"Từ Thăng Long đến Phú Xuân": Hành trình gốm Việt kết nối hai kinh đô xưa

Sáng 18/12, tại Khu Thái học thuộc Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám phối hợp với Bảo tàng Lịch sử thành phố Huế khai mạc trưng bày chuyên đề “Từ Thăng Long đến Phú Xuân - Hành trình gốm Việt”.

Sự kiện là hoạt động ý nghĩa trong chuỗi kỷ niệm 65 năm kết nghĩa giữa hai thành phố Hà Nội và Huế (1960-2025), nhằm giới thiệu tới công chúng những giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc của hai kinh đô xưa Thăng Long và Phú Xuân thông qua hành trình hình thành, phát triển của nghề gốm truyền thống Việt Nam.

Trưng bày tôn vinh sự hòa quyện giữa văn hóa cung đình và văn hóa dân gian, làm nổi bật nghệ thuật chế tác gốm Bát Tràng của cư dân Thăng Long - Hà Nội và gốm Phước Tích của cư dân Phú Xuân - Huế. Qua đó, những nét đặc trưng truyền thống, sự đổi mới trong kỹ thuật và quy trình sản xuất của hai dòng gốm nổi tiếng từng giữ vị thế quan trọng trong lịch sử và còn được lưu truyền đến ngày nay được khắc họa sinh động.

Ông Lê Xuân Kiêu - Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám cho biết, trưng bày không chỉ là cơ hội để công chúng và du khách trong nước, quốc tế tiếp cận các tác phẩm gốm sứ của hai làng nghề nổi tiếng, cảm nhận sâu sắc giá trị văn hóa lâu đời của cư dân Việt, mà còn là dịp khẳng định tinh thần đoàn kết, tình yêu quê hương, đặc biệt là mối quan hệ mật thiết giữa Hà Nội và Huế trong lịch sử đất nước. Qua đó, tiếp tục phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, góp phần cùng đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Theo ông Lê Xuân Kiêu, trưng bày cũng giúp công chúng cảm nhận rõ dòng chảy liên tục của văn hóa Việt Nam, nơi tinh hoa từ hai trung tâm văn hóa lớn được hun đúc, kết tinh trong từng dáng gốm, lớp men và dấu ấn tài hoa của người thợ; qua đó lan tỏa tinh thần gắn kết vùng miền, khẳng định giá trị bền vững của truyền thống và tiếp nối ý nghĩa của tinh thần “một dân tộc - một cội nguồn”. Thông qua hoạt động này, ông mong muốn tôn vinh nghề gốm truyền thống, làm nổi bật mối liên kết văn hóa Bắc - Trung, góp phần lan tỏa tinh thần kết nghĩa Hà Nội - Huế trong bối cảnh đương đại, đồng thời giúp công chúng hiểu rõ hơn vai trò của di sản nghề thủ công trong gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc.

Ông Nguyễn Đức Lộc - Giám đốc Bảo tàng Lịch sử thành phố Huế cho hay, đến với không gian trưng bày, du khách sẽ có cơ hội tìm hiểu và trực tiếp trải nghiệm một số công đoạn để hoàn thiện các sản phẩm gốm thủ công truyền thống của làng Bát Tràng. Qua đó, ban tổ chức gửi gắm thông điệp về bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của hai vùng đất Thăng Long (Hà Nội) và Phú Xuân (Huế); tôn vinh những đóng góp thầm lặng của các nghệ nhân gốm Bát Tràng và Phước Tích trong việc gìn giữ, phát huy giá trị truyền thống của làng nghề, đồng thời tuyên truyền, giáo dục thế hệ trẻ trân trọng và tiếp nối nét đẹp văn hóa của ông cha cho hôm nay và mai sau.

Không gian trưng bày được thiết kế như một hành trình văn hóa, nơi hai dòng gốm truyền thống gặp gỡ và đối thoại: gốm Bát Tràng của Thăng Long - Hà Nội và gốm Phước Tích của Phú Xuân - Huế. Mỗi dòng gốm là một câu chuyện về đất và người, bền bỉ song hành cùng năm tháng lịch sử.

Tại không gian Gốm Bát Tràng - Di sản ngàn năm của Thăng Long - Hà Nội, trưng bày giới thiệu khái quát quá trình hình thành và phát triển của làng gốm Bát Tràng qua các triều đại. Những đặc trưng làm nên thương hiệu gốm Bát Tràng như công thức men, kỹ thuật tạo hình, phương pháp sử dụng nhiệt trong nung gốm,… được làm nổi bật, qua đó phản ánh trình độ kỹ thuật và tư duy thẩm mỹ của cư dân Thăng Long xưa.

Trong khi đó, không gian Gốm Phước Tích - Tinh hoa từ đất của cư dân Phú Xuân - Huế dẫn dắt người xem theo dòng chảy lịch sử của vùng đất Thuận Hóa - Phú Xuân. Trưng bày giới thiệu hệ thống di sản kiến trúc làng cổ Phước Tích, quy trình làm gốm thủ công truyền thống, cùng những giá trị lịch sử, văn hóa và kinh tế mà dòng gốm Phước Tích từng mang lại cho vùng đất kinh đô xưa.

Trưng bày “Từ Thăng Long đến Phú Xuân - Hành trình gốm Việt” không chỉ góp phần tôn vinh giá trị của hai dòng gốm truyền thống tiêu biểu, mà còn mở ra không gian kết nối chiều sâu lịch sử, văn hóa giữa hai kinh đô xưa của dân tộc. Qua từng hiện vật, câu chuyện về đất và người, về bàn tay tài hoa của các thế hệ nghệ nhân được tiếp nối, lan tỏa thông điệp gìn giữ và phát huy di sản văn hóa trong đời sống đương đại, đồng thời khẳng định sức sống bền bỉ của truyền thống trong dòng chảy phát triển của đất nước.