VIETSOVPETRO - 44 NĂM BỨT PHÁ CÔNG NGHỆ KHAI THÁC BIỂN

Từ giếng BH-5 phun dầu giữa đại dương năm 1984 đến mô hình số Digital Twin giàn BK-20 hôm nay, Liên doanh Việt – Nga Vietsovpetro đã trải qua 44 năm liên tục “lột xác” công nghệ: cơ khí hóa, PLC/SCADA, quản trị dữ liệu lớn rồi trí tuệ nhân tạo. Nhờ chuỗi bứt phá ấy, tính đến cuối năm 2024, doanh nghiệp không chỉ khai thác hơn 250 triệu tấn dầu, 40 tỷ m³ khí và nộp ngân sách hơn 58 tỷ USD, mà còn trở thành nhà cung cấp dịch vụ kỹ thuật biển hàng đầu khu vực, góp phần giữ vững an ninh năng lượng quốc gia trong kỷ nguyên chuyển dịch xanh.

Từ khát vọng “đi tìm lửa” đến nền móng tự động hóa

Ngày 19/6/1981, tại Moskva, Chính phủ Việt Nam và Liên Xô ký Hiệp định liên chính phủ thành lập Xí nghiệp liên doanh Dầu khí Việt - Xô (Vietsovpetro). Bản hiệp định là lời đáp mạnh mẽ cho bài toán an ninh năng lượng của một đất nước vừa thoát chiến tranh, mở ra cơ chế hợp tác công nghệ biển sâu chưa từng có trong khu vực.

Chỉ ba năm sau, ngày 24/5/1984, giếng BH-5 ở mỏ Bạch Hổ phun dòng dầu công nghiệp đầu tiên và tới 26/6/1986, giàn MSP-1 chính thức khai thác, cho ra những tấn dầu thô thương mại đầu tiên của Việt Nam. Sự kiện ấy không chỉ đánh dấu một mốc kinh tế, mà còn đặt ra yêu cầu cấp bách về kiểm soát áp suất, lưu lượng, nhiệt độ… theo thời gian thực, những chức năng chỉ tự động hóa mới đáp ứng được trên các kết cấu thép giữa đại dương.

Giàn tự nâng Ekhabi phát hiện dầu trong tầng Oligocen (ngày 24/2/1986).

Như vậy, trong vòng hơn 5 năm, những người làm công tác dầu khí ở Vietsovpetro đã biến những tấn dầu trong "sách vở", trong tư duy tưởng tượng của các nhà địa chất thành những tấn dầu hiện thực, từ trong lòng đất, đưa lên hệ thống công nghệ để thu gom, vận chuyển, xử lý thành những tấn dầu thương phẩm, xuất bán và mang về những đồng ngoại tệ quý giá cho đất nước.

Ngày 13/2/1987, Vietsovpetro thành lập Xí nghiệp Khai thác Dầu khí (XNKT). Trong điều lệ, nhiệm vụ thiết kế, tích hợp và vận hành các hệ thống tự động thu thập dữ liệu, điều khiển, giám sát (PLC, SCADA, DCS) được ghi rõ, đánh dấu bước chuyển từ vận hành cơ khí sang điều khiển tự động bài bản.

Cũng từ đây, đội ngũ “automation” đầu tiên được hình thành, vừa tiếp thu công nghệ Liên Xô, vừa nội địa hoá để phù hợp điều kiện khí hậu và tiêu chuẩn Việt Nam. Nhờ nền tảng ấy, đến cuối những năm 1990, Vietsovpetro đã quản lý trên một chục giàn cố định, hàng chục giàn đầu giếng và hàng trăm kilômét ống ngầm, sẵn sàng bước vào kỷ nguyên ứng dụng Hệ thống giám sát, điều khiển và thu thập dữ liệu (SCADA) toàn mỏ sau năm 2000.

Hệ sinh thái công nghệ toàn mỏ và bước ngoặt chuyển đổi số

Bước sang thiên niên kỷ mới, Vietsovpetro ưu tiên hoàn thiện “trục xương sống” truyền dẫn dữ liệu giữa biển và bờ. Hạ tầng viễn thông tốc độ cao được kéo song song với các tuyến ống ngầm, tạo điều kiện chuyển mọi tín hiệu áp suất, nhiệt độ và lưu lượng từ cụm giàn Công nghệ Trung tâm về phòng điều độ ở Vũng Tàu theo thời gian thực, qua đó hình thành hệ thống SCADA phủ khắp mỏ Bạch Hổ – Rồng. Công nghệ giám sát tập trung giúp kỹ sư trên bờ lần đầu tiên điều khiển thiết bị đầu giếng cách đất liền hàng chục hải lý mà không phải chờ lệnh radio truyền thống.

Trụ cột thứ hai của giai đoạn 2000-2010 là cụm Giàn nén khí trung tâm. Theo thiết kế tổng thể của EIL (Ấn Độ), giai đoạn I hoàn thành với 5 tổ máy (4 làm việc, 1 dự phòng) tổng lưu lượng 6,48 triệu m³/ngày; giai đoạn II bổ sung 7 tổ máy (5 làm việc, 2 dự phòng) nâng công suất lên 8,1 triệu m³/ngày. Toàn bộ hệ thống vận hành trên nền tảng hệ thống điều khiển logic khả trình (PLC) của Siemens (CHLB Đức), bảo đảm áp suất gas-lift cho toàn bộ các giếng và duy trì luồng khí thương phẩm nén bờ. Năm 2018, riêng Giàn nén khí trung tâm đã xử lý 3,787 tỷ m³, đạt 112 % kế hoạch và trở thành “máy thở” không thể thiếu cho chuỗi khai thác ngoài khơi.

Khi Cách mạng 4.0 lan tới ngành dầu khí, Vietsovpetro chuyển từ tự động hóa cục bộ sang quản trị tích hợp dữ liệu. Hệ thống ERP Oracle (hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp) và eOffice (hệ thống văn phòng điện tử) được dựng làm “ngôn ngữ chung” cho vận hành - bảo dưỡng - tài chính; toàn bộ phép đo quá trình đổ vào data-lake lưu trên 10.000 thẻ đo mỗi giây, mở đường cho ứng dụng Business Intelligence (tập hợp các công cụ, ứng dụng và quy trình giúp doanh nghiệp thu thập, phân tích và trực quan hóa dữ liệu để hỗ trợ việc ra quyết định và cải thiện hiệu suất) trong dự báo hỏng ESP và phân tích rung turbine.

Bước ngoặt tới vào tháng 12/2020, tại kỳ họp Hội đồng Liên doanh lần thứ 53 giao hai phía “xây dựng Trung tâm điều hành sản xuất mới và Digital Twin cho giàn BK-20”, chính thức đưa mô hình số vào chuỗi giá trị thăm dò – khai thác. Digital Twin cho phép thử nghiệm mọi kịch bản dòng chảy và gas-lift trên máy tính trước khi vặn van thực địa, trong khi Trung tâm điều hành hợp nhất (UOC) hứa hẹn gộp dữ liệu sản xuất, an toàn, bảo dưỡng lên một “video-wall” siêu phân giải, giảm thời gian ra quyết định và chi phí dừng giàn. Những quyết sách năm 2020 khép lại hai thập niên xây dựng “hệ sinh thái công nghệ toàn mỏ” và mở màn giai đoạn “doanh nghiệp số” của liên doanh Việt – Nga trên thềm lục địa phía Nam.

Bước vào thập kỷ mới, Ban lãnh đạo Vietsovpetro xác định chuyển đổi số là “đột phá chiến lược” để kéo dài tuổi mỏ trong bối cảnh thân dầu Bạch Hổ – Rồng suy giảm tự nhiên. Nghị quyết 79-NQ/ĐU ban hành ngày 27/4 /2022 đặt mục tiêu đến năm 2025 mọi quy trình khai thác, bảo dưỡng, vật tư và tài chính của liên doanh được vận hành trên nền tảng dữ liệu thời gian thực, đồng thời hình thành lộ trình số hóa đến năm 2030. Quyết tâm ấy cụ thể hóa bằng việc thành lập Ban Chỉ đạo và Tổ Công tác Chuyển đổi số cuối năm 2021, kế tiếp là hợp đồng tư vấn “Chiến lược CĐS tổng thể” ký với liên danh FPT – PetroSouth năm 2023; chiến lược ưu tiên hoàn thiện trung tâm điều hành hợp nhất (UOC), xây dựng Digital Twin cho giàn BK-20, triển khai nền tảng quản trị nội bộ MyVSP và củng cố an ninh mạng .

Năm 2024, Vietsovpetro khai thác trên 2,9 triệu tấn dầu thô, hoàn thành chỉ tiêu trước 20 ngày, và đưa về bờ 701,4 triệu m³ khí. Khối thăm dò gia tăng thêm hơn 2,5 triệu tấn trữ lượng dầu, bảo đảm nguồn bổ sung cho các năm tới. Chương trình tối ưu chi phí giúp tiết kiệm 293,05 tỷ đồng (tương đương 12,2 triệu USD), đạt 133,43 % kế hoạch; 105 sáng kiến kỹ thuật làm lợi thêm 8,9 triệu USD. Những kết quả này phản ánh rõ tác động của chuyển đổi số và tinh thần sáng kiến lan tỏa trong toàn liên doanh.

Một điểm nhấn khác là sự trỗi dậy của mảng dịch vụ kỹ thuật biển. Tận dụng đội ngũ tự động hóa dày dạn kinh nghiệm sử dụng các hệ thống PLC/SCADA và năng lực thiết kế công trình, Vietsovpetro ký nhiều hợp đồng EPCI cho các mỏ lân cận và dự án điện gió ngoài khơi, đưa doanh thu dịch vụ ngoài năm 2024 vượt 270 triệu USD – xu hướng dịch chuyển từ “thuần khai thác” sang “công nghệ & dịch vụ”.

Thành quả đáng tự hào cho nỗ lực không ngừng đổi mới

Cú hích chuyển đổi số giai đoạn 2021 – 2025 cho thấy lợi nhuận không còn phụ thuộc đơn thuần vào giá dầu quốc tế: biên lợi nhuận được nâng bằng cách giảm thời gian dừng giàn, tối ưu gas-lift theo thời tiết và gia tăng doanh thu dịch vụ công nghệ cao. Về dài hạn, Ban lãnh đạo đặt mục tiêu hoàn thiện UOC vào 2026, thí điểm thu hồi – lưu trữ CO₂ (CCUS) quy mô 50 000 tấn/năm từ 2027 và đạt doanh thu dịch vụ 500 triệu USD/năm trước 2030. Với nền tảng dữ liệu thời gian thực, đội ngũ kỹ sư am hiểu AI và chuỗi công nghệ tự chủ, Vietsovpetro đang tự tin bước vào thập niên thứ năm với định vị không chỉ là “người khai thác dầu” mà còn là doanh nghiệp số tiên phong trên Biển Đông.

Tính đến hết năm 2024, Vietsovpetro đã khai thác được hơn 250 triệu tấn dầu thô, hơn 40 tỷ mét khối khí. Doanh thu từ hoạt động dầu khí của Vietsovpetro đã đạt hơn 89 tỷ USD, trong đó nộp ngân sách nhà nước và lợi nhuận Việt Nam trên 58 tỷ USD. Sản lượng khai thác dầu từ Vietsovpetro chiếm khoảng 1/3 tổng sản lượng khai thác dầu thô cả nước, góp phần bảo đảm nguồn thu ngoại tệ ổn định, tạo nền tảng quan trọng cho phát triển công nghiệp năng lượng và công nghiệp phụ trợ.

Hơn bốn thập kỷ qua, Vietsovpetro đã đi xuyên ba “làn sóng” công nghệ: cơ khí hóa (1981-1999) – tự động hóa PLC/SCADA (2000-2010) – số hóa & AI (2011-2025). Mỗi bước chuyển không chỉ là cập nhật thiết bị, mà là tái thiết mô hình kinh doanh: từ khai thác “thô” sang dịch vụ kỹ thuật giá trị gia tăng cao. Với những kết quả đạt được về sản lượng khai thác và doanh thu tăng đều mỗi năm, Liên doanh tiếp tục khẳng định vai trò “lõi thép” của an ninh năng lượng quốc gia.

44 năm qua, ngọn lửa Vietsovpetro thắp lên không chỉ là năng lượng, đó còn là ánh sáng của đổi mới, của tinh thần liên kết Việt – Nga bền bỉ. Bước vào giai đoạn “mỏ thông minh”, Liên doanh nắm trong tay hành trang đủ dày về công nghệ, tài chính và con người để tiếp tục bứt phá giữa biển lớn, góp phần hiện thực hoá khát vọng Việt Nam trở thành trung tâm năng lượng xanh và công nghệ cao của khu vực vào trước 2035.

Năm 2025, Vietsovpetro xác định mục tiêu tiếp tục duy trì sản lượng ổn định tại Lô 09-1 ở mức trên 2,8 triệu tấn dầu, hoàn thành các công trình quan trọng như BK24, Kình Ngư trắng, Kình Ngư trắng Nam. Đồng thời, đơn vị đẩy mạnh triển khai các giải pháp nâng cao hệ số thu hồi dầu (EOR), áp dụng công nghệ bơm điện ngầm (ESP), hướng đến khai thác hiệu quả và bền vững.

Bên cạnh đó, Vietsovpetro sẽ tiếp tục thực hiện tái cơ cấu tổ chức nhằm nâng cao hiệu quả quản trị; phát triển mạnh mẽ các dịch vụ kỹ thuật dầu khí và năng lượng tái tạo – đáp ứng xu thế chuyển dịch năng lượng toàn cầu, đảm bảo vai trò dẫn dắt và tiên phong trong ngành công nghiệp dầu khí hiện đại.

Nội dung: Hồng Minh