Toà soạn số: Hành trình chuyển mình của báo chí hiện đại

Chuyển đổi số trong báo chí đang đặt ra yêu cầu cấp thiết về xây dựng mô hình tòa soạn số hiện đại, linh hoạt và thích ứng với môi trường truyền thông số đa nền tảng.

Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số trong báo chí không còn là lựa chọn mà là yêu cầu sống còn để đáp ứng sự thay đổi trong thói quen tiếp nhận thông tin của công chúng. Tại Việt Nam, chủ trương này được thể hiện rõ nét qua Đề án Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 (Quyết định 362/QĐ-TTg, ngày 3/4/2019) và Chiến lược Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 (Quyết định 348/QĐ-TTg, ngày 6/4/2023). Các chính sách này nhấn mạnh việc khuyến khích phát triển báo chí đa phương tiện, xây dựng các cơ quan báo chí chủ lực hiện đại, trong đó mô hình tòa soạn số là yếu tố cốt lõi để đảm bảo tính chuyên nghiệp, nhân văn và khả năng định hướng dư luận xã hội.

Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), đang được Bộ Thông tin và Truyền thông hoàn thiện, cũng đề cập đến việc tạo hành lang pháp lý hỗ trợ chuyển đổi số, bao gồm các quy định về quản lý nội dung số, bảo vệ chủ quyền thông tin trên không gian mạng, khuyến khích ứng dụng công nghệ hiện đại trong hoạt động báo chí. Các quy định này nhằm đảm bảo báo chí không chỉ thích nghi với xu hướng số hóa mà còn giữ vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận trong bối cảnh cạnh tranh với các nền tảng xuyên biên giới.

Toà soạn số: Hành trình chuyển mình của báo chí hiện đại

Toà soạn số: Từ lý thuyết đến thực tiễn

Tòa soạn số là mô hình tổ chức báo chí dựa trên nền tảng công nghệ, tích hợp các quy trình sản xuất, biên tập, xuất bản và phân phối nội dung đa nền tảng. Đây không chỉ là việc chuyển đổi từ báo in sang báo điện tử, mà là sự chuyển dịch toàn diện về tư duy làm báo, từ đơn kênh sang đa phương tiện, từ cảm tính sang dữ liệu, từ truyền thống sang hội tụ. Theo PGS.TS Đỗ Thị Thu Hằng, Trưởng ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam, tòa soạn số phải đáp ứng năm yếu tố: nội dung số, công nghệ số, công chúng số, kinh tế số và hệ sinh thái số.

Bà Hằng cho rằng, để chuyển đổi từ mô hình tòa soạn truyền thống sang mô hình tòa soạn số, mỗi cơ quan báo chí cần xác định rõ đây chính là đích đến của sự chuyển đổi. Bản chất của báo chí số là sử dụng công nghệ số để vận hành, đồng thời sáng tạo nội dung, sản xuất các dòng sản phẩm số, kinh doanh và phát hành trên các nền tảng số trong một hệ sinh thái số.

Ông Lê Quốc Minh - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân đã nhấn mạnh tại hội thảo “Ứng dụng công nghệ trong quản trị tòa soạn số” rằng: “Xây dựng tòa soạn số sẽ làm thay đổi toàn diện bộ mặt của ngành báo chí”.

Theo ông, cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, quyết liệt, bám sát thực tiễn, chủ động nắm bắt các sự kiện, kịp thời thông tin, định hướng dư luận xã hội bảo đảm khách quan, chính xác, có trọng tâm, trọng điểm. Ông nói thêm: “Một kỷ nguyên mới của báo chí số, công nghệ số, hội tụ công nghệ và hội tụ nội dung đã hình thành và đang phát triển mạnh mẽ. Hội tụ nội dung và hội tụ công nghệ được xem như là một chìa khóa để mở ra con đường mới cho các nhà báo, các tòa soạn hiện đại”.

Để thực hiện được điều đó, cần có một sự “tích hợp” và “hội tụ” cả về nội dung lẫn hình thức xuất bản của một tờ báo, theo đó mô hình “tòa soạn số” trở thành xu thế tất yếu của các cơ quan báo chí thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng.

Bức tranh chuyển đổi số tại các tòa soạn lớn

Những năm gần đây, nhiều cơ quan báo chí tại Việt Nam đã có bước chuyển mình mạnh mẽ trong tiến trình chuyển đổi số. Bằng cách đưa công nghệ vào vị trí trung tâm trong chiến lược phát triển, các tòa soạn đã ứng dụng mô hình tòa soạn số để sản xuất nội dung hấp dẫn, tiếp cận hiệu quả các nhóm độc giả mới, tối ưu kênh phân phối và gia tăng nguồn thu đáng kể.

Là một trong những báo điện tử lớn nhất Việt Nam, VnExpress được đánh giá là đơn vị tiên phong trong xây dựng tòa soạn số. Tại đây, một chủ đề có thể được khai thác dưới nhiều định dạng: bài viết, video, infographic, đồ họa tương tác và cả podcast. Đội ngũ biên tập viên kiêm nhiệm nhiều vai trò: viết - quay - dựng - đăng tải. Công nghệ cũng được tích hợp sâu trong quy trình: hệ thống CMS tự động hóa mạnh mẽ, tự gợi ý tiêu đề sau khi hoàn thành bài viết, kiểm tra lỗi ngữ pháp, phân tích xu hướng đọc của người dùng giúp tòa soạn liên tục điều chỉnh nội dung theo thời gian thực. Những công nghệ mới trong lĩnh vực AI cũng đang được áp dụng trong VnExpress như Natural Language Processing (NLP), Machine Learning (ML), Vi- sion, Speech (Speech To Text, Text To Speech).

VnExpress thường xuyên áp dụng các định dạng như video clip, đồ họa, biểu đồ, âm thanh... vào bài viết để đem đến trải nghiệm tốt nhất cho độc giả

Trong khi đó Báo Tuổi Trẻ xây dựng chiến lược phát triển đa nền tảng mạnh mẽ với hệ sinh thái nội dung phong phú: trang điện tử, kênh YouTube, Fanpage Facebook, TikTok, podcast,... Mỗi nền tảng có cách thể hiện nội dung riêng, phù hợp thói quen tiêu dùng của từng nhóm độc giả. Đặc biệt, đội ngũ phóng viên được đào tạo để trở thành những “người kể chuyện số” - linh hoạt trong nhiều kỹ năng: viết, quay, dựng, tương tác mạng xã hội,...

VietnamNet tập trung phát triển các sản phẩm báo chí phân tích sâu, chuyên đề số (long-form) với nhiều định dạng như video clip, đồ họa tương tác, biểu đồ phân tích. Báo cũng bắt đầu áp dụng các công nghệ số hiện đại như AI, dữ liệu lớn, và các hình thức truyền tải tin bài hiện đại như E-maga- zine, Interactive, Infographic, Sto- ry scroll,... Bước chuyển này giúp VietnamNet không chỉ đổi mới cách kể chuyện báo chí mà còn nâng cao trải nghiệm của độc giả. Nhờ áp dụng mô hình tòa soạn số mà hiện tại Vietnamnet đã là những báo điện tử hàng đầu tại Việt Nam.

Hành trình dài trong tư duy, công nghệ và văn hoá

Kết quả đo lường chuyển đổi số báo chí hàng năm của Bộ Thông tin và Truyền thông cho thấy, dù có những bước tiến đáng kể, tỷ lệ các cơ quan báo chí Việt Nam đạt mức độ trưởng thành về chuyển đổi số vẫn còn thấp, chủ yếu tập trung ở các cơ quan báo chí lớn.

Theo báo cáo của Bộ TT và TT, năm 2023, 339 cơ quan báo chí được cấp tài khoản để tự đánh giá mức độ trưởng thành chuyển đổi số, trong đó 273 cơ quan hoàn thành đánh giá. Kết quả cho thấy chỉ 3,66% cơ quan báo chí đạt mức xuất sắc, chủ yếu là các cơ quan lớn như Đài Truyền hình Việt Nam, VnExpress, Báo Lao Động, VietnamNet, trong khi 63% ở mức yếu, tập trung ở các tạp chí khoa học (45,35%) và báo chí địa phương (17,44%).

Năm 2024, số liệu cải thiện đáng kể: 351 cơ quan báo chí tham gia tập huấn, 282 cơ quan hoàn thành đánh giá, với 28 cơ quan (9,93%) đạt mức xuất sắc, 65 cơ quan đạt mức tốt, nhưng vẫn còn 38,65% ở mức yếu, vẫn chủ yếu là các tạp chí khoa học (47,71%) và tạp chí Trung ương/ địa phương (22,02%).

Thách thức lớn nhất khi triển khai tòa soạn số không chỉ nằm ở công nghệ, mà ở con người và tư duy làm báo. Theo đó, không phải phóng viên nào cũng sẵn sàng học kỹ năng mới, không phải lãnh đạo nào cũng dám thay đổi cấu trúc tổ chức cũ. Trong khi đó, đầu tư cho công nghệ đòi hỏi chi phí lớn, chưa kể đến việc khó đo lường hiệu quả trong ngắn hạn.

Bài học từ các cơ quan đi đầu cho thấy: chuyển đổi số là một quá trình dài hạn, cần sự đồng bộ giữa tầm nhìn chiến lược, đào tạo con người và cải tiến công nghệ. Phóng viên đa năng, có tư duy công nghệ và am hiểu nền tảng số sẽ là nhân tố chủ chốt. Tòa soạn phải là một hệ sinh thái mở, linh hoạt và học hỏi liên tục.

Thực tiễn chuyển đổi số báo chí và phát triển báo chí số cho thấy hầu hết các cơ quan báo chí đều nỗ lực lớn trong chuyển đổi số như một đòi hỏi sống còn, phát triển các dòng sản phẩm báo chí số, xây dựng và quản trị tòa soạn số. Tuy nhiên, chuyển đổi số báo chí vẫn còn chậm về tiến độ, chưa đi vào thực chất.

Làm báo thời công nghệ cần gì để thành công?

Từ thực tiễn triển khai chuyển đổi số tại một số cơ quan báo chí, có thể rút ra một số định hướng quan trọng để hoàn thiện mô hình tòa soạn số.

Thứ nhất, cần sớm xây dựng hoặc cập nhật chiến lược chuyển đổi số dài hạn (5 - 10 năm), từ đó định hướng lại nhận thức, tổ chức lại quy trình làm việc, hướng đến một mô hình tòa soạn hội tụ - đa nền tảng, đa phương tiện.

Thứ hai, các cơ quan báo chí nên đầu tư mạnh vào công nghệ, phát triển theo hướng “media-tech” - tích hợp công nghệ vào nghiệp vụ báo chí. Một hướng đi hiệu quả là hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ trong và ngoài nước thay vì tự phát triển bộ phận nghiên cứu lớn.

Thứ ba, cần tổ chức lại quy trình sản xuất theo nguyên tắc “digital-first”, lấy số hóa làm trung tâm. Hội tụ không phải là “cộng dồn” các loại hình báo chí, mà là tích hợp thông minh, linh hoạt hóa nội dung để phù hợp từng nền tảng và từng nhóm độc giả mục tiêu.

Thứ tư, chuyển đổi số không chỉ tạo ra sản phẩm mới, mà còn hình thành văn hóa làm việc mới trong tòa soạn. Tinh thần tự học, đổi mới sáng tạo và tác nghiệp đa năng cần được khuyến khích mạnh mẽ. Nhờ đó, nhiều cơ quan báo chí đã nâng cao chất lượng nhân sự, tăng lượng truy cập và mở rộng độ phủ thông tin chính thống tới đông đảo công chúng.

Tòa soạn số không chỉ là câu chuyện về phần mềm hay máy móc, mà là một bước tiến trong tư duy làm báo hiện đại. Từ mô hình lý thuyết đến những chuyển động thực tiễn, dễ thấy rằng chỉ những tòa soạn nào dám thay đổi, dám thử nghiệm, dám đặt độc giả làm trung tâm mới có thể đứng vững trong cơn sóng công nghệ.

Tudonghoangaynay.vn

Tin bài khác

Thành lập 13 trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0

Đào tạo 02/08/2025 04:07

Bộ GDĐT vừa quyết định thành lập 13 trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng trong lĩnh vực công nghệ 4.0, nhằm thực hiện mục tiêu của Đề án phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030 theo Quyết định 374/QĐ-TTg ngày 19/2/2025 của Thủ tướng Chính phủ.

Dữ liệu - Nền tảng phát triển chuyển đổi số quốc gia và chiến lược quốc gia về cách mạng công nghiệp 4.0

Sản phẩm, Giải pháp 01/08/2025 21:42

Trong nỗ lực thực hiện chuyển đổi số toàn diện, Việt Nam đã sớm xác định dữ liệu là nguồn lực chiến lược, là “tư liệu sản xuất chính, thúc đẩy phát triển nhanh cơ sở dữ liệu lớn, công nghiệp dữ liệu, kinh tế dữ liệu” (Nghị quyết 57/NQTW ngày 22/12/2024).

Ghi nhận ngày đầu triển khai tiện ích dịch vụ công trên địa bàn Hà Nội

Sự kiện 01/08/2025 20:55

Theo văn bản chỉ đạo số 4329 của Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng ban hành ngày 30/7, bắt đầu từ ngày 1/8, các điểm phục vụ hành chính công trên địa bàn phải triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển hành chính công, trong đó người dân đến thực hiện giao dịch hành chính được hưởng nhiều tiện ích công nghệ miễn phí.

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 2/8/2025: Tuổi Dậu gặp rắc rối, tuổi Tý may mắn liên tiếp

Tin hay không tin 01/08/2025 19:06

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 2/8/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...

Thị trường chứng khoán ngày 01/8: Thị trường tiếp tục điều chỉnh nhẹ, dòng tiền tìm đến nhóm cổ phiếu vừa và nhỏ

Thị trường 01/08/2025 16:59

Phiên giao dịch đầu tiên của tháng 8 khép lại với sắc đỏ chiếm ưu thế. VN Index tiếp tục điều chỉnh khi nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn tạm thời hạ nhiệt, nhường chỗ cho dòng tiền chảy về midcap và một số mã đầu cơ. Dù không phải một phiên giảm mạnh, nhưng tín hiệu phân hóa đang rõ dần, báo hiệu giai đoạn thị trường đi ngang tích lũy đang hình thành.

Cánh tay robot hỗ trợ việc nhà: Giải pháp tự động hóa hiệu quả

Kỹ thuật robot 01/08/2025 15:20

Trong khi các loại robot hút bụi đã trở nên phổ biến trong nhiều gia đình thì việc phát triển các robot có thể đảm nhận những công việc vệ sinh phức tạp hơn như cọ rửa, lau chùi và tương tác với môi trường xung quanh vẫn là một thách thức lớn bởi chi phí cao và kỹ thuật chưa đủ hoàn thiện.

AHLĐ, Kỹ sư Hồ Quang Cua và những trải lòng về hành trình đến với Net Zero

Nông nghiệp công nghệ cao 01/08/2025 15:19

“Tôi lớn lên từ đồng ruộng, đến với nông nghiệp tuần hoàn, với Net Zero một cách tự nhiên như một đứa bé với nhiều câu hỏi rất vô tư khi quan sát ngoại cảnh và trưởng thành với những giải đáp. Tôi thực hành một cách bình thường như những công việc phải làm hàng ngày”, AHLĐ, Kỹ sư Hồ Quang Cua đã chia sẻ hành trình đến với Net Zero của ông như vậy, trong Diễn đàn Net Zero 2025.

Trần nhà trở thành mặt phẳng thứ hai cho nhà máy thông minh

Tự động hóa công nghiệp 01/08/2025 05:15

Trong bối cảnh thiếu hụt lao động toàn cầu và áp lực tối ưu hóa không gian sản xuất ngày càng gia tăng, tự động hóa không còn là lựa chọn nâng cao mà trở thành giải pháp bắt buộc để duy trì năng lực sản xuất. Riêng tại Mỹ, 75% nhà sản xuất báo cáo thiếu lao động lành nghề trong năm 2024. Deloitte dự đoán đến năm 2033, có đến 1,9 triệu vị trí trong ngành sản xuất sẽ không thể được lấp đầy.

Nhận định phiên giao dịch ngày 1/8: Rủi ro ngắn hạn bắt đầu tăng cao

Thị trường 01/08/2025 05:05

Thị trường ngày 31/7 ghi nhận tín hiệu hạ nhiệt khi VN Index không thể giữ vững mốc 1.520 điểm, kết phiên trong sắc đỏ nhẹ. Dù dòng tiền vẫn rất mạnh, sự phân hóa đã xuất hiện rõ hơn giữa các nhóm ngành. Khi tâm lý nhà đầu tư chuyển sang tự tin và hưng phấn, rủi ro ngắn hạn cũng bắt đầu tăng cao – đặc biệt với các vị thế ngắn hạn hoặc lướt sóng.

Cao điểm tấn công trấn áp tội phạm công nghệ cao phạm vi toàn quốc

An ninh an toàn mạng 01/08/2025 04:07

Sự thành công của đợt cao điểm không chỉ đo bằng số lượng chuyên án triệt phá; số lượng tài khoản bị xử lý ngăn chặn mà còn ở hiệu quả răn đe, tính chủ động và sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ lực lượng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao.

Xem thêm