acecook

Báo chí công nghệ: Không chỉ thông tin, mà còn truyền cảm hứng

Góc nhìn
18/06/2025 14:14
Báo chí giữ vai trò cầu nối quan trọng giữa khoa học công nghệ (KH&CN) và xã hội, giúp chuyển tải những tri thức phức tạp thành thông tin dễ hiểu, gần gũi với công chúng. Không chỉ tuyên truyền, phổ biến đường lối chính sách phát triển KH&CN, thành tựu nghiên cứu, báo chí còn định hướng dư luận, khơi dậy niềm tin và cảm hứng sáng tạo trong cộng đồng. Trong kỷ nguyên số, báo chí KH&CN chính là lực đẩy mềm, góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
aa
Cần coi trọng hơn nữa vấn đề an ninh mạng trong các cơ quan báo chí Trợ lý báo chí trong thời đại số Báo chí và hành trình chuyển mình của người cầm bút trong thời đại kỷ nguyên số

Kinh nghiệm truyền thông của các tạp chí KH và CN trên thế giới

Trong bối cảnh bùng nổ thông tin hiện nay, điều khiến các tạp chí khoa học công nghệ hàng đầu thế giới như Nature, Science, MIT Technology Review, IEEE Spectrum hay Scientific American duy trì được ảnh hưởng sâu rộng không chỉ nằm ở chất lượng nội dung, mà còn ở phương pháp truyền thông thông minh và thích nghi với thời đại.

Một điểm chung dễ thấy nhất là khả năng cân bằng giữa tính chuyên môn và đại chúng. Thay vì chỉ hướng đến giới học thuật, họ biết phân tầng nội dung để phục vụ cả nhà nghiên cứu, sinh viên, và công chúng yêu khoa học. Những khái niệm phức tạp được trình bày bằng ngôn ngữ đơn giản, ví dụ gần gũi, đồ họa sinh động, giúp “đưa khoa học xuống mặt đất” mà không làm mất đi chiều sâu.

Thứ hai, các tạp chí này luôn “sống cùng thời đại”. Họ cập nhật nhanh các xu hướng công nghệ mới như AI, vật liệu lượng tử, công nghệ sinh học,... Không chỉ đưa tin, họ còn dự báo, phân tích tác động, đặt ra vấn đề đạo đức - từ đó dẫn dắt dư luận, gợi mở góc nhìn dài hạn.

Đặc biệt, sức mạnh truyền thông đa nền tảng chính là bước chuyển mình chiến lược. Các tạp chí không chỉ tồn tại dưới dạng in hay PDF mà còn có video, podcast, infographic tương tác, mạng xã hội, thậm chí cả TikTok. Mỗi nền tảng là một “cánh tay nối dài” đưa tri thức khoa học tiếp cận số đông theo cách linh hoạt và hấp dẫn.

Một yếu tố then chốt khác là khả năng “kể chuyện khoa học” biến một công trình nghiên cứu thành câu chuyện con người, hành trình khám phá, hay một vấn đề toàn cầu có chiều sâu nhân văn. Chính điều này làm nên chất “đặc biệt” của báo chí khoa học, đó là không chỉ thông tin, mà còn truyền cảm hứng.

Sau cùng, không thể thiếu đội ngũ biên tập viên có nền tảng liên ngành - hiểu khoa học, có kinh nghiệm về truyền thông và nhạy bén xã hội. Cộng với chiến lược xây dựng cộng đồng độc giả trung thành, các tạp chí KH và CN hàng đầu đang chứng minh rằng: truyền thông khoa học không khô khan, nếu được làm đúng cách, nó hoàn toàn có thể trở thành một sức mạnh mềm có ảnh hưởng đến xã hội.

Đối với mỗi quốc gia, tuyên truyền cho việc phát triển KH và CN không chỉ là công cụ nâng cao nhận thức cộng đồng mà còn là chiến lược thúc đẩy đổi mới sáng tạo quốc gia. Truyền thông hiệu quả giúp hình thành môi trường xã hội ủng hộ nghiên cứu, ứng dụng, khơi dậy đam mê khoa học trong thế hệ trẻ và tạo nền tảng nhân lực cho tương lai. Đồng thời, nó góp phần xây dựng hình ảnh quốc gia hiện đại, chủ động hội nhập và có năng lực cạnh tranh toàn cầu. Việc truyền thông đúng hướng còn giúp giảm thiểu khoảng cách giữa chính sách - khoa học - doanh nghiệp - người dân, từ đó thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phát triển bền vững.

Báo chí công nghệ: Không chỉ thông tin, mà còn truyền cảm hứng

Báo chí KH và CN Việt Nam trong thời đại 4.0 - Nhìn lại để bứt phá

Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang định hình lại toàn bộ đời sống kinh tế - xã hội, báo chí KH và CN Việt Nam được kỳ vọng trở thành một kênh truyền thông chiến lược, góp phần lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo, thúc đẩy phát triển hệ sinh thái tri thức quốc gia. Tuy nhiên, khi đánh giá hiệu quả hoạt động hiện nay của lĩnh vực này, có thể thấy bức tranh vẫn tồn tại những mảng sáng tối đan xen.

Về mặt tích cực, nhiều cơ quan báo chí, tạp chí chuyên ngành KH và CN đã chủ động chuyển mình, tận dụng nền tảng số để đa dạng hóa cách tiếp cận độc giả. Một số cơ quan báo chí đã bước đầu xây dựng được các tuyến bài chuyên sâu, cập nhật xu hướng công nghệ mới, phỏng vấn chuyên gia, truyền tải kiến thức theo lối kể chuyện hấp dẫn. Đặc biệt, một số chương trình truyền hình như “Sống kết nối”, “Nhà sáng chế”, “Khởi nghiệp công nghệ”,... cũng đã tạo ra hiệu ứng xã hội tích cực, giúp khoa học đến gần hơn với công chúng.

Tuy vậy, hoạt động báo chí KH và CN vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức. Trước hết là thiếu hụt nguồn nhân lực chuyên môn kép - đội ngũ nhà báo vừa hiểu công nghệ, vừa giỏi nghiệp vụ truyền thông vẫn còn mỏng. Điều này dẫn đến tình trạng bài viết hoặc quá hàn lâm, khó hiểu, hoặc quá sơ lược, thiếu chiều sâu phân tích. Thứ hai, nhiều tòa soạn còn thiếu nguồn lực tài chính để đầu tư cho công nghệ sản xuất nội dung số (AI, podcast, dữ liệu tương tác,...). Bên cạnh đó, mức độ tương tác với độc giả chưa cao, thiếu tính cộng đồng và chưa hình thành được một hệ sinh thái truyền thông KH và CN mạnh, có ảnh hưởng xã hội rộng rãi.

Báo chí công nghệ: Không chỉ thông tin, mà còn truyền cảm hứng

Một điểm đáng lưu ý là báo chí KH và CN tại Việt Nam hiện vẫn chủ yếu “đưa tin” về sự kiện, sản phẩm, hội thảo,... mà chưa thực sự làm tốt vai trò phân tích, phản biện, định hướng chính sách, những yếu tố cốt lõi để khoa học trở thành động lực phát triển. Ngoài ra, trong cuộc cạnh tranh thông tin khốc liệt với mạng xã hội, báo chí KH và CN cần phải đổi mới mạnh mẽ hơn nữa về hình thức, tốc độ, cũng như khả năng truyền cảm hứng.

Một trong những nhược điểm nổi bật trong định hướng tuyên truyền của các tạp chí KH và CN hiện nay là thiếu tính chiến lược và chiều sâu định hướng xã hội. Nhiều tạp chí vẫn tập trung đưa tin sự kiện, giới thiệu thành tựu hoặc công bố khoa học một cách rời rạc, thiếu sự liên kết nội dung dài hạn, dẫn đến việc thông tin khó tạo được ảnh hưởng sâu rộng hoặc thay đổi nhận thức xã hội. Ngoài ra, tư duy truyền thông còn nặng tính hành chính, thường xoay quanh các chỉ đạo, phong trào, hoặc khẩu hiệu, mà chưa chú trọng đúng mức vào tính phản biện, phân tích chính sách hay khai thác các vấn đề “nóng” dưới góc nhìn khoa học. Hệ quả là tạp chí KH và CN khó thu hút độc giả phổ thông, đặc biệt là giới trẻ - lực lượng nòng cốt trong đổi mới sáng tạo. Sự thiếu linh hoạt về hình thức thể hiện (ít đa phương tiện, nội dung khô cứng, chậm cập nhật) càng khiến vai trò dẫn dắt của các tạp chí KH và CN bị mờ nhạt trong dòng chảy truyền thông hiện đại.

Có thể nói, báo chí KH và CN Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa của cơ hội bứt phá nếu biết tận dụng sức mạnh công nghệ mới, đầu tư đúng hướng vào nội dung và con người. Trong thời đại 4.0, truyền thông KH và CN không chỉ là nhiệm vụ thông tin mà còn là sứ mệnh khai phóng tri thức, kiến tạo niềm tin và khơi dậy tinh thần sáng tạo vì tương lai đất nước.

Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là yếu tố quyết định phát triển của mọi quốc gia trên thế giới. Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia khẳng định, đây là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để Việt Nam phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc.

Các cơ quan báo chí KH và CN cần nhận thức sâu sắc rằng Nghị quyết 57-NQ/TW không chỉ đơn thuần là một văn bản chiến lược về phát triển KH và CN, mà còn là cơ hội lớn để khẳng định lại vai trò, vị thế và sứ mệnh đặc thù của báo chí KH và CN trong tiến trình phát triển đất nước.

Việc tuyên truyền về nghị quyết này không thể dừng lại ở mức truyền đạt thông tin một chiều mà cần được thực hiện bằng cách tiếp cận chủ động, sáng tạo, diễn giải sâu sắc những nội dung, mục tiêu và giải pháp được nêu trong nghị quyết, từ đó kết nối chặt chẽ với thực tiễn triển khai ở các ngành, địa phương và cộng đồng khoa học. Báo chí KH và CN cần trở thành cầu nối hiệu quả giữa các nhà hoạch định chính sách, giới nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ và toàn xã hội, đóng vai trò phản ánh tiếng nói đa chiều từ thực tiễn, thúc đẩy quá trình hoàn thiện và thực thi chính sách.

Đồng thời, để nghị quyết đi vào cuộc sống một cách hiệu quả, báo chí KH và CN phải thực hiện tốt vai trò dẫn dắt nhận thức xã hội, phát hiện và lan tỏa những mô hình đổi mới sáng tạo tiêu biểu, khơi gợi niềm tin và cảm hứng trong cộng đồng. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh vai trò phản biện chính sách, thông qua các tuyến bài phân tích các “nút thắt” trong triển khai nghị quyết như thủ tục hành chính, cơ chế tài chính, tổ chức thực hiện. Về mặt hình thức, báo chí KH và CN cần mạnh dạn đổi mới, ứng dụng các công nghệ truyền thông hiện đại, phát triển nội dung trên nền tảng số, đa phương tiện, để tiếp cận hiệu quả hơn với độc giả, đặc biệt là giới trẻ và cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo. Nếu thực hiện đúng vai trò và sứ mệnh, báo chí KH và CN sẽ trở thành lực đẩy mạnh mẽ góp phần hiện thực hóa Nghị quyết 57, đưa khoa học - công nghệ - đổi mới sáng tạo thực sự trở thành động lực cốt lõi cho sự phát triển bền vững của đất nước trong giai đoạn mới.

Tiến Dũng

Tudonghoangaynay.vn
mca
Tin bài khác
Đội quân robot của Amazon chạm mốc 1 triệu, hiệu suất kho hàng tăng thêm 10%

Đội quân robot của Amazon chạm mốc 1 triệu, hiệu suất kho hàng tăng thêm 10%

Amazon vừa chính thức công bố đã đưa vào vận hành con robot thứ 1 triệu, đánh dấu cột mốc mới trong hành trình 12 năm tự động hóa kho hàng.
Nhận định phiên giao dịch ngày 10/7: Ưu tiên nhóm cổ phiếu có nền giá tích lũy tốt

Nhận định phiên giao dịch ngày 10/7: Ưu tiên nhóm cổ phiếu có nền giá tích lũy tốt

Thị trường ngày 9/7 tiếp tục duy trì đà hưng phấn khi VN Index đóng cửa trên ngưỡng 1.430 điểm, đánh dấu chuỗi 5 phiên tăng liên tiếp. Dòng tiền nội – ngoại lan tỏa mạnh vào nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn. Trước hai phiên cuối tuần, nhà đầu tư cần cân nhắc chiến lược giao dịch thận trọng hơn, tập trung cơ cấu danh mục và ưu tiên nhóm cổ phiếu có nền giá tích lũy tốt.
Thị trường chứng khoán ngày 09/7: Cổ phiếu tài chính giữ vai trò đầu tàu,  VN Index tăng tốc vượt mốc 1.430 điểm

Thị trường chứng khoán ngày 09/7: Cổ phiếu tài chính giữ vai trò đầu tàu, VN Index tăng tốc vượt mốc 1.430 điểm

Thị trường tiếp tục cho thấy sức mạnh nội tại vững vàng trong phiên giao dịch ngày 9/7 khi VN Index tăng hơn 15 điểm và vượt xa mốc 1.430 điểm. Đà tăng lan tỏa rộng trên toàn thị trường, dẫn dắt bởi nhóm tài chính – ngân hàng cùng thanh khoản bùng nổ. Dòng tiền chủ động đẩy mạnh vào các cổ phiếu bluechips, trong khi khối ngoại tiếp tục mua ròng gần 2 nghìn tỷ đồng, củng cố niềm tin về xu hướng tăng trưởng bền vững trong ngắn hạn.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 10/7/2025: Tuổi Hợi chuyển biến tích cực, tuổi Ngọ đụng độ tiểu nhân

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 10/7/2025: Tuổi Hợi chuyển biến tích cực, tuổi Ngọ đụng độ tiểu nhân

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 10/7/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Cách mạng bảo mật OT: Khi hạ tầng công nghiệp không còn đứng một mình​​​​​​​

Cách mạng bảo mật OT: Khi hạ tầng công nghiệp không còn đứng một mình​​​​​​​

Trong bối cảnh làn sóng chuyển đổi số đang ngày càng xóa mờ ranh giới giữa hệ thống công nghệ hoạt động (OT) và công nghệ thông tin (CNTT), ngành công nghiệp toàn cầu đang đối mặt với một thách thức mới: Làm sao để bảo vệ các hệ thống OT trước những mối đe dọa mạng ngày càng tinh vi, mà vẫn đảm bảo tính linh hoạt và hiệu quả trong vận hành.
Đại học Quốc gia TP.HCM thí điểm đào tạo tiến sĩ theo chuẩn quốc tế

Đại học Quốc gia TP.HCM thí điểm đào tạo tiến sĩ theo chuẩn quốc tế

Thời gian đào tạo trong khoảng 2 năm. Nghiên cứu sinh (NCS) được miễn phản biện độc lập khi là tác giả chính của ít nhất 3 báo cáo hội nghị, bài báo khoa học.
F88 lập “cú hat-trick” giải thưởng tại Asian Banking & Finance 2025

F88 lập “cú hat-trick” giải thưởng tại Asian Banking & Finance 2025

F88 tiếp tục khẳng định vị thế tiên phong trong lĩnh vực tài chính thay thế khi đồng thời giành ba giải thưởng quan trọng tại Asian Banking & Finance Awards 2025 và ABF Fintech Awards 2025.
Phải có chiến lược và nhiều giải pháp đồng bộ để thúc đẩy ngành sản xuất robot trong nước vươn xa

Phải có chiến lược và nhiều giải pháp đồng bộ để thúc đẩy ngành sản xuất robot trong nước vươn xa

Robot và Tự động hóa là một trong 11 nhóm công nghệ chiến lược trọng yếu trong việc thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Việc thành lập Chi hội Robot Việt Nam góp phần định hướng và thúc đẩy doanh nghiệp sản xuất, chế tạo robot trong nước phát triển. Tạp chí Tự động hóa Ngày nay có cuộc phỏng vấn Chủ tịch Chi hội Robot Việt Nam - PGS.TS Lê Hoài Quốc, nhân dịp ra mắt Chi hội.
Việt Nam tái khẳng định cam kết với Công ước ICCPR tại phiên họp Liên Hợp Quốc

Việt Nam tái khẳng định cam kết với Công ước ICCPR tại phiên họp Liên Hợp Quốc

Tham gia phiên đối thoại định kỳ này, Việt Nam khẳng định nỗ lực bền bỉ và thành tựu toàn diện trong việc bảo vệ, thúc đẩy các quyền dân sự, chính trị, đồng thời thể hiện tinh thần nghiêm túc, chủ động trong thực hiện các cam kết quốc tế về quyền con người.
Chiến lược công nghệ để nâng tầm sản xuất hiện đại

Chiến lược công nghệ để nâng tầm sản xuất hiện đại

Trong thời đại sản xuất thông minh, hệ thống Thực hiện Sản xuất (MES - Manufacturing Execution System) đã trở thành một công cụ không thể thiếu cho các doanh nghiệp muốn nâng cao hiệu quả vận hành, kiểm soát chất lượng và khả năng thích ứng với thị trường. Tuy nhiên, để tối ưu hóa giá trị mà MES mang lại, việc triển khai cần nhiều hơn là chỉ cài đặt phần mềm đó là cả một quá trình chiến lược, tích hợp, đào tạo và thích ứng toàn diện.
Quảng cáo
moxa