 |
| Ảnh minh họa |
Trước đó, ngày 12/6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược, khẳng định cam kết chính trị ở mức cao nhất về quyết tâm làm chủ các công nghệ chiến lược, nhằm tạo đột phá tăng trưởng kinh tế và giải các bài toán lớn quốc gia.
Ngày 27/6/2025, Quốc hội đã thông qua Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong đó, lần đầu tiên xác lập khái niệm pháp lý về công nghệ chiến lược, khái niệm về sản phẩm công nghệ chiến lược. Điều này đã tạo cơ sở để xây dựng các hành lang pháp lý, chính sách đột phá để phát triển công nghệ chiến lược.
Trên cơ sở đó, Bộ KH&CN đang khẩn trương triển khai loạt kế hoạch hành động cụ thể để hiện thực hóa mục tiêu quốc gia về phát triển công nghệ chiến lược, trong đó có nhiệm vụ lựa chọn 3 sản phẩm tiên phong để “làm mẫu”, thử nghiệm cơ chế, khẳng định năng lực và truyền cảm hứng.
Chọn 3 sản phẩm tiên phong để "làm mẫu"
Theo ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ (Bộ KH&CN), thời gian qua, Bộ đã phối hợp với các bộ, ngành đã tổ chức khảo sát làm việc với các doanh nghiệp, viện trường lớn trong cả nước để xác định công nghệ chiến lược cụ thể, sản phẩm công nghệ chiến lược cụ thể, quy mô đầu tư và khả năng tham gia phát triển công nghệ chiến lược của các doanh nghiệp, viện trường.
Đồng thời, Bộ thông báo rộng rãi kế hoạch tài trợ đề tài phát triển công nghệ chiến lược trên cổng thông tin của Quỹ Nafosted và Cổng sáng kiến quốc gia để kêu gọi các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đăng ký tham gia nghiên cứu, phát triển công nghệ chiến lược. Tái cơ cấu toàn diện Quỹ Phát triển KH&CN quốc gia (Nafosted) để rút gọn quy trình, nâng cao hiệu quả phân bổ kinh phí cho công nghệ chiến lược...
Ông Hoàng Anh Tú cho biết, một trong những nhiệm vụ trọng tâm trước mắt là việc xác định các sản phẩm công nghệ chiến lược cụ thể để tập trung nguồn lực triển khai. Theo đó, Quyết định 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ đã xác định 11 nhóm công nghệ và 35 nhóm sản phẩm chiến lược.
"Trong tháng 8 này, Bộ KH&CN sẽ trình Thủ tướng Chính phủ để xác định 3 sản phẩm công nghệ chiến lược cần ưu tiên triển khai phục vụ ngay phát triển kinh tế - xã hội", ông Hoàng Anh Tú cho biết.
Mục tiêu của việc lựa chọn 3 sản phẩm này không chỉ là tạo ra sản phẩm, mà còn để triển khai làm mẫu, rút kinh nghiệm, truyền cảm hứng và khẳng định Việt Nam hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ, đặc biệt là công nghệ chiến lược.
Sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt 3 sản phẩm công nghệ chiến lược này, Bộ KH&CN sẽ trình ban hành kế hoạch triển khai chi tiết cho từng sản phẩm tiên phong. Trong đó sẽ làm rõ đầu ra, lộ trình cụ thể, nguồn lực tài chính, các cơ chế đặc thù, hỗ trợ đầu vào, đầu ra cho toàn bộ quá trình nghiên cứu, phát triển và thương mại hóa, với mục tiêu là các sản phẩm nghiên cứu khoa học và công nghệ phải đưa ra được thị trường, phải thương mại hóa được.
Bộ KH&CN cũng đang xây dựng Đề án quốc gia phát triển công nghệ chiến lược đến năm 2030. Trong đó sẽ xác định rõ các ngành công nghiệp chiến lược, kết nối các công nghệ chiến lược với các ngành công nghiệp chiến lược, gắn các chính sách về thể chế, hạ tầng và nhân lực. Đồng thời sẽ đề xuất các chính sách đột phá cho nghiên cứu, phát triển và tạo thị trường cho công nghiệp công nghệ chiến lược, các sản phẩm công nghệ chiến lược và công nghệ chiến lược.
Cùng với đó, một Đề án về hạ tầng trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm trọng điểm cũng đang được xây dựng, dự kiến sẽ đầu tư tập trung vào 7-10 phòng thí nghiệm trọng điểm đặt tại các viện, trường, doanh nghiệp, với mục tiêu là dùng chung theo mô hình mở, hợp tác công tư, cho phép các bên đều có thể tiếp cận và sử dụng.
Ông Hoàng Anh Tú cũng cho biết, Bộ KH&CN sẽ triển khai đồng bộ các giải pháp công nghệ chiến lược. Đối với 11 nhóm công nghệ chiến lược và 35 sản phẩm công nghệ chiến lược sẽ phân cấp cho các bộ, ngành theo chức năng, nhiệm vụ để triển khai các sản phẩm và các công nghệ chiến lược. Từng bước sẽ hình thành các cụm công nghệ chiến lược tại địa phương, tập trung vào một số công nghệ chủ lực theo lợi thế vùng với cơ chế đặc thù về đầu tư, về đất đai, tài chính và nhân lực.
Đồng thời triển khai các chương trình, các giải pháp khác như: Truyền thông về phát triển công nghệ chiến lược, nâng cao nhận thức xã hội để đưa vào các sản phẩm công nghệ chiến lược của Việt Nam ra quốc tế và gắn kết khối doanh nghiệp tư nhân với phát triển công nghệ và công nghệ chiến lược.
Chủ động "đặt hàng"
Một điểm đáng chú ý được Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Hoàng Phương nhấn mạnh là sự thay đổi căn bản trong phương thức triển khai. Nếu như trước đây, các viện nghiên cứu, nhà khoa học hay doanh nghiệp phải tự đề xuất nhiệm vụ, đề tài lên Bộ và các quỹ (cách tiếp cận "từ dưới lên"), thì nay mọi việc sẽ diễn ra theo chiều ngược lại.
"Đây là một trong những cách tiếp cận mà Bộ KH&CN đã thay đổi. Thay vì chờ đợi, Bộ sẽ chủ động yêu cầu các quỹ, các đơn vị đi làm việc trực tiếp với các viện nghiên cứu, doanh nghiệp để đặt hàng nghiên cứu", Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương khẳng định.
Cách tiếp cận "từ trên xuống" này xuất phát từ việc Bộ KH&CN, với vai trò quản lý nhà nước, sẽ nắm rõ nhất nhu cầu và định hướng chiến lược của Đảng, Nhà nước. Từ đó, Bộ sẽ chủ động đăt hàng, giao nhiệm vụ cho các đơn vị có năng lực, đặc biệt với các công nghệ chiến lược đòi hỏi tầm nhìn và nguồn lực lớn.
"Chúng tôi nghĩ rằng đặc biệt với các công nghệ chiến lược, chúng ta phải giao nhiệm vụ. Nếu để một nhà nghiên cứu, một đơn vị tự chủ động nghiên cứu ra một công nghệ như vậy thì rất khó," Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương phân tích. Thực tế, các đoàn công tác của Bộ đã chủ động làm việc với 38 viện, trường, doanh nghiệp, điều này đánh dấu sự thay đổi rõ rệt trong tư duy và cách làm.
