acecook

Ẩm thực rươi

Văn hoá giải trí
14/01/2025 14:51
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ - Nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị, văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Ẩm thực rươi", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến câu chuyện thú vị tới bạn đọc.
aa
Kem Hà Nội

Thuở nhỏ, mỗi khi trở trời, Hà Nội oi nồng và lất phất mấy hạt mưa, ông tôi lại bảo: “Lại sắp có rươi rồi đây!” Quả nhiên, sớm dậy, có bà gánh hai thúng rươi rao ngay đầu phố: “Ai mua rươi ra mua...” Cái tiếng rao trầm bổng thật đặc trưng, ngân vang, kéo dài, đánh thức cả ngõ phố, khiến nhà nào nhà nấy vội vớ cái bát ô tô ra tranh mua một bát. Phải mua ngay bởi chỉ lát sau là hết rươi.

Ẩm thực rươi
Nguyên liệu làm món chả rươi

Lũ trẻ con chúng tôi xúm đông xúm đỏ quanh cái thúng rươi được kê nghiêng dưới chân cột điện sắt đầu phố. Rươi bò nhung nhúc trong thúng nhưng lạ thật, mặt thúng rươi lại phẳng như bát chè đặc. Những con rươi như quyện chặt vào nhau thành một khối. Con thì màu hồng, con thì chuyển màu xanh đùng đục xam xám, tim tím. Bà bán rươi tươi cười, khéo léo vét ra từng bát bán cho khách. Lũ trẻ chúng tôi, đứa mạnh bạo thì lấy tay nhón trộm một con chơi. Tôi bắt chước, cũng lấy que chọc lấy vài con, bỏ vào lá bàng, rồi cả lũ kéo nhau ra một góc ngắm nghía, thích thú với món đồ chơi tươi sống mới lạ.

Hết thả con rươi xuống cống xem khi bơi, lông nó cử động trong nước ra làm sao, đám trẻ con chúng tôi lại cãi nhau ỏm tỏi về chuyện trong bụng rươi có gì. Rồi... giải phẫu con rươi và lại tiếp tục cãi nhau rằng đâu là gan, đâu là trứng... Bất phân thắng bại. Chẳng biết đứa nào đúng, đứa nào sai vì thời ấy làm gì có sách vở dạy về con rươi. Trẻ con Hà Nội bây giờ chẳng thích thú mấy trò giải phẫu rươi, thả rươi bơi thi hay đổ dế, bắt ve như cái thuở chúng tôi còn chân xỏ guốc mộc la cà trên vỉa hè. Nhưng chính vì những trò chơi dân dã và sự tò mò con trẻ ấy nên sau này, tôi chọn theo ngành Sinh vật học. Và có ai ngờ những giờ học đầu tiên trong phòng thí nghiệm, tôi lại được tiếp cận một cách sâu sắc với loài động vật đã gắn bó suốt tuổi thơ. Đấy là những mẫu vật rươi thuộc nhóm “giun nhiều tơ” được sưu tập từ Kinh Môn, Kim Thành, Thanh Hà, Tứ Kỳ... thuộc vùng Hải Dương. Đó là những vùng có nhiều rươi và thời gian thu thập mẫu cũng trùng với thời vụ mà các cụ vẫn thường nói: “tháng Chín đôi mươi, tháng Mười mồng năm” - có nghĩa là trong năm có hai vụ rươi chính. Vụ chiêm được bắt đầu từ tháng Năm cho đến giáp Tết, còn vụ chính là vào cuối tháng Chín âm lịch.

Tôi thầm cảm ơn bà Tam bán rươi, dân Tứ Kỳ, Hải Dương ngày nào. Nhờ bà mà tôi được thỏa cái trí tò mò khi ngồi hàng giờ ngắm chú rươi xứ Đông thân đầy những sợi lông nhỏ li ti cố gắng vượt dòng nước cống. Cái sức sống kỳ lạ của con vật nhỏ bé đã kính thích trí tò mò của tôi, nó như một chất xúc tác khiến tôi say mê tìm hiểu sự sống, nó dẫn tôi vào nghề nghiên cứu sinh vật học rồi gắn bó suốt cuộc đời.

Thôi, xin trở lại cái chuyện gánh rươi đầu phố. Khác với các bà, các cụ trong ngõ, mẹ tôi không tỏ ra hào hứng khi tiếng rao lanh lảnh của bà Tam cất lên. Tôi chạy vào giục mẹ: “Sao mẹ không ra mua rươi đi?” Bà chỉ cười hiền và bảo: “Ăn làm gì thứ ấy, ghê chết! Các cụ bảo ăn rươi, ăn cá bể là độc lắm. Thôi, kiêng cho nó lành con ạ!” Thấy mẹ bảo thứ ấy độc thì tôi tin là độc nhưng cũng chẳng biết độc ra sao.

Cứ sau bữa cơm trưa là tôi và lũ bạn tung tăng đến trường. Thời ấy chỉ học nửa buổi thôi, không phải học thông tầm cả ngày, ăn cơm trưa ở trường như trẻ con bây giờ. Đến trưa, nghe tiếng còi Nhà hát lớn là bố tôi lại từ nhà dây thép Bờ Hồ đạp xe về, ăn cơm trưa với cả nhà. Ăn xong, chợp mắt một chút rồi lại đạp xe đến sở làm việc. Lũ chúng tôi thì cũng chải đầu, ăn mặc chỉnh tề, tụ tập nhau í ới đi bộ tới trường chẳng cần người lớn đưa đón. Những cuốc đi bộ từ nhà tới trường hay từ trường về nhà là thời gian vô cùng thích thú. Thú nhất là trở về sau tiếng trống tan lớp vì được la cà xem xiếc khỉ, rồi ngửi mùi xào nấu hấp dẫn bay ra từ những nhà hàng ở góc phố...

Ẩm thực rươi
Chả rươi

Hôm ấy, cả lũ thi nhau kể về bữa trưa có món rươi kỳ thú, kể về cách làm lông, đúc chả, xào xáo rươi ra sao… Tôi nghe mà thèm nhưng chẳng dám nhắc lại lời mẹ: “Ăn rươi ghê chết...” Sau này, khi thảo luận với cụ Vượng[1], tôi mới nhận thức được rằng trong sự ăn uống, ta cần khoan dung. Anh không ăn được mắm tôm, tiết canh…, thậm chí ghê sợ, thì cũng đừng miệt thị những ai ăn được. Người ta không ưa cái mùi pho mát thum thủm của nước ngoài, anh ăn được nó thì cũng chớ chê người ta quê mùa. Phải biết tôn trọng sở thích của nhau, biết lắng nghe các ý kiến cá nhân của nhau. Anh không ăn được rươi, không biết ăn rươi thì là cái việc riêng của anh.

Khi tôi lấy vợ, bố mẹ vợ tôi chẳng ghê sợ con rươi, trái lại, hễ thấy có rươi là phải mua bằng được. Các cụ đặc biệt ưa thích cái món khoái khẩu này. Bà mẹ vợ tôi thường làm món chả rươi theo lối thông thường: chần qua nước sôi cho lông rươi rụng hết, thịt rươi săn lại (gọi là làm lông rươi), sau đó trộn rươi với trứng vịt, thịt lợn băm, thìa là và vỏ quýt thái nhỏ, đúc trứng trên chảo mỡ. Thế là có đĩa chả rươi thơm lừng. Cũng có lần cụ xào rươi với củ niễng thái mỏng. Củ niễng cũng được trồng ở nhiều ruộng nước tại Hải Dương. Lần đầu được ăn các món này, tôi tự hỏi: Ngon như vậy sao mẹ mình không ăn mà lại bảo là độc? Sao ông mình, bà mình lại chối bỏ? Thì ra người Hà Nội quê tôi, nhiều người cũng có chung cái tâm lý đấy, tất cả chỉ vì ngại tiếp nhận những gì mình thấy lạ, thấy hình thù kỳ dị mà thôi. Chứ còn người Hà Nội nào quê gốc Hải Dương, hoặc lấy chồng lấy vợ là người Hải Dương thì hẳn coi rươi là món “quốc hồn quốc túy”.

Ẩm thực rươi

Sau này, tôi có ông bạn tên Thanh người Hải Dương làm bên Đại học Y khoa. Mỗi lần về quê ra, bao giờ Thanh cũng mời cả tổ bộ môn và bè bạn đến đánh chén một bữa mắm rươi túy lúy do chính tay bà cụ Thanh làm. Tôi quen ăn mắm tép đồng Hà Nội. Lần đầu được mời ăn mắm rươi, thấy dọn mâm cũng lại rau sống, thịt lợn luộc, chuối xanh, gừng tươi, hành củ, lạc rang, ớt tươi… thì nghĩ bụng: cũng chẳng khác gì mắm tép. Khi rót mắm rươi ra - một màu vàng ươm kỳ lạ và khi gom thịt, rau cùng đủ các gia vị chua cay mặn ngọt, chát hăng, rưới tí mắm rươi kèm chút bún, nhấp chén rượu tăm thì cái cảm giác thần tiên nó xuất hiện ngay lập tức trong lưỡi, trong tỳ vị.

Khi tìm hiểu xem người Hải Dương xứ Đông còn có kiểu ăn rươi nào nữa không, mới giật mình vì hiểu biết của mình còn khiếm khuyết quá. Chỉ tính riêng chả rươi, mắm rươi cũng có muôn vàn kiểu ăn khác nhau. Ngoài chả rươi, người xứ Đông còn có xôi rươi, canh rươi và nhiều món thú vị khác.

Còn nói đến mắm rươi, cụ Vũ Bằng sinh thời từng nhắc khéo: “Mắm rươi ăn với tôm he bông, không có rau cần và rau cải cúc thì hỏng kiểu.” Cụ nhận xét: “Không thể nào quan niệm được một bữa mắm rươi ra dáng mà lại thiếu hai món rau quan yếu đó. Thiếu nó, thật y như một người đàn bà đẹp mà vô duyên: tẻ lắm!

Ô hay nhỉ! Thì ra ăn mắm rươi đúng kiểu lại phải như thế ư? Thì ra tôi vẫn ăn mắm rươi theo lối “vô duyên” sao!

Tôi quyết định một ngày nào đó phải thử ăn mắm rươi đúng kiểu sành điệu của cụ Vũ Bằng, để tự mình cảm nhận cái giá trị của tôm he bông, của cải cúc, cần ta, nó đến đâu trong bản tổng phổ mắm rươi cổ điển.

Thành phố HCMinh 25/9/2010


[1] Nhà sử học, nhà khảo cổ học, Giáo sư Trần Quốc Vượng

Tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

mca
Tin bài khác
Dấu ấn thương mại AI trên thị trường toàn cầu

Dấu ấn thương mại AI trên thị trường toàn cầu

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành động lực then chốt của chuyển đổi số, sự kiện Oracle công bố những thành tựu mới đã tạo nên một “cú nổ bom tấn” trên thị trường công nghệ. Đây không chỉ là một cột mốc quan trọng đối với riêng Oracle, mà còn cho thấy ảnh hưởng ngày càng sâu rộng của thương mại AI trong hoạt động kinh doanh toàn cầu.
Khép lại chuỗi ngày Triển lãm 80 năm thành tựu đất nước: xây dựng niềm tự hào, lòng biết ơn của nhiều thế hệ

Khép lại chuỗi ngày Triển lãm 80 năm thành tựu đất nước: xây dựng niềm tự hào, lòng biết ơn của nhiều thế hệ

Tối 15/9, Triển lãm “80 năm hành trình Độc lập -Tự do - Hạnh phúc” bế mạc với màn trao giải cho các đơn vị có đóng góp xuất sắc và tổ chức ca nhạc, bắn pháo hoa phục vụ hàng chục vạn du khách tham quan. Sau 19 ngày hoạt động, triển lãm được ghi nhận thành công vượt mong đợi và xác lập nhiều kỷ lục đáng tự hào.
Hà Nội lần đầu tiên đăng cai Triển lãm Máy Công cụ chuyên nghiệp vào tháng 11/2025

Hà Nội lần đầu tiên đăng cai Triển lãm Máy Công cụ chuyên nghiệp vào tháng 11/2025

Sự bùng nổ sản xuất tại Việt Nam thu hút triển lãm công nghiệp hàng đầu của CMES đến Hà Nội, hứa hẹn mang lại các thương vụ xuyên biên giới và những góc nhìn về Công nghiệp 4.0.
Thủ tướng Phạm Minh Chính: "Triển lãm 80 năm Độc lập - Tự do - Hạnh phúc vượt ngoài mong đợi"

Thủ tướng Phạm Minh Chính: "Triển lãm 80 năm Độc lập - Tự do - Hạnh phúc vượt ngoài mong đợi"

Tối 15/9, tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia (Đông Anh, Hà Nội), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tham dự và phát biểu tại lễ bế mạc Triển lãm thành tựu đất nước với chủ đề "80 năm hành trình Độc lập -Tự do - Hạnh phúc".
Bốn chiến lược bảo trì để kéo dài tuổi thọ thiết bị kho bãi

Bốn chiến lược bảo trì để kéo dài tuổi thọ thiết bị kho bãi

Trong khi nhiều doanh nghiệp kho bãi mải tập trung đáp ứng đơn hàng và cắt giảm thời gian ngừng hoạt động, công tác bảo trì thiết bị lại thường bị bỏ ngỏ. Thực tế, duy trì một chiến lược bảo trì toàn diện không chỉ kéo dài tuổi thọ máy móc mà còn giúp tối ưu chi phí, tăng năng suất và bảo đảm an toàn lao động. Đây chính là nền tảng để vận hành hiệu quả và bền vững trong dài hạn.
Nhận định phiên giao dịch ngày 16/9: VN-Index hướng 1.700 điểm – nhà đầu tư nên gia tăng tỷ trọng cổ phiếu

Nhận định phiên giao dịch ngày 16/9: VN-Index hướng 1.700 điểm – nhà đầu tư nên gia tăng tỷ trọng cổ phiếu

Phiên giao dịch ngày 15/9 chứng kiến VN-Index bứt phá lên 1.684,9 điểm với sắc xanh lan tỏa ở toàn bộ 18 nhóm ngành. Thanh khoản cải thiện mạnh, nhóm midcap và smallcap đồng loạt tăng tốc, trong khi nhiều cổ phiếu vốn hóa lớn đảo chiều tích cực. Trước xu hướng thị trường khởi sắc, các chuyên gia khuyến nghị nhà đầu tư có thể nâng tỷ trọng cổ phiếu trong danh mục lên mức 30 – 50%.
Việt Nam tạo dấu ấn mạnh tại AWG-35 với sáng kiến quản lý tần số và phát triển hạ tầng số

Việt Nam tạo dấu ấn mạnh tại AWG-35 với sáng kiến quản lý tần số và phát triển hạ tầng số

Tại Hội nghị lần thứ 35 của Nhóm công tác về phối hợp tần số (AWG-35) thuộc Tổ chức Viễn thông châu Á - Thái Bình Dương (APT) vừa tổ chức tại Thái Lan, đoàn Việt Nam đã ghi dấu ấn mạnh mẽ với nhiều sáng kiến đột phá trong quản lý phổ tần và phát triển hạ tầng số.
Thất nghiệp ẩn (Hidden Unemployment): Hiện tượng cần nhìn thẳng và giải pháp

Thất nghiệp ẩn (Hidden Unemployment): Hiện tượng cần nhìn thẳng và giải pháp

GIG Economy ở Việt Nam đang bùng nổ, được ca ngợi như biểu tượng của sự linh hoạt và tự do. Thế nhưng đằng sau lớp vỏ hào nhoáng ấy, một hiện tượng ngày càng rõ rệt là “thất nghiệp ẩn” (hidden unemployment), tình trạng người lao động có việc nhưng thu nhập bấp bênh, thiếu an sinh và kỹ năng bị lãng phí. Bài viết này phân tích hiện tượng dưới góc nhìn xã hội - kinh tế, đối chiếu kinh nghiệm quốc tế, và gợi mở giải pháp cho Việt Nam, nhằm biến Gig Economy thành động lực chứ không phải bóng ma của thị trường lao động.
Giải pháp công nghệ cho dân cư, doanh nghiệp trên nền định danh số

Giải pháp công nghệ cho dân cư, doanh nghiệp trên nền định danh số

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Chỉ thị số 24/CT-TTg ngày 13/9/2025 về việc thúc đẩy triển khai các giải pháp công nghệ phục vụ người dân và doanh nghiệp gắn với dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử.
JBL ra mắt tai nghe mở JBL Sense Lite - nhỏ gọn, an toàn, giàu bass

JBL ra mắt tai nghe mở JBL Sense Lite - nhỏ gọn, an toàn, giàu bass

Nhỏ gọn, thoáng tai nhưng vẫn tràn đầy năng lượng - JBL Sense Lite mở ra trải nghiệm âm nhạc mới với chất âm sống động, pin bền bỉ và nhiều tính năng thông minh.
song-gia-tri