UAV hiện đại trong xung đột quân sự và xu hướng phát triển

Kỹ thuật điều khiển
02/12/2023 11:38
Để đáp ứng nhu cầu kỹ thuật ngày càng hiện đại trong khí tài quân sự, các nhà phát triển UAV của Nga đang tập trung thực hiện nhiều dự án với định hướng cho UAV: bốn cánh; nhiều cánh quạt; trực thăng; và một số thiết kế mà thoạt nhìn khá lạ mắt.
aa

Các UAV ngày càng được sử dụng nhiều trong các hoạt động quân sự và thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau. Các UAV có thể được hiểu là bất kỳ thiết bị bay nào không có người điều khiển trên chúng. Mỗi UAV được tạo ra đều nhằm cho một ứng dụng cụ thể.

• Sử dụng UAV trong xung đột quân sự hiện đại
• Các phương pháp bảo đảm an ninh thông tin “tọa độ-thời gian” của UAV
• Phương tiện bay không người lái trong thực tế xung đột quân sự hiện nay

Hiện tại, hầu hết các UAV trong biên chế của Liên Bang Nga đều được điều khiển từ xa, trong đó có một số UAV đạt được khả năng tự chủ cao hơn. Đại diện Bộ Quốc phòng của Liên Bang Nga lưu ý rằng, các UAV cỡ nhỏ là nhân tố then chốt tạo nên sự thành công của các hoạt động quân sự hiện nay và trong tương lai. Nhiệm vụ của các UAV ngày càng tăng, từ trinh sát đến tác chiến điện tử; chuyển tiếp liên lạc; vận chuyển hàng hóa; nhắm mục tiêu và tấn công tự động. Trong tương lai, sự phát triển các loại UAV quân sự là đưa yếu tố AI vào hệ thống điều khiển UAV; tích hợp UAV vào không phận chung với phương tiện bay có người lái; cũng như tạo ra các bầy đàn UAV.

Các loại UAV Eleron-3; Orlan-10; và Forrpost hiện nay được tích hợp vào các tuyến trinh sát-tấn công; cung cấp dữ liệu theo thời gian thực với các thông tin về điều kiện trên mặt đất và trên không, đặc biệt đáng chú ý là các hoạt động này lại nằm trong các hoạt động quân sự. Thêm nữa là một hoạt động rất đặc biệt của UAV, đó là thực hiện tác chiến điện tử (EW). Đáng chú ý với nhiệm vụ này là tổ hợp Leer-3, trong nó có UAV Orlan-10 với tầm bắn lên tới 120km, nó được thiết kế để chiếm giữ các tháp phát sóng di động và gây nhiễu liên lạc vô tuyến. Tổ hợp này được phát hiện đã hoạt động tại Ukraina, Syria và cũng được quân đội Nga sử dụng để huấn luyện tác chiến điện tử.

Tại Syria, lần đầu tiên Moscow sử dụng UAV 24/7 vào năm 2018, kết quả hoạt động của UAV tại đây đã thuyết phục Bộ Quốc phòng Nga rằng, các loại UAV là một phần không thể thiếu trong chiến đấu hiện đại. Hiện nay, các loại UAV hiện diện trong hầu hết tổ chức khí tài của lực lượng vũ trang Nga. Thậm chí đã hình thành các công ty UAV là thành viên của lữ đoàn và sư đoàn: súng trường và tăng thiết giáp; trinh sát; pháo binh; tên lửa; cũng như trong các đơn vị hàng không vũ trụ. Trong mỗi lữ đoàn hoặc sư đoàn thường biên chế một đại đội UAV (khoảng vài chục UAV các loại tùy thuộc tính chất của lữ đoàn hoặc sư đoàn) với tầm bay từ 10km đến 120km. Cấu trúc tương tự cho lực lượng dù và thủy quân lục chiến. Các hạm đội cũng được biên chế các công ty UAV riêng. Thêm nữa, Bộ Quốc phòng còn dự kiến thành lập các đơn vị UAV hạng nặng tầm xa và các phi đội UAV trinh sát độc lập trực thuộc.

Để đáp ứng nhu cầu kỹ thuật ngày càng hiện đại trong khí tài quân sự, các nhà phát triển UAV của Nga đang tập trung thực hiện nhiều dự án với định hướng cho UAV: bốn cánh; nhiều cánh quạt; trực thăng; và một số thiết kế mà thoạt nhìn khá lạ mắt. Thêm nữa, theo quan điểm, nếu tự chủ được trong trận chiến sẽ có cơ hội lớn cứu được mạng sống, vì thế công việc tình báo, giám sát và trinh sát (ISR) từ máy bay có người lái sẽ chuyển sang sử dụng UAV. Thí dụ, nghiên cứu và phát triển việc di chuyển bầy đàn và trí tuệ nhân tạo đang phát triển mạnh nhằm mục đích: cho phép phóng bầy đàn UAV phản lực để tấn công trên không trung; trên mặt đất; cũng như thực hiện tác chiến điện tử và trinh sát.

Tại chiến trường Syria, Quân đội Nga đã thử nghiệm quy mô lớn cho các phi đội UAV tầm ngắn, trong khi đó lại thiếu hụt trầm trọng các loại UAV có khả năng tấn công mục tiêu ở tầm xa, điều đó buộc phải huy động máy bay truyền thống tham gia gây rủi ro tính mạng phi công. Từ thực tế này, Bộ Quốc phòng Nga bắt đầu nghiên cứu phát triển các loại UAV tầm xa.

uav hien dai trong xung dot quan su va xu huong phat trien
Một máy bay không người lái Orion với tên lửa Kornet đã được Nga triển khai trên chiến trường Ukraine. Ảnh Bộ Quốc phòng Nga

Một trong những kết quả ban đầu là đã xuất hiện UAV tầm trung và tầm xa Orion với tầm bay 250km vào cuối năm 2020, loại UAV này đã được đưa vào sử dụng. Một dự án khác là UAV Altius có tầm bay lên tới 10.000km được khởi sự từ năm 2019 và đến năm 2021 đã có hợp đồng chính thức để sản xuất và cung cấp loại máy bay này.

Thời gian gần đây, không một loại UAV nào thu hút sự chú ý của cộng đồng thế giới như UAV S70 Okhotnik. UAV này bay lần đầu vào năm 2019, nó được thiết kế với mục đích thực hiện: sự đánh chặn; tấn công mặt đất, với tính năng nổi trội là vượt qua các hệ thống phòng không – trạm Rada và thậm chí cả máy bay quân sự truyền thống của đối phương. Thêm nữa, loại UAV này còn có thể tích hợp với Su57 (máy bay truyền thống thế hệ thứ 5) theo cách thức: phi công của Su57 sẽ điều khiển một số UAV S70 (có thể được trang bị tên lửa siêu thanh), điều này nâng tầm bắn lên xa hơn.

Theo các chuyên gia, trong tương lai gần thì sự tương tác như vậy có thể thay thế dần dần các phi đội máy bay có người lái để thực hiện các nhiệm vụ của phi đội bay truyền thống. Định hướng nâng cấp là kế hoạch trang bị cho Altius và Ochtonik những AI để chúng bay tự động hoàn toàn. Ngoài ra, văn phòng Kronstadt (thuộc nhà máy đã chế tạo UAV Orion) đã trình bày dự án UAV (gồm cả khái niệm Thunder) có đặc điểm: có khả năng phóng độc lập các đàn UAV tầm xa Sirius, dự kiến là xuất hiện năm 2023. Còn trong lĩnh vực máy bay có người lái thì sự ưu tiên phát triển sẽ là máy bay tiêm kích hạng nhẹ Su 75 Checkmate, Su75 đã được trình bày gần đây. Nhà phát triển nó – Tập đoàn Nhà nước Rostec cho rằng, loại Su75 có cả phiên bản có phi công và không phi công với AI được tích hợp nhằm kiểm soát mọi tình huống và cùng bay cặp với nhau của hai phiên bản.

uav hien dai trong xung dot quan su va xu huong phat trien
Mảnh vỡ được quân đội Ukraine đánh giá là từ UAV do Iran sản xuất, được Nga sử dụng để chiến đấu trên chiến trường Ukraine. Ảnh: AP

Cuối cùng, cuộc chiến Nagorno-Karabakh vào năm 2020 là một minh chứng ấn tượng về tiềm năng của sự kết hợp giữa lực lượng tác chiến truyền thống với UAV hoặc với UAV Kamikaze. Sau cuộc chiến này, Bộ Quốc phòng Nga yêu cầu Tổ hợp công nghiệp Quốc phòng tăng tốc độ phát triển và thử nghiệm các loại UAV. Đáp ứng lại, Rostec chính thức thông báo vào 2/2021 rằng, hai loại UAV Kamikaze của họ là Kub và Lancet đã được thử nghiệm tại chiến trường Syria đạt kỳ vọng và Quân đội Nga là khách hàng ưu tiên đặc biệt. Năm gần đây, Rostec cũng lên kế hoạch thử nghiệm sự kết hợp các loại UAV vào trong một khái niệm Khai thác trên không mới nhằm mục tiêu cả trên không và trên mặt đất. Bản chất là tạo ra loại đạn Lancet bay lang thang trong một mạng lưới trên không, tạo thành một bãi mìn trên không ngay sau khi phát hiện máy bay đối phương xuất hiện.

Kết luận

Với những trình bày trên, cho thấy sự sẵn sàng của Bộ Quốc phòng Nga trong việc thay đổi và cải tiến các phương thức tác chiến với tiêu chí: tốc độ nhanh hơn; chính xác hơn; khối lượng và số lượng lớn hơn, nhằm đạt hiệu quả cao trong xung đột tiêu hao và giảm thiểu rủi ro nhân lực.

Bộ Quốc phòng Nga đang không ngừng tăng số lượng UAV để thỏa cách thức tác chiến bầy đàn và tăng số lượng của sự kết hợp giữa UAV với máy bay truyền thống nhằm tăng phạm vi tấn công và khả năng nhận thức chính xác các tình huống mà không phụ thuộc trạng thái tâm lý của con người. Tất cả những điều này sẽ nâng cao hiệu quả tác chiến và rút ngắn thời gian giành thế chủ động.

Tài liệu tham khảo

[1] Сокирко В. «Охотник» станет напарником Су-57. Деловая газета «Взгляд», 4 августа.

[2] Дворецков А. С. Все о новом истребители пятого поколения Су-75 «Checkmate», 21 июля 2021.

[3] Куприянов А. И., Шустов Л. Н. Радиоэлектронная борьба. Основы теории. — М.: Вузовская книга, 2017.

[4] Российский конкурент беспилотных убийц // Ferra.ru, 28 декабря 2020.

Nguyễn Tiến Dũng
Bauman Moscow State Technical University

qc-go
Tin bài khác
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 6/10/2024: Tuổi Mão thuận lợi, tuổi Dậu liên tiếp gặp khó

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 6/10/2024: Tuổi Mão thuận lợi, tuổi Dậu liên tiếp gặp khó

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 6/10/2024 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Đối tượng sản xuất bia hơi Hà Nội - Habeco giả bị khởi tố

Đối tượng sản xuất bia hơi Hà Nội - Habeco giả bị khởi tố

Tại cơ quan điều tra, Nguyễn Văn Công đã thừa nhận đã làm giả keg bia của Công ty bia Hà Nội – HABECO để bán cho các đại lý tại huyện Thái Thụy, Kiến Xương và Tiền Hải với giá tương đương giá của công ty.
Nhiều dự án lớn lĩnh vực bán dẫn, năng lượng đầu tư mới và mở rộng vốn trong 9 tháng

Nhiều dự án lớn lĩnh vực bán dẫn, năng lượng đầu tư mới và mở rộng vốn trong 9 tháng

Cục Đầu tư nước ngoài cho biết, nhiều dự án lớn ở các lĩnh vực bán dẫn, năng lượng (sản xuất pin, tế bào quang điện, thanh silic), sản xuất linh kiện, sản phẩm điện tử, sản phẩm nhiều giá trị gia tăng được đầu tư mới và mở rộng vốn trong 9 tháng.
Tạo mọi thuận lợi cho nữ trí thức, nhà khoa học nữ tham gia khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo

Tạo mọi thuận lợi cho nữ trí thức, nhà khoa học nữ tham gia khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo

Thủ tướng khẳng định, Chính phủ Việt Nam tạo mọi điều kiện thuận lợi để đội ngũ trí thức, trong đó có nữ trí thức, phát huy tối đa năng lực, tâm huyết của mình, tạo điều kiện thuận lợi cho các nữ trí thức, các nhà khoa học nữ tham gia các hoạt động khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.
Tăng cường chuyển đổi số lĩnh vực công tác dân tộc

Tăng cường chuyển đổi số lĩnh vực công tác dân tộc

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình vừa ký Quyết định số 1087/QĐ-TTg ngày 2/10/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường chuyển đổi số lĩnh vực công tác dân tộc đến năm 2030”.
Phát triển và chuyển giao công nghệ tiên tiến tại các dự án trọng điểm quốc gia

Phát triển và chuyển giao công nghệ tiên tiến tại các dự án trọng điểm quốc gia

Một trong sáu nhiệm vụ trọng tâm Thủ tướng đặt ra tại cuộc làm việc của Thường trực Chính phủ với các doanh nghiệp xây dựng các công trình trọng điểm quốc gia đó là, cùng nhau tập trung ứng dụng hiệu quả các thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, phát triển và chuyển giao công nghệ tiên tiến, đào tạo nhân lực chất lượng cao, nâng cao năng lực quản trị theo hướng thông minh trong hoạt động của các doanh nghiệp và triển khai các dự án.
Đồng Lâm - Thảo nguyên xanh xứ Lạng

Đồng Lâm - Thảo nguyên xanh xứ Lạng

Thảo nguyên Đồng Lâm được nhiều người biết tới với tên gọi là Thảo nguyên Hữu Liên, nằm tại xã Hữu Liên, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. Nếu du khách muốn khám phá một “Mông Cổ thu nhỏ” giữa lòng xứ Lạng với sự đa dạng sinh học, cũng như nhiều núi đá, thác nước, hang động đẹp kỳ vĩ... thì đây là một trong số những điểm đến hấp dẫn không thể bỏ qua.
Thị trường chứng khoán ngày 4/10: Áp lực bán mạnh, VN Index giảm sâu

Thị trường chứng khoán ngày 4/10: Áp lực bán mạnh, VN Index giảm sâu

Phiên giao dịch ngày 4/10 tiếp tục bị chi phối bởi tâm lý thận trọng, với sự phân hóa rõ nét ngay từ đầu phiên. Mặc dù nhóm dầu khí khởi sắc, nhưng áp lực bán mạnh cuối phiên đã đẩy thị trường chìm trong sắc đỏ, VN Index chạm đáy thấp nhất ngày và cũng là thấp nhất trong tuần.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 5/10/2024: Tuổi Dậu đạt nhiều thuận lợi, tuổi Mùi gặp chút khó khăn

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 5/10/2024: Tuổi Dậu đạt nhiều thuận lợi, tuổi Mùi gặp chút khó khăn

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 5/10/2024 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số: “Đánh thức” giá trị truyền thống (Kỳ cuối)

Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số: “Đánh thức” giá trị truyền thống (Kỳ cuối)

Văn hóa, phong tục, tập quán là linh hồn, lẽ sống của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS); đây cũng là đặc trưng quan trọng để xác định thành phần các dân tộc. Việc giữ gìn bản sắc văn hóa, phát huy phong tục, tập quán, truyền thống tốt đẹp của mỗi dân tộc không chỉ nâng cao đời sống về mọi mặt mà còn tránh nguy cơ đồng hóa, mai một, thậm chí là mất bản sắc văn hóa của đồng bào các DTTS.