ÔNG HOÀNG VĂN LƯỢC: TỪ KỸ SƯ TỰ ĐỘNG HOÁ ĐẾN DOANH NHÂN GIÁO DỤC

Không chọn an nhàn sau khi cầm quyển sổ hưu, ông Hoàng Văn Lược - nguyên Bí thư Đảng uỷ, Phó Tổng giám đốc Công ty Xi măng Nghi Sơn, tốt nghiệp kỹ sư ngành tự động hoá đã quyết định “khởi nghiệp” bằng giáo dục. Từ thế giới của quy trình, chuẩn hoá và kỷ luật vận hành, ông chuyển sang thiết kế một môi trường học nơi mỗi đứa trẻ được tôn trọng khác biệt và tiến bộ từng ngày.

Khi được hỏi về quyết định này, ông chia sẻ rằng đây không phải là một phút ngẫu hứng, mà là một lựa chọn chiến lược.

Trên cương vị Tổng Giám đốc điều hành Trường Tiểu học, THCS, THPT Đa Trí Tuệ (MIS), ông mang theo tư duy của một doanh nhân: mục tiêu rõ ràng, dữ liệu hoá quá trình, tái đầu tư cho chất lượng và gìn giữ tâm thế người thầy: nhân ái, biết lắng nghe, lấy hạnh phúc học đường làm thước đo.

Triết lý “trồng người” được cụ thể hoá bằng cá nhân hoá lộ trình học, ngoại ngữ song hành, STEAM, cùng những ứng dụng AI triển khai thận trọng. Sự “rẽ hướng” ấy không phải phút ngẫu hứng, mà là một lựa chọn chiến lược: xây dựng hệ thống bền bỉ, nơi kỷ luật gặp sáng tạo, nơi thành công được đo bằng sự trưởng thành của học trò.

Ông là một doanh nhân giáo dục thời hiện đại - lặng lẽ nhưng kiên định, làm quản trị bằng trái tim và đổi mới bằng trí tuệ.

-Từng là kỹ sư tự động hoá được đào tạo ở nước ngoài, đảm nhiệm vị trí lãnh đạo tại doanh nghiệp lớn - một sự nghiệp khiến nhiều người ngưỡng mộ. Vì sao ở thời điểm có thể an nhàn nghỉ ngơi, ông lại chọn rẽ sang một con đường mới, dấn thân vào giáo dục, thưa ông?

- Năm 1976, sau khi tốt nghiệp Trường ĐH Năng lượng Moskva (MPEI) với tấm bằng kỹ sư tự động hóa, tôi trở về nước và bắt đầu công tác tại Viện Nghiên cứu Công nghệ. Trong quá trình làm việc, tôi có cơ hội trải qua nhiều đơn vị, lĩnh vực khác nhau: từ Tổng công ty Bao bì Xuất khẩu, Công ty Tư vấn đầu tư-phát triển Xi măng, Tổng công ty Xi măng Việt Nam đến Công ty Xi măng Nghi Sơn (liên doanh Việt Nam - Nhật Bản giữa Vicem, Taiheiyo và Mitsubishi).

Nhờ kinh qua nhiều vị trí từ kỹ thuật tự động hóa, nghiên cứu công nghệ, sản xuất bao bì, đến tư vấn đầu tư, hợp tác quốc tế và công tác hành chính - tổ chức, tôi đã tích lũy được vốn kinh nghiệm đa dạng. Tuy có nền tảng kiến thức quốc tế cùng vốn tiếng Nga vững chắc, tôi vẫn tiếp tục học thêm tiếng Anh và nhận bằng cử nhân Anh ngữ để đáp ứng nhu cầu công việc trong bối cảnh hội nhập.

Tuy nhiên, quãng thời gian để lại dấu ấn sâu đậm nhất trong sự nghiệp của tôi chính là 15 năm làm việc tại Công ty Xi măng Nghi Sơn (Doanh nghiệp có số vốn đầu tư gần 800 triệu USD và công suất khoảng 5 triệu tấn xi măng mỗi năm). Đây có thể coi là một trong những giai đoạn vừa khó khăn, thách thức nhưng vừa là cơ hội lớn để tôi học hỏi phong cách tổ chức và quản lý của người Nhật. Trên cương vị Bí thư Đảng ủy, Phó Tổng giám đốc Công ty, tôi đã cùng các đồng nghiệp và đối tác quốc tế chung sức xây dựng Nghi Sơn trở thành hình mẫu hợp tác hiệu quả nhất trong ngành xi măng Việt Nam thời bấy giờ.

Những trải nghiệm đa dạng đó đã rèn giũa tôi, giúp tôi đúc kết nhiều bài học quý giá trong quản lý, kết nối, giao tiếp và hợp tác quốc tế. Chính điều này đã thôi thúc tôi suy nghĩ phải làm gì đó sau khi nghỉ chế độ. Và lĩnh vực “trồng người” chính là sứ mệnh cao cả và thách thức lớn mà tôi tâm niệm muốn cống hiến, góp phần đào tạo thế hệ trẻ Việt Nam vươn mình trở thành con người kiến tạo, công dân yêu nước có trách nhiệm, hướng tới công dân toàn cầu trong thế kỷ XXI.

- Khi xây MIS như một hệ thống bền bỉ, ông chọn bắt đầu từ triết lý trước khi nói đến con số. Quyển sách “Suy ngẫm về trồng người” do ông viết có thể xem là ‘tuyên ngôn’ của MIS? Ông có thể tóm tắt cuốn sách bằng cách ngắn nhất có thể để người đọc dễ hiểu nhất?

- Với tôi, Suy ngẫm về trồng người đúng là một “tuyên ngôn” cho MIS. Trước mọi con số phải là triết lý, kiến trúc và phương pháp. Cuốn sách kết tinh trải nghiệm quản trị và một niềm tin giản dị: giáo dục Việt Nam cần một hệ thống vừa hiện đại, vừa bám rễ truyền thống và hòa các chuẩn mực quốc tế vào bối cảnh nước nhà và “trồng người” là công việc có chiến lược, kế hoạch, tầm nhìn dài hạn.

Nếu phải tóm gọn cuốn sách một cách dễ hiểu có thể nói rằng: “Mỗi đứa trẻ là một chủ thể độc đáo; nhiệm vụ của nhà trường là xây dựng một môi trường văn minh – hạnh phúc để cá nhân hóa lộ trình học, tối đa hóa tiềm năng Đa Trí Tuệ trên năm trụ cột: học làm người; kỹ năng thế kỷ 21; tri thức – công nghệ – ngoại ngữ; thể lực; học đi với hành, định hướng nghề nghiệp.”

Và một hành động tôi mong cộng đồng giáo dục cùng làm sau khi đọc: Hãy chuyển dịch từ “dạy - cấp phát kiến thức” sang mô thức học tập hợp tác, đo bằng tiến bộ của từng học sinh và mức độ hạnh phúc của các bên liên quan; kiến tạo bộ chỉ số/KPI do một đơn vị chất lượng độc lập thiết kế và ứng dụng công nghệ AI như một công cụ trợ lực có đạo đức để cá nhân hóa học tập.

Ở MIS, đó là lý do chúng tôi lấy sự tiến bộ và sự hài lòng làm thước đo, tổ chức HTHT (học tập hợp tác) như chuẩn vận hành, có phòng Giám định chất lượng & Chuyển đổi số xây KPI và đưa Robotics-AI vào chương trình theo lộ trình phù hợp.

- Theo ông chỉ số “Hạnh phúc và tiến bộ” được đo thế nào?

- Khái niệm “hạnh phúc và tiến bộ” tại MIS không dừng lại ở cảm nhận, mà được lượng hoá bằng các chỉ số cụ thể, có thể đo lường, kiểm chứng và cải tiến. Đây là hai trụ cột xuyên suốt trong mọi hoạt động quản trị giáo dục của chúng tôi.

Năm học 2024–2025, nhà trường đã ghi nhận kết quả nổi bật khi có tới 98,7% học sinh khối 12 trúng tuyển vào các trường đại học top đầu; 07 học sinh đạt học bổng của các trường đại học tại Bắc Kinh (Trung Quốc), 07 học sinh du học tại các nước có nền công nghiệp phát triển.

Thầy Hiệu trưởng Nguyễn Quyết Thắng khẳng định: Bên cạnh các con số ấn tượng, điều đáng tự hào nhất là sự tiến bộ thật sự của học sinh. Chính những bước tiến ấy là minh chứng sống động cho giá trị cốt lõi mà MIS theo đuổi: giáo dục lấy học sinh làm trung tâm, lấy sự tiến bộ làm thước đo.

Trên 50% học sinh lớp 12 đạt điểm IELTS từ 5.0 đến 7.5; điểm HSK từ 3.0 đến 6.0. Đây chính là nền tảng quan trọng để các em tiếp tục hành trình học tập ở bậc cao hơn.

Cũng trong năm học vừa qua, hàng chục học sinh lớp 1, 6, 10 đã nhận học bổng trọn đời. Nhiều học sinh đạt các giải thưởng quan trọng: Olympic Toán – Tiếng Anh cấp Quốc gia (1 Vàng, 7 Đồng, 61 Khuyến khích); IKMC Toán quốc tế (1 Bạc); Lập trình TEKMONK Coding (1 Đồng, 1 Khuyến khích).

Chúng tôi đánh giá mức độ hài lòng của học sinh và cha mẹ học sinh mỗi năm bằng khảo sát độc lập. Cùng với đó, MIS tổ chức đối thoại trực tiếp, mô hình "1 học sinh - 1 hồ sơ cá nhân - 1 người theo sát". Nhiều gia đình có cả ba anh chị em cùng học tại MIS, đó là chỉ số niềm tin không thể đo bằng điểm số.

- Nhân sự là yếu tố sống còn của doanh nghiệp, đặc biệt là trong giáo dục. Chính sách lương, đào tạo, đánh giá và giữ chân giáo viên chủ lực của MIS khác thị trường ở điểm nào thưa ông?

- Trong giáo dục, nhân sự chính là vốn chiến lược. Một ngôi trường không thể thành công chỉ nhờ cơ sở vật chất, mà cần đội ngũ giáo viên gắn bó, có tâm và có tầm. Tại MIS, chúng tôi xem giáo viên là người “trồng người”, vì vậy chính sách nhân sự được xây dựng trên bốn trụ cột: phân cấp Level 1 với lương cố định, chịu trách nhiệm chính; Level 2 hưởng lương theo tiết dạy và có cơ hội thăng hạng. Nhà trường tổ chức đào tạo định kỳ về AI, lập trình, sư phạm, đồng thời miễn phí tiếng Anh, tiếng Trung cho toàn bộ cán bộ, giáo viên, nhân viên.

Đánh giá giáo viên dựa trên KPI minh bạch, gắn với tiến bộ và mức độ hài lòng của học sinh, thay vì cảm tính. Chúng tôi giữ chân nhân sự bằng văn hóa trường học, cơ hội phát triển, đề cử đào tạo chuyên sâu và thăng tiến nội bộ.

Tôi cho rằng, những người làm nhiệm vụ “trồng Người” cần được nuôi dưỡng cả chuyên môn lẫn niềm tin. Và nếu muốn trường học bền vững, thì trước hết hãy tạo một nơi xứng đáng để giáo viên yên tâm “gieo hạt”.

- Hiện nay công nghệ AI/STEAM đang được ứng dụng ra sao tại Trường Đa Trí Tuệ, trong thời gian tới ông có chiến lược gì?

- Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo (AI) và giáo dục STEAM không còn là yếu tố bên lề mà đã trở thành trục lõi trong thiết kế chương trình học tại MIS. Chúng tôi xác định rõ, nếu muốn học sinh trở thành công dân toàn cầu, biết tư duy phản biện, sáng tạo, liên ngành và sử dụng công nghệ có trách nhiệm thì AI và STEAM phải hiện diện một cách xuyên suốt, từ bậc Tiểu học đến Trung học, đi từ nền tảng vững chắc đến ứng dụng thực tiễn. Đây là cách chúng tôi xây dựng năng lực tương lai thay vì chạy theo xu hướng thời thượng.

Tại MIS, AI và lập trình đã được đưa vào chương trình từ 3 năm trước. Ở cấp Tiểu học và Trung học cơ sở, học sinh bắt đầu làm quen với tư duy thuật toán, lập trình qua các công cụ trực quan như Scratch, Robotics, Python… Ở bậc Trung học phổ thông, các em được học sâu hơn về AI, dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT) và có thể ứng dụng công nghệ vào các dự án học tập cá nhân. Chúng tôi cũng tích cực đưa công nghệ thực tế ảo (VR/AR), trợ lý ảo AI vào các tiết học để tăng tính trải nghiệm, đặc biệt trong rèn luyện kỹ năng ngoại ngữ, thuyết trình và làm sản phẩm kỹ thuật số.

ROBOHUB Vietnam phối hợp cùng Hệ thống MIS tổ chức cuộc thi STEAMCUP năm học 2024 - 2025 thu hút học sinh nhiều trường trên địa bản thành phố Hà Nội tham gia.

STEAM tại MIS không dừng lại ở những tiết học riêng biệt, mà được tích hợp liên môn từ Toán, Khoa học, Mỹ thuật, Âm nhạc đến Tin học để hình thành chuỗi hoạt động dự án, trưng bày, thi đấu, giúp học sinh kết nối kiến thức với đời sống và phát triển toàn diện cả kỹ năng lẫn phẩm chất. Mỗi học sinh được khuyến khích thể hiện cá tính sáng tạo, đồng thời biết hợp tác và giải quyết vấn đề theo nhóm.

Trong chiến lược dài hạn từ nay đến 2030, chúng tôi sẽ chuẩn hóa AI như một năng lực nền tảng bên cạnh ngôn ngữ và tư duy toán học. AI không còn là một môn học ngoại khóa mà sẽ được tích hợp thành nội dung chính khóa, được cá nhân hóa theo năng lực học sinh. Cùng với đó, chúng tôi xây dựng đội ngũ giáo viên chuyên trách về công nghệ, tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu và phát triển lực lượng “giáo viên dẫn đường công nghệ” ở mỗi khối lớp.

Ngoài ra, MIS đang mở rộng hợp tác với nhiều tổ chức uy tín như Aptech, Robohub, Jaxtina, MathExpress để xây dựng chương trình có chứng chỉ quốc tế, từng bước hướng đến mô hình song bằng: bằng học thuật và bằng công nghệ. Đây không chỉ là bước tiến về mặt nội dung, mà còn là lời cam kết về chất lượng đào tạo theo chuẩn quốc tế.

AI và STEAM không chỉ là đổi mới về kỹ thuật, mà còn là đổi mới về tư duy giáo dục. Học sinh hôm nay phải được trang bị khả năng làm chủ công nghệ, sử dụng công nghệ để sáng tạo và tạo ra giá trị – chứ không phải là những người tiêu dùng bị công nghệ chi phối. Và đó cũng là định hướng bền vững mà MIS sẽ kiên trì theo đuổi trong những năm tới.

- Từ góc nhìn doanh nhân, ông có khuyến nghị gì để thúc đẩy ngành giáo dục nói chung, hệ thống trường tư thục nói riêng ngày càng phát triển, đóng góp quan trọng trong sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ của đất nước?

- Bước sang năm học 2025–2026, nhà trường định hướng phát triển theo chủ đề “Future with AI, Future with Heart” – Hướng tới tương lai công nghệ vừa gìn giữ giá trị nhân văn, trái tim và nhân cách. Thông điệp cốt lõi là: công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), có thể thay đổi phương thức học tập, nhưng chính trái tim và nhân cách sẽ định hình nên những con người vĩ đại của thế kỷ XXI.

Từ thực tiễn này, tôi muốn đưa ra một vài khuyến nghị đối với nền giáo dục Việt Nam. Trước hết, nền giáo dục Việt Nam cần phải có một triết lý giáo dục, chuẩn giáo dục quốc gia thống nhất. Thứ hai, tập trung đổi mới, cải cách triệt nền hành chính và thể chế giáo dục nước nhà.

Thứ ba, lấy xã hội hóa, dân chủ hóa, chuẩn hóa làm mục tiêu và hiện đại hoá, Việt Nam hoá, lành mạnh hoá làm động lực phát triển bền vững và bắt nhịp với tiến bộ giáo dục thời đại.

- Trân trọng cảm ơn ông!

Thực hiện: LÊ MINH LOAN