Sinh viên ngành Điện, Tự động hóa hoặc các ngành liên quan, khi mới ra trường muốn tham gia vào lĩnh vực tự động hóa công nghiệp nhưng thường sẽ không biết mình sẽ làm gì, ở đâu và làm như thế nào. Bài viết này, sẽ phác thảo tạm ra con đường cho các bạn làm trong ngành tự động để hiểu rõ hơn về ngành, cũng như vai trò và trách nhiệm của từng vị trí trong toàn ngành.
aa
Đối với nhiều bạn sinh viên ngành Điện, Tự động hóa hoặc các ngành liên quan, khi mới ra trường muốn tham gia vào lĩnh vực tự động hóa công nghiệp, các bạn thường sẽ không biết mình sẽ làm gì, ở đâu và làm như thế nào. Bài viết này, sẽ phác thảo tạm ra con đường cho các bạn làm trong ngành tự động để hiểu rõ hơn về ngành, cũng như vai trò và trách nhiệm của từng vị trí trong toàn ngành.
Phân biệt các loại công ty có thuê nhân lực về tự động hóa
Khi các bạn mới tham gia vào ngành, thường các cụm từ chỉ về các công ty cần nhân lực tự động hóa nghe sẽ rất khó hiểu. Về bản chất, sẽ tồn tại 5 nhóm chính:
Người dùng cuối: là các nhà máy, tòa nhà, công xưởng, trực tiếp sử dụng thiết bị tự động làm ra sản phẩm.
Tư vấn thiết kế: Trước khi nhà máy được xây dựng, thì từ yêu cầu của chủ đầu tư, toàn bộ hệ thống cần được thiết kế từ tổng thể tới chi tiết. Với các dự án lớn, việc có tư vấn thiết kế là vô cùng quan trọng để đảm bảo dự án đi đúng với yêu cầu đặt ra với chi phí tối ưu nhất.
Xây lắp: Tư vấn xong thì cần có người xây dựng toàn bộ hệ thống lên, chạy thử nó tới khi chạy được thì bàn giao. Đó là các công ty thuộc nhóm xây lắp.
Nhà tích hợp – System Integrator: thường các giải pháp tự động hóa rất khó hiểu và cần kỹ năng chuyên biệt đối với sản phẩm của từng hãng khác nhau. Việc tích hợp làm sao cho hệ thống chạy được đúng như ý của người dùng cuối hoặc tư vấn thiết kế là trách nhiệm của nhà tích hợp.
Nhà chế tạo máy – OEM – Original Equipment Manufacturer: Với các OEM, thì họ bán 1 cụm thiết bị lớn (gói thiết bị – package hoặc máy – machine), và lặp đi lặp lại các thiết kế của họ để bán cho người dùng cuối hoặc các đơn vị xây lắp.
Đối với mỗi nhóm công ty, vai trò và các vị trí công việc cho người làm về mảng tự động hóa sẽ khác nhau một chút.
Người dùng cuối – End-user
Điểm bắt đầu tại End-User thường là kỹ thuật viên hoặc kỹ sư tự động, tuy công ty có thể có thêm vị trí kỹ sư bảo trì và kỹ sư dự án (mảng tự động hóa). Các vị trí này theo thâm niên sẽ được lên bậc cao hơn, nhận nhiều trách nhiệm hơn. Thường với các bạn kỹ thuật viên, bạn sẽ không cần phải quản lý ai cả. Nhưng nếu là kỹ sư thì bạn sẽ phải quản lý một Team kỹ thuật viên để thực hiện công việc cho bạn.
Trong nhà máy, công việc thường sẽ rất đa dạng vì có sự cố thì phải sửa chữa, bảo trì và nâng cấp được, đảm bảo sản xuất hoạt động liên tục. Vì thế, công việc có tính lặp lại, cũng như quanh đi quẩn lại cũng chỉ có một vài hệ thống đến vậy. Tuy nhiên, lúc có sự cố xảy ra hoặc có dự án nâng cấp nhỏ là cơ hội rất lớn để bổ sung kiến thức. Nhiều bạn không muốn chuyên sâu vào tự động hóa mà muốn đi sang quản lý nhiều hơn thì các vị trí kỹ sư dự án và kỹ sư bảo trì sẽ rất phù hợp.
Thường với ngạch kỹ thuật viên, khoảng 2-4 năm sẽ có thể lên bậc thành kỹ thuật viên lâu năm, có thể tự làm được các công việc mà không cần chỉ bảo, và trên 5 năm thường sẽ có thể chỉ đạo các hoạt động bảo trì với vai trò kỹ thuật viên chính. Các bạn có năng lực lãnh đạo cũng như có khả năng phát triển tốt cũng rất dễ để được thăng tiến qua vị trí kỹ sư.
Bên ngạch kỹ sư thì thường sau 2 năm có thể tự làm và đứng đầu một team nhỏ, sau 5 năm là có thể tự đưa ra được các định hướng làm việc cho team và giải quyết các bài toán phức tạp. Thường ở tầm 10-15 năm, bạn có thể lên tới quản lý bộ phận, và có thể ngắm tới vị trí trưởng phòng kỹ thuật. Nếu không muốn theo hướng quản lý bộ phận, một số công ty có vị trí kỹ sư tập đoàn (Corporate engineer) để lo các chiến lược phát triển và triển khai dự án theo yêu cầu của tập đoàn.
Làm việc tại các dự án lớn với vai trò thiết kế hoặc tổng thầu
Khi muốn triển khai dự án lớn việc đầu tiên là cần tư vấn thiết kế. Ở đội tư vấn thiết kế bạn chỉ cần tập trung vào giấy tờ: đưa ra tiêu chuẩn thiết kế, chuẩn bị quy trình hệ thống, lựa chọn thiết bị, đánh giá kỹ thuật hồ sơ thầu, tính toán tải hệ thống để đảm bảo hoạt động ổn định.
Nghề này yêu cầu rất nhiều kinh nghiệm. Số lượng dự án từng làm, loại dự án từng làm sẽ quyết định việc bạn ở đâu trong lĩnh vực này. Cũng vì thế nên vài dự án đầu sẽ thấy bỡ ngỡ và thích thú, chứ về sau sẽ thấy việc này có sự lặp đi lặp lại, cần sự cẩn thận và tỉ mỉ cao. Tuy nhiên, đây là một trong số ít các công việc có tính chất bàn giấy cao cho kỹ sư tự động. Là người có 5 năm làm tư vấn thiết kế, mình không cần động vào cọng dây nào cả.
Với tư vấn thiết kế, có 2 điểm vào cho kỹ sư mới là draftman (kỹ thuật viên đồ họa) hoặc kỹ sư thiết kế mới. Kỹ thuật viên đồ họa chỉ tập trung vào việc vẽ dựa trên các thiết kế của kỹ sư, vẽ đủ thứ từ 2D tới 3D, và không cần phải nắm quá rõ về mặt kỹ thuật. Kỹ sư thì cần phải vẽ được một chút, nhưng phải nắm rõ về mặt kỹ thuật và học rất nhanh để bắt kịp quy trình dự án. Thường khoảng 5-8 năm, trong tay cỡ 20 dự án thì có thể được thăng cấp lên kỹ sư lâu năm (senior engineer), 10-15 thì có thể là lead engineer/principal engineer. Xa hơn thì consultant và senior consultant. Lương của nghề này ăn theo kinh nghiệm và tầm dự án đang làm.
Thiết kế xong thì sẽ cần được thi công, lắp đặt và chạy thử. Việc này sẽ nằm ở bên xây lắp. Mảng xây lắp cũng có các kỹ sư tự động cho việc lắp thiết bị lên theo các bản vẽ lắp đặt chi tiết, kiểm tra kết nối dây, lên phương án thi công và lắp đặt. Lắp xong thì sẽ cần được chuyên viên chất lượng kiểm tra. Cuối cùng, sau khi lắp đặt xong hết sẽ được chạy và test thử bởi kỹ sư chuyên cho chạy thử. Do yêu cầu đặc thù chuyên môn về tự động hóa nên các vị trí này cũng yêu cầu kinh nghiệm thực chiến trên công trường để đảm bảo thi công đúng. Công việc này cũng sẽ rất cực vì phải làm việc trong môi trường xây dựng. Tuy nhiên, thường sẽ có đãi ngộ xứng đáng theo công trình thực hiện nên bạn sẽ không hải lăn tăn. Điểm đầu vào thường sẽ có kỹ thuật viên cho việc thi công, và với kỹ sư là kỹ sư công trường.
Nhà tích hợp hệ thống
Các nhà tích hợp hệ thống làm với đa dạng khách hàng, thi công nhiều loại công trình khách nhau với nhiều hạng mục khác nhau. Ở nhà tích hợp bạn sẽ phải làm và hiểu toàn bộ hệ thống, xây dựng từ không có gì tới một hệ thống hoàn chỉnh, cho nhiều hạng mục khách hàng khác nhau. Với tác giả bài viết thấy ở nhà tích hợp sẽ là điểm phù hợp cho các bạn thích mày mò tìm tòi nhất, vì công việc và hạng mục sẽ thay đổi tùy theo dự án.
Thường thì bên nhà tích hợp sẽ tuyển kỹ sư tự động để thiết kế hệ thống chương trình PLC, tủ bảng cho hệ thống PLC, màn hình HMI và SCADA. Ngoài ra thì cũng sẽ tuyển kỹ sư MEP/thiết kế để có thể thiết kế và thi công ngoài công trường thực tế. Một số nhà tích hợp thiên về mặt phần mềm thì sẽ có thêm các vị trí kỹ sư phần mềm để tích hợp toàn bộ hệ thống IT/OT vào nhau một cách hoàn hảo nhất. Ngoài ra thì còn có các vị trí về kỹ sư bán hàng để đi tìm dự án về cho các nhà tích hợp. Các vị trí này đều có các bước thăng tiến gần gần như với các nhóm khác, với khoảng 5-8 năm để lên tới vị trí senior/trưởng nhóm, và sau đó khoảng 10-15 năm là lên vị trí quản lý tổng thể dự án (project manager).
Các vị trí của nhà tích hợp có một đặc điểm chung là đi săn dự án, vì thế việc phải di chuyển xa nhà và liên tục là chuyện bắt buộc theo dự án, với thời lượng đi là khoảng 60-70%. Với các bạn trẻ, nếu tìm được vị trí ở các nhà tích hợp nên vào vì đây là vị trí sẽ đem lại nhiều kinh nghiệm thực chiến với nhiều lĩnh vực khác nhau nhất.
Nhà chế tạo thiết bị gốc
Nhà chế tạo thiết bị gốc thì thường hơi khác một chút so với nhà tích hợp, vì họ có sẵn một dải sản phẩm nhất định đã được thiết kế trước. Vai trò của kỹ sư tự động trong nhà tích hợp sẽ thường đi nhiều hơn vào việc thực hiện giải pháp theo yêu cầu của khách hàng, và phát triển sản phẩm mới cho công ty. Nhà chế tạo cũng có các vị trí kỹ sư phần mềm và bán hàng tương tự như nhà tích hợp, nhưng tập trung nhiều vào sản phẩm của công ty mình có sẵn hơn là làm hoàn toàn theo ý khách hàng. Bên phía nhà chế tạo máy có thêm vị trí kỹ sư dịch vụ – services engineer, làm đủ thứ việc để hỗ trợ khách hàng từ lắp máy tới bảo trì sửa chữa.
Do đặc thù của nhà chế tạo thiết bị, máy ở đâu là người ở đó, nên thường công việc sẽ tập trung quanh xưởng của công ty, với khoảng 20-30% di chuyển ngắn tới khách hàng. Riêng kỹ sư dịch vụ thì 80-90% là di chuyển tới vị trí của khách hàng.
Chọn đúng điểm bắt đầu và đúng công ty thuộc nhóm ngành sở trưởng sẽ là điểm tựa tốt để bạn có thể yêu thích và gắn bó với ngành tự động hoá.
Hi vọng, tác giả với tư cách là một người từng làm trong lĩnh vực EpC, lĩnh vực chế tạo sẽ giúp làm rõ được về các nhóm công việc trong ngành tự động hóa.
Trong những ngày cuối tháng 7 và đầu tháng 8, hòa trong không khí thi đua yêu nước lập thành tích chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam lần thứ IV, nhiệm kỳ 2025 - 2030, Công ty cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) đã xuất bán thành công những lô dầu DO (Diesel Oil) đầu tiên sang nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. Đây là bước đi chiến lược trong việc đa dạng hóa, mở rộng thị trường, gia tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh của BSR.
Sau nhiều năm kinh doanh chật vật, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã có một năm 2024 đáng nhớ khi lần đầu tiên thoát lỗ và ghi nhận mức lãi sau thuế hơn 8.200 tỷ đồng. Đây là kết quả tích cực sau giai đoạn dài chịu áp lực về giá điện, chi phí đầu vào tăng cao và biến động tỷ giá. Điều này cho thấy những nỗ lực tái cơ cấu tài chính, điều hành sản xuất và điều chỉnh giá điện đang phát huy hiệu quả.
Tuần qua, nhiều ngân hàng đã có những động thái quan trọng nhằm mở rộng dịch vụ và thu hút khách hàng với hàng loạt diễn biến đáng chú ý liên quan đến hoạt động kinh doanh, chiến lược nhân sự như: BIDV báo lãi hơn 16.000 tỷ đồng; Techcombank báo lãi kỷ lục; Agribank áp dụng lãi suất tiết kiệm cao,...
Thực hiện chỉ đạo của Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng, các bảo tàng trực thuộc Bộ, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam và Nhà hát Nghệ thuật đương đại Việt Nam sẽ mở cửa miễn phí phục vụ du khách và công chúng nhân dịp kỷ niệm Quốc khánh 2/9.
Được xếp trong 11 nhóm ngành công nghệ chiến lược theo Quyết định 1131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 12/6/2025 về danh mục và sản phẩm công nghệ chiến lược, nhưng ngành chế tạo, sản xuất robot trong nước vẫn đứng trước thực trạng phát triển manh mún, thiếu định hướng và khó tìm đầu ra.
Bộ GDĐT vừa quyết định thành lập 13 trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng trong lĩnh vực công nghệ 4.0, nhằm thực hiện mục tiêu của Đề án phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030 theo Quyết định 374/QĐ-TTg ngày 19/2/2025 của Thủ tướng Chính phủ.
Trong nỗ lực thực hiện chuyển đổi số toàn diện, Việt Nam đã sớm xác định dữ liệu là nguồn lực chiến lược, là “tư liệu sản xuất chính, thúc đẩy phát triển nhanh cơ sở dữ liệu lớn, công nghiệp dữ liệu, kinh tế dữ liệu” (Nghị quyết 57/NQTW ngày 22/12/2024).
Theo văn bản chỉ đạo số 4329 của Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng ban hành ngày 30/7, bắt đầu từ ngày 1/8, các điểm phục vụ hành chính công trên địa bàn phải triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển hành chính công, trong đó người dân đến thực hiện giao dịch hành chính được hưởng nhiều tiện ích công nghệ miễn phí.
Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 2/8/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Phiên giao dịch đầu tiên của tháng 8 khép lại với sắc đỏ chiếm ưu thế. VN Index tiếp tục điều chỉnh khi nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn tạm thời hạ nhiệt, nhường chỗ cho dòng tiền chảy về midcap và một số mã đầu cơ. Dù không phải một phiên giảm mạnh, nhưng tín hiệu phân hóa đang rõ dần, báo hiệu giai đoạn thị trường đi ngang tích lũy đang hình thành.
