acecook

“Nhân chứng thời tiền sử” giữa lòng Di sản Tràng An

Văn hoá giải trí
20/09/2025 04:04
Trong sâu thẳm hang Thung Bình 1, thuộc Quần thể Di sản Văn hóa-Thiên nhiên thế giới Tràng An (Ninh Bình), các nhà khảo cổ học đã bất ngờ tìm thấy một di cốt người có niên đại khoảng 13.000 năm tuổi.
aa
“Nhân chứng thời tiền sử” giữa lòng Di sản Tràng An
Các nhà khảo cổ học trong nước và quốc tế đang khai quật tại Tràng An, tỉnh Ninh Bình (Ảnh: SỞ DU LỊCH NINH BÌNH).

Phát hiện này không chỉ gây chấn động bởi độ quý hiếm, mà còn mở ra một cánh cửa mới để nhìn lại lịch sử loài người trong bối cảnh cuối cùng của Kỷ Băng hà.

Di cốt người đàn ông ở hang Thung Bình 1 được xem như một “nhân chứng thời tiền sử”. Với các nhà nghiên cứu khảo cổ, “nhân chứng” ấy đã bước ra từ dĩ vãng để kể lại câu chuyện sống động về đời sống con người tiền sử trên vùng đất Ninh Bình và Việt Nam cách đây hàng vạn năm.

Bằng chứng khảo cổ hiếm có và giải mã khoa học

Sau hơn 20 năm nghiên cứu tại quần thể danh thắng Tràng An, nhất là quá trình khai quật khảo cổ từ năm 2017 đến 2018, các nhà khoa học trong nước và quốc tế đã tìm thấy bộ xương được ký hiệu là TBH trong khu vực hang Thung Bình 1. Bộ xương có niên đại khoảng 13.000 năm trước và là một trong số ít di cốt người cuối Kỷ Băng hà được bảo tồn nguyên vẹn ở Đông Nam Á.

Bộ xương tìm thấy thuộc về một người đàn ông trưởng thành, cao khoảng 1m74, mất khi 35 tuổi. Điều đáng chú ý là cơ thể vẫn lưu lại vết thương do mũi lao thạch anh, một loại vũ khí quý hiếm và tinh xảo chưa từng thấy trong khảo cổ Đông Nam Á. Khả năng vết thương đã gây nhiễm trùng nặng, nhưng ông vẫn sống thêm nhiều tuần trước khi tử vong.

“Nhân chứng thời tiền sử” giữa lòng Di sản Tràng An
Bộ xương tìm thấy thuộc về một người đàn ông trưởng thành, cao khoảng 1m74, mất khi 35 tuổi.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Khắc Sử, Nghiên cứu viên cao cấp Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, nhấn mạnh: “Chiến binh này bị một mũi tên thạch anh - vũ khí quý hiếm chưa từng thấy trong khảo cổ Đông Nam Á - đâm xuyên vào cơ thể, gây ra vết thương nghiêm trọng dẫn đến nhiễm trùng và tử vong. Bộ di cốt còn cho chúng ta biết cư dân nơi đây đã thực hiện mai táng theo phương thức nằm co bó gối, phản ánh nét văn hóa nhân văn của cộng đồng thời đó”.

Giá trị lớn nhất không chỉ dừng lại ở việc tìm thấy bộ di cốt. Lần đầu tiên trên thế giới, các nhà khoa học đã giải mã thành công ADN của một cá thể người từng tồn tại cách đây 13.000 năm, được lưu giữ trong điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm. Đây là một thành công mang tầm vóc quốc tế, xóa bỏ định kiến lâu nay rằng vùng nhiệt đới không thể bảo tồn gien cổ. Mẫu ADN ty thể thu được là một trong những dữ liệu cổ xưa nhất tại Việt Nam, cho thấy cá thể người thuộc nhánh M, dòng di truyền bản địa, gắn bó với cộng đồng săn bắt, hái lượm ở Đông Nam Á và Nam Á. Kết quả này bổ sung mảnh ghép vô giá cho bản đồ gien toàn cầu, khẳng định vai trò của Đông Nam Á trong lịch sử di cư và tiến hóa nhân loại.

Tiến sĩ Thorsten Kahlert, Đại học Queen’s, chuyên gia dự án khảo cổ SUNDASIA (một dự án được thành lập với mục đích tìm hiểu về cuộc sống của người tiền sử) cho biết: “Khi đến đây, mục đích của chúng tôi là tìm ra những tư liệu khảo cổ, hiện vật về cuộc sống con người. Việc có thể tìm thấy một bộ xương người hoàn chỉnh như vậy là một phần thưởng đặc biệt nhất cho những người làm khảo cổ như chúng tôi”.

Dự án khảo cổ SUNDASIA tập trung tìm, phát hiện các di vật và mong muốn tái dựng cuộc sống của người tiền sử. Di sản Tràng An là khu vực đã trải qua nhiều biến động của môi trường, từng có lúc biển tiến và biển thoái. Việc có thể tìm hiểu qua các di vật, di cốt như trên về cách mà con người thích ứng với thay đổi của môi trường là một điều rất quan trọng. Dự án sẽ cho chúng ta thấy cách người tiền sử sống như thế nào và cung cấp thông tin cho việc chúng ta sẽ ứng phó với biến đổi khí hậu ở hiện tại và tương lai ra sao. Những phát hiện khảo cổ lớn ở đây còn là cơ hội quảng bá di sản Tràng An.

“Nhân chứng thời tiền sử” giữa lòng Di sản Tràng An
Chuyên gia khảo cổ học quốc tế phân tích các mẫu khảo cổ tại Tràng An. (Ảnh: SỞ DU LỊCH NINH BÌNH)

Ý nghĩa văn hóa, lịch sử

Từ góc độ khoa học, phát hiện khảo cổ nêu trên mở rộng hiểu biết về hình thái cơ thể, sức khỏe, bệnh lý và đời sống cộng đồng tiền sử. Nó cho thấy cư dân Tràng An từ 13.000 năm trước đã biết chế tác công cụ tinh vi, sử dụng đá quý làm vũ khí và tồn tại trong môi trường khắc nghiệt. Từ góc độ xã hội, đây là chứng tích về xung đột sinh tồn, đồng thời phản ánh nét văn hóa ứng xử nhân văn qua nghi thức mai táng.

Phó Giám đốc Sở Du lịch Ninh Bình Nguyễn Cao Tấn nhận định: Sự kiện phát hiện những thành quả của nghiên cứu khoa học về di chỉ khảo cổ học ở Thung Bình 1 là quá trình rất lâu dài, bền bỉ của các nhà khoa học nói chung và của địa phương Ninh Bình nói riêng. Di chỉ này một lần nữa cho thấy Tràng An là kho di sản phong phú, đa dạng và vô cùng giá trị. Có thể khẳng định rằng, đây là phát hiện mang tính chất đột phá và có giá trị khoa học tương đối thú vị để chúng ta có một bức tranh toàn cảnh hơn về cuộc sống của con người tiền sử ở Tràng An từ xa xưa đến ngày nay.

“Nhân chứng thời tiền sử” giữa lòng Di sản Tràng An
Hiện di cốt đặc biệt này đang được bảo quản và trưng bày tại chùa Bái Đính.

Ở tầm rộng hơn, phát hiện này hòa quyện với dòng chảy lịch sử lâu dài của dân tộc với những dấu mốc quan trọng. Đó là hành trình 13.000 năm con người bền bỉ sinh tồn trên đất Tràng An; là 1.000 năm lịch sử dân tộc gắn với kinh đô Hoa Lư thời Đinh-Tiền Lê; là 80 năm hiện đại kể từ Cách mạng Tháng Tám 1945 - tất cả tạo thành mạch nguồn ký ức nối liền quá khứ với hiện tại, từ tiền sử đến lịch sử dựng nước và giữ nước.

Thành công của những phát hiện và nghiên cứu khảo cổ ở hang Thung Bình 1, Tràng An cũng lan tỏa mạnh mẽ trên các tạp chí quốc tế uy tín như Proceedings of The Royal Society B (2025) và các kênh truyền thông lớn: CNN, Fox, Yahoo, MSN,... cùng sự xác nhận của hơn 20 trường đại học hàng đầu thế giới như: Đại học Copenhagen (Đan Mạch), Queen’s Belfast (Vương quốc Anh). Những thông tin này đưa Tràng An trở thành tâm điểm chú ý của giới nghiên cứu và khảo cổ học và lịch sử toàn cầu. Mô hình phục dựng của nhân chứng thời tiền sử hiện được lưu giữ và trưng bày tại chùa Bái Đính, trong quần thể danh thắng Tràng An, cho phép công chúng trong nước và ngoài nước chiêm ngưỡng một chứng tích quý hiếm của nhân loại.

nhandan.vn
Bài liên quan
mca
Tin bài khác
Chip cấy não phục hồi thị giác: Bước ngoặt trong y học nhãn khoa

Chip cấy não phục hồi thị giác: Bước ngoặt trong y học nhãn khoa

Sau nhiều thập kỷ chìm trong bóng tối, ánh sáng tưởng chừng đã vĩnh viễn rời xa đôi mắt người khiếm thị nay đã được công nghệ đưa trở lại. Science Corporation - Công ty tiên phong trong lĩnh vực công nghệ thần kinh vừa công bố ca phục hồi thị giác đầu tiên trên thế giới nhờ chip cấy não quang học, mở ra kỷ nguyên mới cho y học thần kinh thị giác.
DJI ra mắt gimbal Osmo Mobile 8 với khả năng xoay 360 độ và theo dõi chủ thể thông minh hơn

DJI ra mắt gimbal Osmo Mobile 8 với khả năng xoay 360 độ và theo dõi chủ thể thông minh hơn

DJI tiếp tục củng cố vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực thiết bị quay chụp di động khi vừa ra mắt gimbal chống rung Osmo Mobile 8 - phiên bản mới nhất dành cho điện thoại thông minh. Với khả năng xoay 360 độ, công nghệ theo dõi chủ thể nâng cấp và thời lượng pin ấn tượng, sản phẩm hứa hẹn trở thành “trợ thủ” đắc lực cho người dùng sáng tạo nội dung và vloger di động.
IEAE 2025: Kết nối, đổi mới và hướng tới nền công nghiệp điện tử xanh, thông minh

IEAE 2025: Kết nối, đổi mới và hướng tới nền công nghiệp điện tử xanh, thông minh

Triển lãm quốc tế Điện tử và Thiết bị thông minh Việt Nam (IEAE) 2025 chính thức khai mạc sáng 30/10 tại Hà Nội, đánh dấu sự kiện thường niên quan trọng nhằm thúc đẩy giao lưu, hợp tác và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực điện tử tiêu dùng, thiết bị gia dụng và công nghệ thông minh.
Công an tỉnh Lai Châu chủ trì phá chuyên án lừa đảo qua mạng hơn 300 tỷ đồng ở Campuchia

Công an tỉnh Lai Châu chủ trì phá chuyên án lừa đảo qua mạng hơn 300 tỷ đồng ở Campuchia

Đoàn công tác đặc biệt Công an tỉnh Lai Châu phối hợp cùng các đơn vị của Bộ Công an và lực lượng chức năng Campuchia đã đột kích sào huyệt lừa đảo qua mạng, bắt giữ 59 người Việt Nam.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 31/10/2025: Tuổi Mão cẩn thận hao tài, Tuổi Thìn sự nghiệp tốt đẹp

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 31/10/2025: Tuổi Mão cẩn thận hao tài, Tuổi Thìn sự nghiệp tốt đẹp

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 31/10/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Vinamilk: Tổng doanh thu hợp nhất quý 3 tiến sát cột mốc 17 nghìn tỷ đồng

Vinamilk: Tổng doanh thu hợp nhất quý 3 tiến sát cột mốc 17 nghìn tỷ đồng

Tổng doanh thu hợp nhất quý 3 của Vinamilk đạt 16.968 tỷ đồng, tăng 9,1% so với cùng kỳ. Theo đó, tổng doanh thu hợp nhất lũy kế 9 tháng đạt 46.678 tỷ đồng, tăng 0,7% so với cùng kỳ. Cả hoạt động kinh doanh trong nước và nước ngoài của doanh nghiệp sữa hàng đầu Việt Nam đều tăng trưởng so với quý trước.
Thị trường chứng khoán ngày 30/10: Thận trọng trước ngưỡng 1.700 điểm, VN Index quay đầu giảm mạnh

Thị trường chứng khoán ngày 30/10: Thận trọng trước ngưỡng 1.700 điểm, VN Index quay đầu giảm mạnh

Nỗ lực vượt cản 1.700 điểm đầu phiên nhưng bất thành, VN Index quay đầu giảm mạnh gần 17 điểm trong phiên 30/10. Lực bán gia tăng trên diện rộng, đặc biệt tại nhóm ngân hàng và cổ phiếu họ Vin, khiến thị trường nhanh chóng “hụt hơi” sau nhịp hồi ngắn.
Tự động trong sản xuất năm 2026: Khi dữ liệu trở thành ‘kỹ sư’ vận hành nhà máy

Tự động trong sản xuất năm 2026: Khi dữ liệu trở thành ‘kỹ sư’ vận hành nhà máy

Trong kỷ nguyên sản xuất hiện đại, máy móc, robot và dây chuyền tự động hóa không còn là trung tâm duy nhất của nhà máy. Bước sang năm 2026, dữ liệu mới là “nền móng” vận hành sản xuất một yếu tố sống động, có khả năng tự phân tích, tự điều chỉnh và hỗ trợ ra quyết định theo thời gian thực. Sự thay đổi này đến từ sự bùng nổ của Agentic AI, thế hệ trí tuệ nhân tạo có khả năng tự quan sát, học hỏi và hành động mà không cần can thiệp thủ công liên tục của con người.
Hội chợ Mùa Thu 2025: Sức bật tiêu dùng, lan tỏa tinh thần hàng Việt

Hội chợ Mùa Thu 2025: Sức bật tiêu dùng, lan tỏa tinh thần hàng Việt

Hội chợ Mùa Thu 2025 không chỉ là điểm hẹn giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng, mà còn là cú hích quan trọng thúc đẩy sức mua nội địa, khôi phục thị trường sau giai đoạn trầm lắng. Với quy mô hơn 3.000 gian hàng, sự kiện đang góp phần làm nóng “mùa vàng” tiêu dùng những tháng cuối năm

'Biến rơm rạ thành vàng': Nông dân Cần Thơ tiên phong ứng dụng công nghệ xử lý rơm bền vững

Trong nỗ lực hiện thực hóa Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp và tăng trưởng xanh đến năm 2030 của Chính phủ, TP. Cần Thơ, Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế (IRRI) tổ chức "Ngày hội nông dân trình diễn cơ giới hóa vùi rơm kết hợp áp dụng chế phẩm sinh học tăng sức khỏe đất". Sự kiện mang dấu ấn công nghệ và đổi mới tư duy sản xuất nông nghiệp bền vững.
song-gia-tri