Tại sao năm 2026 nhiều trường đại học bỏ xét tuyển học bạ và không tuyển thẳng học sinh đạt giải Khoa học kỹ thuật?

Một số trường đại học đào tạo lĩnh vực KHCN đã chính thức công bố bỏ xét tuyển học bạ và không tuyển thẳng học sinh đạt giải KHKT trong kỳ tuyển sinh năm học 2026-2027. Ảnh minh họa: Nguyễn Hạnh

Một số trường đào tạo khối ngành KHCN bỏ xét tuyển học bạ, không tuyển thẳng học sinh đạt giải KHKT

Cụ thể, Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội (UET-VNU) vừa chính thức công bố phương thức tuyển sinh năm 2026, dự kiến tuyển sinh 20 ngành đào tạo với 4.020 chỉ tiêu, giữ ổn định chỉ tiêu so với năm 2025.

Điểm đặc biệt, UET công bố không sử dụng học bạ trong xét tuyển đại học chính quy, không xét tuyển thẳng thí sinh đạt giải KHKT cấp quốc gia, quốc tế. Nhà trường dự kiến sử dụng 3 phương thức xét tuyển: xét kết quả thi tốt nghiệp THPT 2026, xét kỳ thi đánh giá năng lực (HSA) do VNU tổ chức, xét chứng chỉ đánh giá năng lực quốc tế SAT.

Đồng thời, UET thu gọn tổ hợp xét tuyển, chỉ còn 3 tổ hợp (A00, A01, X06) cho các ngành công nghệ và 4 tổ hợp (A00, A01, X06, A02) cho ngành Công nghệ Sinh học, Công nghệ Nông nghiệp.

Tương tự, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, dự kiến tuyển 8000 sinh viên năm 2026, theo phương thức quy định của Bộ GDĐT và của Học viện, giữ ổn định 5 phương thức tuyển sinh, bao gồm: xét tuyển tài năng, dựa vào chứng chỉ SAT/ACT, xét kết quả thi đánh giá năng lực/tư duy do 2 Đại học Quốc gia và Đại học Bách khoa Hà Nội tổ chức, kết hợp chứng chỉ tiếng Anh quốc tế với điểm thi tốt nghiệp THPT, và xét điểm thi tốt nghiệp THPT. Tuy nhiên, trong phần xét tuyển tài năng, Học viện không đề cập đến tuyển thẳng học sinh đạt giải KHKT, cũng không xét tuyển học bạ.

Năm 2026, Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM ngoài phương thức xét tuyển thẳng theo quy định của Bộ GDĐT, dự kiến chỉ dùng 1 phương thức xét tuyển tổng hợp. Phương thức này bao gồm các điểm thành phần: xét điểm thi tốt nghiệp THPT, điểm thi đánh giá năng lực, kết quả học tập THPT và các thành tích nổi bật khác.

Theo nhà trường, phương thức xét tuyển tổng hợp hướng đến việc đánh giá toàn diện, công bằng hơn trong tuyển sinh. Tại TP.HCM, phương thức xét tuyển tổng hợp đã được Trường ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TP.HCM) sử dụng trong thời gian gần đây.

Trong công bố phương án tuyển sinh 2026, Đại học Bách khoa Hà Nội (HUST) cũng bỏ phương án xét tuyển học bạ và điều chỉnh thí sinh thuộc diện đánh giá năng lực.

Năm 2026, HUST tuyển 9.880 chỉ tiêu, giữ ổn định 3 phương án gồm xét tuyển tài năng, xét điểm thi đánh giá tư duy, xét điểm thi tốt nghiệp THPT và 11 tổ hợp xét tuyển (A00, A01, A02, B00, D01, D04, D07, D26, D28, D29 và K01).

Phương thức xét tuyển tài năng chia thành 3 nhóm: Xét tuyển thẳng theo quy định của Bộ GDĐT; xét tuyển theo hồ sơ năng lực kết hợp phỏng vấn; xét tuyển theo chứng chỉ quốc tế.

Với phương thức xét tuyển theo chứng chỉ quốc tế, đối tượng xét tuyển là thí sinh có điểm trung bình chung học tập từng năm học lớp 10, 11, 12 đạt 8 điểm trở lên; có ít nhất 1 trong các chứng chỉ Quốc tế: SAT, ACT, A-Level, AP, IB. Đối với các chứng chỉ quốc tế có điểm thành phần môn học đánh giá theo hệ chữ, bảng quy đổi sang điểm số

Năm 2026, HUST vẫn xét tuyển học sinh đạt giải KHKT với tiêu chí thí sinh đạt giải Ba trở lên cuộc thi KHKT do Sở GDĐT hoặc Bộ GDĐT chủ trì tổ chức. Nhưng, phương thức xét tuyển này phải kết hợp đồng thời với các phương thức khác theo quy định của Bộ GDĐT và quy định riêng của Đại học.

Đồng thời, HUST ưu tiên học sinh THPT chuyên đăng kí thi đánh giá tư duy. Nếu cần thiết, nhà trường có thể tổ chức riêng một đợt cho những thí sinh xét tuyển tài năng.

Từ những công bố phương án tuyển sinh chính thức của các trường đại học thuộc top đầu về đào tạo KHCN, có thể nhận thấy, xu hướng tuyển sinh năm 2026 đã có nhiều thay đổi, nhằm hướng tới chất lượng đầu vào cao hơn.

Vấn đề bỏ xét tuyển học bạ đã được Bộ GDĐT “tính đến” từ những năm trước

Được biết, số thí sinh sử dụng điểm xét tuyển học bạ trong kỳ tuyển sinh đại học, cao đẳng hằng năm là 42%, chiếm tỷ lệ lớn nhất. Năm 2025, có khoảng 852.000 thí sinh đăng ký xét tuyển, tỷ lệ dùng điểm học bạ là 42,4%, xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp THPT chiếm 39,1%, tỷ lệ còn lại chia cho 15 phương thức xét tuyển khác.

Vấn đề bỏ hay không bỏ xét tuyển học bạ trong tuyển sinh đại học, cao đẳng đã là vấn đề Bộ GDĐT và các chuyên gia giáo dục, các lãnh đạo viện, trường đưa ra thảo luận trong những năm qua. Mới đây, hồi tháng 9, sau kỳ tuyển sinh đại học, cao đẳng quốc gia, Bộ GDĐT cũng đã gửi trưng cầu tới 200 đại biểu các viện, trường về vấn đề này.

Cho đến nay, một số trường trong top đại học uy tín về đào tạo KHCN đã công bố phương án tuyển sinh năm 2026 và mạnh dạn bỏ xét tuyển học bạ. Đồng thời, các trường này cũng không tuyển thẳng học sinh đạt giải KHKT hoặc có tuyển thì cũng phải kèm các điều kiện khác.

Theo đó, các trường đều dự kiến tăng cường sử dụng các phương thức xét tuyển dựa trên kết quả các kỳ thi đánh giá năng lực, tư duy do các đại học uy tín tổ chức, bỏ xét tuyển học bạ.

Những thay đổi trong dự kiến tuyển sinh của một số trường đại học cho thấy, việc xét tuyển học bạ đã thiếu tính chính xác, minh bạch trong phương án tuyển sinh.

Sinh viên lĩnh vực KHCN cần có đam mê, có ý tưởng sáng tạo và có một nền tảng kiến thức về các môn STEM. Ảnh: UET

Chia sẻ với báo chí về vấn đề thay đổi phương thức xét tuyển, GS.TS. Chử Đức Trình, Hiệu trưởng UET-VNU cho hay: “Chúng tôi đã phân tích kĩ dữ liệu tuyển sinh qua nhiều năm để xây dựng phương thức phù hợp nhất. Việc thu gọn tổ hợp và không sử dụng học bạ thể hiện cam kết của trường với sự công bằng, khách quan và chất lượng thực chất”.

Về vấn đề này, PGS.TS. Nguyễn Phong Điền, Phó Giám đốc ĐH Bách khoa Hà Nội cũng cho biết, từ năm 2026, nhà trường điều chỉnh phương thức xét tuyển tài năng đối với những thí sinh thuộc diện 1.3 (xét hồ sơ đánh giá năng lực và phỏng vấn).

Đối tượng 1.3 bao gồm thí sinh đoạt giải khuyến khích trở lên trong kì thi chọn học sinh giỏi các môn Toán, Lý, Hóa, Sinh, Tin học, Ngoại ngữ trong thời gian học THPT do các Sở GDĐT, 2 ĐH quốc gia, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội, Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, Trường ĐH Vinh, Trường phổ thông vùng cao Việt Bắc chủ trì tổ chức và cấp giấy chứng nhận đạt giải; thí sinh được chọn tham dự cuộc thi Đường lên đỉnh Olympia do Đài Truyền hình Việt Nam chủ trì tổ chức từ vòng thi tháng trở lên; thí sinh là học sinh hệ chuyên (gồm chuyên Toán, Lý, Hóa, Sinh, Tin học, Ngoại ngữ) của các trường THPT và THPT chuyên trên toàn quốc,…

Lý giải về việc bỏ học bạ, ông Điền cho hay, nhà trường hướng tới đánh giá năng lực nhận thức đầu vào của thí sinh nên cần 1 chuẩn thống nhất, điểm thi TSA là công cụ phù hợp và công bằng. Như vậy, từ năm 2026, thí sinh muốn xét tuyển tài năng vào ĐH Bách khoa Hà Nội (đối tượng 1.3) bắt buộc phải tham gia kì thi đánh giá tư duy.

Bỏ tuyển thẳng học sinh đạt giải KHKT, vì sao?

Cũng theo GS.TS. Chử Đức Trình, đối với xét tuyển thẳng, nhà trường thực hiện theo quy định của Bộ GDĐT, nhưng không xét các thí sinh đoạt giải KHKT. Chỉ tiêu tuyển thẳng được tập trung ưu tiên cho học sinh đạt giải các môn Toán, Lý, Hóa, Tin học vào tất cả các ngành và thêm môn Sinh cho 2 ngành Công nghệ Sinh học, Công nghệ Nông nghiệp.

GS.TS. Chử Đức Trình lý giải, việc từ chối tuyển thẳng học sinh đạt giải KHKT để có thêm cơ hội tìm kiếm thí sinh phù hợp với các ngành KHCN. Bởi, các ngành này đòi hỏi sinh viên phải có tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề và kiến thức nền tảng vững chắc. Các kỳ thi độc lập như thi tốt nghiệp THPT, thi đánh giá năng lực/tư duy được đánh giá là công cụ hiệu quả hơn trong việc chọn lọc những thí sinh có năng lực phù hợp với yêu cầu đào tạo chuyên biệt của khối ngành này.

Theo định hướng của nhà trường, tuyển sinh không chỉ là chọn người học giỏi, mà là chọn người phù hợp - những bạn trẻ có khát vọng chinh phục tri thức, yêu thích công nghệ và sẵn sàng tạo ra giá trị mới cho xã hội.

Đại diện UET-VNU lý giải, kiến thức của các dự án KHKT thường chuyên biệt và có thể không bao trùm hoặc không tương ứng với toàn bộ kiến thức nền tảng cần thiết cho các chương trình đào tạo đại học trong ngành.

Việc tuyển thẳng có thể dẫn đến sự chênh lệch về trình độ giữa các sinh viên trong cùng một lớp học. Các trường muốn đảm bảo rằng tất cả sinh viên nhập học đều có nền tảng kiến thức chung vững chắc, được kiểm chứng qua các kỳ thi chuẩn hóa (như kỳ thi tốt nghiệp THPT hoặc kỳ thi đánh giá năng lực).

Xe tự hành ứng dụng được trong thực tế của Hoàng Huy Anh Tuấn và nhóm bạn, Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội. Ảnh: UET

Đồng tình với quan điểm này, hầu hết các chuyên gia giáo dục được phỏng vấn đều cho rằng, kiến thức của học sinh đạt giải KHKT không đồng bộ với yêu cầu đầu vào của một số trường đại học có yêu cầu khắt khe về các tiêu chuẩn theo học lĩnh vực KHCN.

Trao đổi về năng lực của các học sinh đạt giải KHCN, cô Lê Vân Anh, giáo viên Toán, Giám đốc Trung tâm FabLab Bách Khoa - Tạ Quang Bửu (Trường THCS và THPT Tạ Quang Bửu) cho biết, đối với các cuộc thi về ý tưởng và KHKT, học sinh được lựa chọn phải là những em có đam mê, sở thích và ý tưởng sáng tạo.

Cuộc thi KHKT khó ở chỗ học sinh tham gia cần có sản phẩm của quá trình nghiên cứu và nhiều ý tưởng của các em vượt khỏi kiến thức phổ thông. Vì thế, việc có sự tư vấn, hướng dẫn thêm của thầy cô là cần thiết, ở nhiều trường hợp, thầy cô phải định hướng lại phạm vi ý tưởng cho các em.

“Tuy các sản phẩm đem đi dự thi đều có sự tìm tòi, nghiên cứu của các em vì các em có đam mê và hiểu về sản phẩm mình làm, nhưng vẫn không thể thiếu sự giúp đỡ của các thầy cô giáo”, cô Vân Anh cho hay.

Theo TS. Phạm Thị Lý, Giảng viên khoa Điện - Điện tử, Trường Đại học Giao thông Vận tải, việc bỏ xét tuyển học bạ và không tuyển thẳng học sinh đạt giải KHKT là hợp lý, đảm bảo công bằng và thêm cơ hội cho nhiều thí sinh khác. Giải KHKT thường “ảo”, vì cơ bản học sinh không đủ kiến thức để thực hiện các đề tài khoa học, nhất là các đề tài khoa học lĩnh vực KHKT chuyên sâu. Hầu hết các sản phẩm/đề tài đều do các thầy cô giúp đỡ, thậm chí làm thay nên các em không có kiến thức thực tế.

“Bỏ tuyển thẳng học sinh đạt giải KHKT, nhưng nên giữ việc xét tuyển thí sinh có giải học sinh giỏi cấp thành phố/ tỉnh/ quốc gia vì các em thực sự giỏi các môn nhất định, có thể định hướng dễ dàng theo ngành. Theo tôi, công bằng nhất là cho thi tất rồi cộng điểm với trường hợp thi học sinh giỏi có giải”, TS. Phạm Thị Lý nêu ý kiến.

Hướng tới chuẩn hóa quy trình tuyển sinh, đem đến sự công bằng, minh bạch

Đồng tình với dự kiến tuyển sinh của một số trường đại học trong năm học 2026-2027, chị Trần Thu Hương (Linh Đàm), đang có con theo học tại Trường THPT Trần Phú (Hà Nội) bày tỏ: “Thực tế không ít cuốn học bạ, thậm chí các giải thưởng ở cấp PTTH là được “mua” từ quan hệ và tiền bạc nên thiếu sự công bằng. Tôi ủng hộ việc bỏ xét tuyển học bạ và tuyển thẳng học sinh đạt giải KHKT. Vì cơ hội đầu vào của các trường đại học, cao đẳng phải được chia đều cho tất cả các con. Vì rất nhiều các con tuy không có giải thưởng gì trong cả 3 năm học PTTH nhưng các con lại rất thông minh, có đam mê riêng”.

Đồng tình với việc bỏ xét tuyển học bạ và bỏ tuyển thẳng học sinh đạt giải KHKT, chị Thanh Hiền (Hà Nội), có con đang theo học Trường Phổ thông liên cấp Đa Trí Tuệ (MIS) chia sẻ: “Gia đình tôi không gây áp lực cho con bởi thành tích, cũng như không đặt nặng vấn đề con có giải thưởng. Con có đam mê, đạt giải thưởng thì tốt, không có cũng không sao. Chỉ cần con ham học hỏi, biết kính trọng, yêu thương mọi người, mỗi ngày đi học con cảm thấy hạnh phúc là đủ. Tôi tin, với mô hình giáo dục của nhà trường, nếu các con tập trung học, nắm vững kiến thức cơ bản, thì đều có thể theo đuổi những ngành học các con yêu thích mà không cần sự ưu tiên nào”.

Có thể nói, năm học 2026-2027 đánh dấu nhiều sự thay đổi về phương thức tuyển sinh. Việc bỏ xét tuyển học bạ và tuyển thẳng học sinh đạt giải KHKT trong dự kiến tuyển sinh ở một số trường đại học đã nhận được không ít sự đồng thuận. Có lẽ bởi, từ trước đến giờ các phương án này đã ít nhiều bộc lộ sự thiếu công bằng, minh bạch, dấy lên những tranh cãi không cần thiết về kết quả tuyển sinh.

Thay vì dựa vào các giải thưởng có tiêu chí đánh giá đa dạng, các trường định hướng sử dụng kết quả các kỳ thi đánh giá năng lực hoặc điểm thi tốt nghiệp THPT làm tiêu chuẩn chính để thống nhất chất lượng đầu vào.

Những thay đổi này nhằm mục đích chuẩn hóa quy trình tuyển sinh, tăng cường tính khách quan và hiệu quả trong việc chọn lựa những sinh viên có năng lực thực sự phù hợp với yêu cầu cao của các ngành khoa học công nghệ.