và ý nghĩa chiến lược
Tốc độ đô thị hóa nhanh và lưu lượng phương tiện tăng cao đang đặt ra áp lực lớn cho các hệ thống giao thông tại nhiều thành phố lớn trên thế giới. AI nổi lên như một giải pháp tiềm năng, hỗ trợ nâng cao hiệu quả giám sát, giảm tai nạn và cải thiện khả năng ra quyết định trong thời gian thực.
Ở các thành phố lớn như London, Tokyo hay Singapore, AI không chỉ đơn thuần ghi nhận vi phạm, mà còn đóng vai trò “người cảnh báo” chủ động. Ví dụ, hệ thống thị giác máy tính (computer vision) tại Tokyo có thể nhận diện chính xác các hành vi như vượt đèn đỏ, đi sai làn, không đội mũ bảo hiểm hay dừng đỗ sai quy định. AI còn có khả năng phân tích hành vi nguy cơ dựa trên dữ liệu hình ảnh liên tục để phát hiện các tình huống nguy hiểm tiềm ẩn trước khi chúng biến thành tai nạn. Hệ thống tàu cao tốc Shinkansen sử dụng AI để theo dõi độ mòn bánh xe và cảnh báo nguy cơ sự cố cơ khí.
Ở Mỹ, một số thành phố đang thí điểm AI trong kiểm soát tín hiệu giao thông nhằm giảm va chạm tại giao lộ. Trung Quốc tích hợp thị giác máy tính vào hệ thống giám sát người đi bộ và kết hợp cảnh báo đến tài xế.
Tại London, AI được dùng để phân tích lưu lượng giao thông theo thời gian thực và điều chỉnh đèn tín hiệu tại nút giao, giúp giảm tới 25% thời gian chờ trong giờ cao điểm. Singapore ứng dụng cảm biến IoT trên diện rộng để tạo nên hệ sinh thái giao thông thông minh.
Các ứng dụng này đều dựa trên khả năng xử lý dữ liệu lớn theo thời gian thực - điều khó thực hiện nếu chỉ dựa vào con người. AI không thay thế con người mà đóng vai trò bổ trợ, giúp tăng cường năng lực quan sát và phản ứng trong môi trường phức tạp.
Về lâu dài, việc tích hợp AI không chỉ mang lại lợi ích về an toàn trước mắt, mà còn mở đường cho việc phát triển hệ thống giao thông tự động trong tương lai. Đây là bước chuyển từ mô hình phản ứng sang mô hình phòng ngừa, đặc biệt quan trọng trong bối cảnh đô thị hóa nhanh và nhu cầu di chuyển ngày càng lớn.
Tuy nhiên, việc triển khai AI trong giao thông vẫn đối mặt với nhiều thách thức như độ tin cậy, bảo mật dữ liệu, và khả năng tương thích với hạ tầng hiện hữu. Dù vậy, xu hướng toàn cầu cho thấy AI đang định hình lại tư duy quản lý giao thông, hướng đến một hệ thống vừa an toàn vừa linh hoạt hơn.
 |
| TfL đang đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm nâng cao an toàn cho hành khách tại các sân ga |
Khi nào công nghệ trở thành “người giữ gìn trật tự” trên từng cung đường Việt?
Có lẽ không ai sống giữa lòng phố thị Việt Nam mà chưa từng cảm thấy nỗi lo mỗi khi bước xuống lòng đường. Những dòng xe nối đuôi nhau, tiếng còi inh ỏi không ngớt, những pha “đánh võng” bất chấp nguy hiểm,... Tất cả tạo nên một bức tranh giao thông vừa náo nhiệt vừa đầy thách thức. Giao thông không còn đơn thuần là chuyện di chuyển, mà đã trở thành bài toán về an toàn, ý thức cộng đồng và sự phát triển bền vững của xã hội.
Tốc độ đô thị hóa chóng mặt kéo theo sự gia tăng khổng lồ về số lượng phương tiện tham gia giao thông. Tại Hà Nội, mật độ xe máy đã vượt mức 800 xe trên mỗi km đường - một con số khổng lồ khiến hạ tầng giao thông chịu áp lực cực lớn. Tương tự, TP.HCM và Đà Nẵng cũng không khá hơn khi nhiều nút giao trọng điểm thường xuyên rơi vào tình trạng quá tải, dẫn đến ùn tắc và tai nạn xảy ra liên tục.
Chính quyền đã không ngồi yên. Hàng loạt chiến dịch tuyên truyền, hệ thống giám sát và xử lý vi phạm được triển khai. Tuy nhiên, tình trạng vượt đèn đỏ, lấn làn, hay thậm chí là những pha dừng đỗ sai quy định ngay trước mắt camera vẫn diễn ra phổ biến. Vấn đề nằm ở chỗ chúng ta mới chỉ “thấy” được vi phạm mà chưa thực sự “hiểu” và dự đoán được nguy cơ.
Đây là thời điểm trí tuệ nhân tạo và tự động hóa được xem như một giải pháp đổi mới, mở ra hướng đi mới cho an toàn giao thông.
 |
| Trung tâm điều khiển giao thông Hà Nội với các trang thiết bị hiện đại |
Việt Nam cũng đang bắt đầu bước vào cuộc chơi công nghệ cao trong quản lý giao thông. Một số địa phương như Hà Nội, TP.HCM đã triển khai hệ thống camera xử phạt nguội - một bước tiến quan trọng. Tuy nhiên, đa phần các hệ thống này vẫn hoạt động ở mức độ ghi hình thụ động, thiếu đi khả năng phân tích dữ liệu chuyên sâu để dự đoán và cảnh báo nguy cơ.
Một khoảng trống rất lớn đang chờ các giải pháp AI lấp đầy. Thí dụ, công nghệ thị giác máy tính hoàn toàn có thể được ứng dụng để tự động nhận diện hành vi vi phạm, đồng thời tích hợp với các trung tâm điều hành giao thông thông minh để xử lý dữ liệu theo thời gian thực, điều chỉnh đèn tín hiệu, điều phối luồng xe và giảm ùn tắc hiệu quả.
Tại Hà Nội, một thử nghiệm tích hợp cảm biến IoT và AI tại nút giao thông quận Cầu Giấy đã giúp giảm tới 40% số vụ va chạm tại khu vực này. Hệ thống cảnh báo sớm được trang bị để phát hiện xe đi sai hướng hay người đi bộ sang đường không đúng quy định, góp phần nâng cao ý thức và giảm thiểu nguy cơ tai nạn.
Điều quan trọng hơn cả là thay đổi tư duy quản lý giao thông - từ phản ứng sau sự cố sang phòng ngừa rủi ro. Công nghệ cảm biến, IoT và AI không chỉ là công cụ ghi nhận và xử lý vi phạm mà còn là “đòn bẩy” giúp nâng cấp toàn bộ hệ thống quản lý, đưa nó lên một tầm cao mới.
Tuy nhiên, để phát huy tối đa lợi ích của công nghệ, Việt Nam cần xây dựng chiến lược dài hạn, đồng bộ như: Đầu tư phát triển hạ tầng số hiện đại, với hệ thống cảm biến và camera thông minh được kết nối và đồng bộ. Hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý và bảo vệ dữ liệu, tạo môi trường minh bạch và an toàn cho việc ứng dụng AI. Nâng cao năng lực số cho lực lượng thực thi, từ cảnh sát giao thông đến các kỹ sư vận hành hệ thống. Khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân, đặc biệt các startup và doanh nghiệp công nghệ trong nước, để tạo ra các giải pháp phù hợp với đặc thù giao thông Việt Nam.
Công nghệ không phải là phép màu, nhưng nếu được khai thác đúng cách, nó sẽ là trợ thủ đắc lực giúp Việt Nam xây dựng hệ thống giao thông thông minh, không chỉ giải quyết được các vấn đề nan giải hiện nay mà còn hướng tới sự phát triển bền vững cho tương lai.
Giao thông hiện tại còn nhiều bất cập, nhưng với sự phối hợp nhịp nhàng giữa công nghệ, con người và chính sách đúng đắn, chúng ta hoàn toàn có thể mơ về một ngày, mỗi chặng đường không còn là nơi thử thách tính mạng, mà trở thành hành trình an toàn, văn minh và tử tế.
Tiến Minh
