acecook

Nghệ thuật thứ 8 của Người Hà Nội xưa

Văn hoá giải trí
03/01/2025 10:17
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ – nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị, văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Văn hóa ăn uống của người Hà Nội", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến những câu chuyện thú vị tới bạn đọc.
aa
Nghệ thuật thứ 8 của Người Hà Nội xưa
Hình ảnh phố cổ Hà Nội xưa - Ảnh tư liệu

Bố mẹ tôi đều quê ở Hà Nội. Hầu như cả đời các cụ sống ở Hà Nội. Theo gia phả để lại thì ông bà, cụ kỵ của bố mẹ tôi cũng ở Hà Nội. Tương tự như vậy, ông bà, cụ kỵ bên vợ tôi cũng sinh thành và lập nghiệp ở Thăng Long. Không kể khoảng thời gian chiến tranh xa cách hoặc các dịp học hành công tác phải xa Hà Nội dăm năm, còn lại, đa phần thời gian tôi sống trong lòng Hà Nội quê tôi.

Về lý lịch, tôi là người Hà Nội. Gia đình tôi là gia đình Hà Nội. Còn hiểu biết về văn hóa Hà Nội thì có nhiều người tuy không sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, thậm chí có cả những người nước ngoài chưa từng có dịp được sống lâu ở Hà Nội, nhưng kiến thức về Hà Nội thì mấy ai sánh bằng.

Tôi liều viết về chuyện ăn, chuyện uống của người Hà Nội vì cứ chủ quan nghĩ rằng đã là người Hà Nội thì thế nào cũng viết được. Cầm bút lên mới thấy bí. Ngay định nghĩa thế nào là người Hà Nội cũng đã bí rồi. Đâu cứ phải sống lâu ở Hà Nội hay tổ tiên gốc gác nhiều đời ở Hà Nội thì mới là người Hà Nội!

Nghệ thuật thứ 8 - Người Hà Nội xưa
Xôi xéo xưa - Ảnh tư liệu

Ngày nay, người Hà Nội nói đủ loại giọng đổ về từ khắp mọi miền. Họ là những người Hà Nội mới, dân mới nhập cư; cũng như cụ kỵ tôi từ đời tằng tổ là lớp người di cư đến sống ở Thăng Long từ mấy trăm năm trước. Các cụ cũng chính là lớp dân "Hà Nội mới" của cái thời ấy. Trải qua nhiều thế hệ, con cái những người Hà Nội mới và chính bản thân họ cũng tự Hà Nội hóa, hoặc gắng Hà Nội hóa để trở thành cư dân của đất kinh kỳ, của thủ đô ngàn năm văn hiến. Họ học hỏi, hòa đồng với người Hà Nội gốc và đóng góp thêm vào những nét văn hóa mới mà trước đó chưa từng có ở Hà Nội.

Đã là quy luật muôn đời của mọi đô thị, mọi thủ đô trên thế giới, thủ đô luôn là nơi hội tụ, ngưng đọng, kết tinh và phát tán của các luồng văn hóa, các trào lưu văn hóa, trong đó có văn hóa ăn uống.

Ăn uống là một mặt rất quan trọng của văn hóa. Tìm ra cái bản sắc của văn hóa ăn uống Việt Nam - Hà Nội và đi sâu hơn nữa, bản sắc trong sự ăn uống của người Hà Nội để rồi từ đó mà gìn giữ, phát huy và phát triển nền văn hóa ăn uống của Hà Nội là điều không kém hệ trọng để xây dựng một nền văn hóa Hà Nội mới.

Để tìm cách tiếp cận được với văn hóa ăn uống của Hà Nội, Việt Nam, tôi xin viết ra những gì mà một người ở lứa tuổi như tôi được sống ở Hà Nội biết được mình đã uống gì, ăn gì; gia đình những người quanh mình ở các lứa tuổi, các thế hệ đã ăn uống ra sao; may ra có chút lợi ích gì chăng cho công cuộc tìm hiểu và bảo tồn văn hóa ăn uống của người Hà Nội chúng ta.

Nghệ thuật thứ 8 - Người Hà Nội xưa
Phở gánh - Ảnh tư liệu

Suy cho cùng, ăn uống cũng là một nghệ thuật. Nói đến nghệ thuật, xưa nay người ta thường nêu bảy thứ nghệ thuật, gồm có: âm nhạc, kịch, múa, kiến trúc, vẽ nặn, nhiếp ảnh và nghệ thuật thứ bảy là điện ảnh. Hình như trước đây, chưa mấy ai chú ý đến ăn uống. Trên thế giới có nhiều dân tộc rất coi trọng sự ăn, sự uống cũng như sự mặc, sự ở, là những thứ rất thiết yếu đến đời sống con người. Liệu có thể xếp ăn uống hay nói một cách văn hoa, nghệ thuật ẩm thực là "nghệ thuật thứ tám" được chăng?

Hình như xưa nay chuyện ăn, chuyện uống ở ta có phần nào bị xem nhẹ. Người ta nói miếng ăn là miếng nhục, kẻ sĩ thì coi chuyện ăn, chuyện uống là chuyện tầm thường. (Nhưng cũng có lúc phải thừa nhận là dĩ thực vi tiên, có thực mới vực được đạo.) Trên thực tế, chính Nho gia, kẻ sĩ lại là những người rất cầu kỳ trong chuyện ăn uống. Tầng lớp kẻ sĩ ở Hà Nội xưa đã góp phần tích cực để Hà Nội hóa các kiểu ăn uống dân gian và sáng tạo ra những lối ăn uống riêng của Hà Nội.

Sau này, cùng với việc đô hộ gần một trăm năm của người Pháp, những ảnh hưởng của các nhà truyền đạo phương Tây, của một số tôn giáo, của các luồng di cư Bắc Nam, Đông Tây xuôi ngược, của chiến tranh triền miên..., lối ăn uống của người Hà Nội cũng đã có nhiều biến đổi. Cùng với những đồ ăn thức uống truyền thống, người Hà Nội đã làm quen dần với những đồ ăn thức uống phương Tây, đồ ăn thức uống Trung Quốc...; không những chỉ học hỏi mà còn đồng hóa, tạo thành những kiểu ăn uống riêng của người Hà Nội.

Nghệ thuật thứ 8 - Người Hà Nội xưa
Hà Nội xưa - Nghệ sỹ nhiếp ảnh Lê Vượng

Từ sau Cách mạng Tháng Tám 1945 và nhất là sau năm 1954, với công cuộc xây dựng Xã hội chủ nghĩa và làn sóng giao lưu văn hóa ngày càng mạnh mẽ theo các chiều hướng khác nhau, nhiều kiểu ăn uống từ các vùng miền trong nước, từ các nước khác bằng nhiều con đường du nhập vào Hà Nội đã làm cho nghệ thuật ăn uống của người Hà Nội ngày càng phong phú hơn.

Để hiểu được phần nào về đồ ăn thức uống và lối ăn uống của người Hà Nội từ đầu thế kỷ 20 cho đến nay, tôi đã tìm gặp các cụ cao niên ở Hà Nội để xin nghe kể về cái sự ăn, sự uống đơn giản cũng như cầu kỳ, chuyện đời thường mà các cụ đã từng trải trong cuộc đời mình. Thêm vào đó là tự nghiệm của chính tôi: một người sinh ra và lớn lên trong thế kỷ 20 đầy biến động.

Chuyện ăn, chuyện uống nghe được từ các cụ không nhiều. Do các cụ tuổi đã cao, mà ít cụ tự cho rằng trí óc của người cao niên vẫn còn minh mẫn. Chuyện nọ xọ sang chuyện kia. Từ chuyện ăn uống lại sang chuyện đời. Thế mới thấy cái ăn, cái uống của người Hà Nội xưa nay nó cũng thăng trầm làm sao, thi vị biết bao!

Lời tựa của tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

mca
Tin bài khác
Từ tốc độ đến chiều sâu: Chuyển đổi số Việt Nam ngày càng gần dân hơn

Từ tốc độ đến chiều sâu: Chuyển đổi số Việt Nam ngày càng gần dân hơn

Sáng 21/10, tại Hà Nội, Chương trình chào mừng Ngày Chuyển đổi số Quốc gia năm 2025 được tổ chức với chủ đề “Chuyển đổi số: Nhanh hơn - hiệu quả hơn - gần dân hơn”.
Nhận định phiên giao dịch ngày 22/10: Thận trọng quan sát, duy trì tỷ lệ ký quỹ an toàn

Nhận định phiên giao dịch ngày 22/10: Thận trọng quan sát, duy trì tỷ lệ ký quỹ an toàn

Sau phiên hồi phục mạnh ngày 21/10, thị trường được kỳ vọng sớm ổn định trở lại. Tuy vậy, giới phân tích khuyến nghị nhà đầu tư tiếp tục thận trọng quan sát, duy trì tỷ lệ ký quỹ an toàn và hạn chế sử dụng đòn bẩy trong ngắn hạn.
Những mẫu tai nghe không dây đáng mua nhất năm 2025

Những mẫu tai nghe không dây đáng mua nhất năm 2025

Thị trường tai nghe không dây (TWS) tiếp tục chứng kiến cuộc đua khốc liệt giữa các “ông lớn” công nghệ và những thương hiệu âm thanh lâu đời. Từ thiết kế, chất âm đến công nghệ chống ồn, mỗi hãng đều mang đến dấu ấn riêng. Dưới đây là những cái tên nổi bật, được đánh giá cao nhất trong năm 2025.
Chính phủ ban hành Nghị định mới quy định điều kiện và tiêu chí tài trợ nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo

Chính phủ ban hành Nghị định mới quy định điều kiện và tiêu chí tài trợ nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo

Việc ban hành Nghị định 267/2025/NĐ-CP được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý minh bạch, giúp nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước, đồng thời khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp đẩy mạnh nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Bảo mật không còn tuyệt đối khi xuất hiện lỗ hổng RMPocalypse

Bảo mật không còn tuyệt đối khi xuất hiện lỗ hổng RMPocalypse

Trong kỷ nguyên công nghiệp 4.0, điện toán đám mây mật (Confidential Cloud) từng được xem là “pháo đài bất khả xâm phạm”, nơi doanh nghiệp và cơ quan chính phủ gửi gắm những dữ liệu nhạy cảm nhất. Thế nhưng, một nghiên cứu mới từ Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ (ETH Zurich) đã phát hiện điểm yếu chí mạng trong lớp bảo mật phần cứng, vốn được xem là tuyến phòng thủ cuối cùng.
Khoa Cơ - Điện (VNUA) đẩy mạnh hợp tác quốc tế về nghiên cứu, đào tạo nhân lực trong Nông nghiệp thông minh

Khoa Cơ - Điện (VNUA) đẩy mạnh hợp tác quốc tế về nghiên cứu, đào tạo nhân lực trong Nông nghiệp thông minh

Khoa Cơ - Điện, Học viện Nông nghiệp Việt Nam vừa có buổi gặp và làm việc với các nhà khoa học, chuyên gia và doanh nghiệp đến từ Nhật Bản, Thái Lan, hôm 20/10.
Robot hình người đầu tiên thế giới có thể làm việc ngoài trời trong mọi điều kiện thời tiết

Robot hình người đầu tiên thế giới có thể làm việc ngoài trời trong mọi điều kiện thời tiết

Giữa làn sóng chạy đua phát triển thế hệ robot mới có thể thay thế con người trong lao động chân tay đi đến cao trào, Deep Robotics - Doanh nghiệp công nghệ đến từ Hàng Châu, Trung Quốc vừa công bố DR02, mẫu robot hình người đầu tiên đạt chuẩn IP66 chống bụi, kháng nước và chịu được nhiệt độ khắc nghiệt.
MB thông tin chính thức về hoạt động phát hành trái phiếu

MB thông tin chính thức về hoạt động phát hành trái phiếu

Ngân hàng TMCP Quân đội (MB) thông tin chính thức về một số nội dung được nêu trong Kết luận Thanh tra của cơ quan chức năng, đồng thời khẳng định cam kết bảo vệ quyền lợi của cổ đông, nhà đầu tư và khách hàng.
Hội chợ Mùa Thu 2025: Làm mới động lực tăng trưởng, quảng bá thương hiệu Việt

Hội chợ Mùa Thu 2025: Làm mới động lực tăng trưởng, quảng bá thương hiệu Việt

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, Phó Trưởng ban thường trực Ban Chỉ đạo Hội chợ Mùa Thu 2025, đã ký Quyết định số 2816/QĐ-BCT ngày 8/10/2025 phê duyệt Đề án tổ chức Hội chợ Mùa thu 2025.
Trạng Nguyên Education - Hành trình 10 năm xóa ranh giới tri thức vùng miền bằng công nghệ

Trạng Nguyên Education - Hành trình 10 năm xóa ranh giới tri thức vùng miền bằng công nghệ

​​​​Bằng việc ứng dụng công nghệ hiện đại vào giáo dục, hơn 10 năm qua, Trạng Nguyên Education đã tạo ra một hệ sinh thái học tập trực tuyến đa dạng, mang tính cộng đồng sâu sắc, đồng hành cùng nhà trường, thầy cô giáo trên cả nước, giúp hàng triệu học sinh, đặc biệt các em ở vùng sâu, vùng xa được tiếp cận tri thức một cách bình đẳng, sáng tạo.
song-gia-tri