acecook

Nghệ thuật thứ 8 của Người Hà Nội xưa

Văn hoá giải trí
03/01/2025 10:17
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ – nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị, văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Văn hóa ăn uống của người Hà Nội", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến những câu chuyện thú vị tới bạn đọc.
aa
Nghệ thuật thứ 8 của Người Hà Nội xưa
Hình ảnh phố cổ Hà Nội xưa - Ảnh tư liệu

Bố mẹ tôi đều quê ở Hà Nội. Hầu như cả đời các cụ sống ở Hà Nội. Theo gia phả để lại thì ông bà, cụ kỵ của bố mẹ tôi cũng ở Hà Nội. Tương tự như vậy, ông bà, cụ kỵ bên vợ tôi cũng sinh thành và lập nghiệp ở Thăng Long. Không kể khoảng thời gian chiến tranh xa cách hoặc các dịp học hành công tác phải xa Hà Nội dăm năm, còn lại, đa phần thời gian tôi sống trong lòng Hà Nội quê tôi.

Về lý lịch, tôi là người Hà Nội. Gia đình tôi là gia đình Hà Nội. Còn hiểu biết về văn hóa Hà Nội thì có nhiều người tuy không sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, thậm chí có cả những người nước ngoài chưa từng có dịp được sống lâu ở Hà Nội, nhưng kiến thức về Hà Nội thì mấy ai sánh bằng.

Tôi liều viết về chuyện ăn, chuyện uống của người Hà Nội vì cứ chủ quan nghĩ rằng đã là người Hà Nội thì thế nào cũng viết được. Cầm bút lên mới thấy bí. Ngay định nghĩa thế nào là người Hà Nội cũng đã bí rồi. Đâu cứ phải sống lâu ở Hà Nội hay tổ tiên gốc gác nhiều đời ở Hà Nội thì mới là người Hà Nội!

Nghệ thuật thứ 8 - Người Hà Nội xưa
Xôi xéo xưa - Ảnh tư liệu

Ngày nay, người Hà Nội nói đủ loại giọng đổ về từ khắp mọi miền. Họ là những người Hà Nội mới, dân mới nhập cư; cũng như cụ kỵ tôi từ đời tằng tổ là lớp người di cư đến sống ở Thăng Long từ mấy trăm năm trước. Các cụ cũng chính là lớp dân "Hà Nội mới" của cái thời ấy. Trải qua nhiều thế hệ, con cái những người Hà Nội mới và chính bản thân họ cũng tự Hà Nội hóa, hoặc gắng Hà Nội hóa để trở thành cư dân của đất kinh kỳ, của thủ đô ngàn năm văn hiến. Họ học hỏi, hòa đồng với người Hà Nội gốc và đóng góp thêm vào những nét văn hóa mới mà trước đó chưa từng có ở Hà Nội.

Đã là quy luật muôn đời của mọi đô thị, mọi thủ đô trên thế giới, thủ đô luôn là nơi hội tụ, ngưng đọng, kết tinh và phát tán của các luồng văn hóa, các trào lưu văn hóa, trong đó có văn hóa ăn uống.

Ăn uống là một mặt rất quan trọng của văn hóa. Tìm ra cái bản sắc của văn hóa ăn uống Việt Nam - Hà Nội và đi sâu hơn nữa, bản sắc trong sự ăn uống của người Hà Nội để rồi từ đó mà gìn giữ, phát huy và phát triển nền văn hóa ăn uống của Hà Nội là điều không kém hệ trọng để xây dựng một nền văn hóa Hà Nội mới.

Để tìm cách tiếp cận được với văn hóa ăn uống của Hà Nội, Việt Nam, tôi xin viết ra những gì mà một người ở lứa tuổi như tôi được sống ở Hà Nội biết được mình đã uống gì, ăn gì; gia đình những người quanh mình ở các lứa tuổi, các thế hệ đã ăn uống ra sao; may ra có chút lợi ích gì chăng cho công cuộc tìm hiểu và bảo tồn văn hóa ăn uống của người Hà Nội chúng ta.

Nghệ thuật thứ 8 - Người Hà Nội xưa
Phở gánh - Ảnh tư liệu

Suy cho cùng, ăn uống cũng là một nghệ thuật. Nói đến nghệ thuật, xưa nay người ta thường nêu bảy thứ nghệ thuật, gồm có: âm nhạc, kịch, múa, kiến trúc, vẽ nặn, nhiếp ảnh và nghệ thuật thứ bảy là điện ảnh. Hình như trước đây, chưa mấy ai chú ý đến ăn uống. Trên thế giới có nhiều dân tộc rất coi trọng sự ăn, sự uống cũng như sự mặc, sự ở, là những thứ rất thiết yếu đến đời sống con người. Liệu có thể xếp ăn uống hay nói một cách văn hoa, nghệ thuật ẩm thực là "nghệ thuật thứ tám" được chăng?

Hình như xưa nay chuyện ăn, chuyện uống ở ta có phần nào bị xem nhẹ. Người ta nói miếng ăn là miếng nhục, kẻ sĩ thì coi chuyện ăn, chuyện uống là chuyện tầm thường. (Nhưng cũng có lúc phải thừa nhận là dĩ thực vi tiên, có thực mới vực được đạo.) Trên thực tế, chính Nho gia, kẻ sĩ lại là những người rất cầu kỳ trong chuyện ăn uống. Tầng lớp kẻ sĩ ở Hà Nội xưa đã góp phần tích cực để Hà Nội hóa các kiểu ăn uống dân gian và sáng tạo ra những lối ăn uống riêng của Hà Nội.

Sau này, cùng với việc đô hộ gần một trăm năm của người Pháp, những ảnh hưởng của các nhà truyền đạo phương Tây, của một số tôn giáo, của các luồng di cư Bắc Nam, Đông Tây xuôi ngược, của chiến tranh triền miên..., lối ăn uống của người Hà Nội cũng đã có nhiều biến đổi. Cùng với những đồ ăn thức uống truyền thống, người Hà Nội đã làm quen dần với những đồ ăn thức uống phương Tây, đồ ăn thức uống Trung Quốc...; không những chỉ học hỏi mà còn đồng hóa, tạo thành những kiểu ăn uống riêng của người Hà Nội.

Nghệ thuật thứ 8 - Người Hà Nội xưa
Hà Nội xưa - Nghệ sỹ nhiếp ảnh Lê Vượng

Từ sau Cách mạng Tháng Tám 1945 và nhất là sau năm 1954, với công cuộc xây dựng Xã hội chủ nghĩa và làn sóng giao lưu văn hóa ngày càng mạnh mẽ theo các chiều hướng khác nhau, nhiều kiểu ăn uống từ các vùng miền trong nước, từ các nước khác bằng nhiều con đường du nhập vào Hà Nội đã làm cho nghệ thuật ăn uống của người Hà Nội ngày càng phong phú hơn.

Để hiểu được phần nào về đồ ăn thức uống và lối ăn uống của người Hà Nội từ đầu thế kỷ 20 cho đến nay, tôi đã tìm gặp các cụ cao niên ở Hà Nội để xin nghe kể về cái sự ăn, sự uống đơn giản cũng như cầu kỳ, chuyện đời thường mà các cụ đã từng trải trong cuộc đời mình. Thêm vào đó là tự nghiệm của chính tôi: một người sinh ra và lớn lên trong thế kỷ 20 đầy biến động.

Chuyện ăn, chuyện uống nghe được từ các cụ không nhiều. Do các cụ tuổi đã cao, mà ít cụ tự cho rằng trí óc của người cao niên vẫn còn minh mẫn. Chuyện nọ xọ sang chuyện kia. Từ chuyện ăn uống lại sang chuyện đời. Thế mới thấy cái ăn, cái uống của người Hà Nội xưa nay nó cũng thăng trầm làm sao, thi vị biết bao!

Lời tựa của tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

mca
Tin bài khác
Tiếp tục hỗ trợ 400 tỷ đồng cho các tỉnh khắc phục hậu quả mưa lũ

Tiếp tục hỗ trợ 400 tỷ đồng cho các tỉnh khắc phục hậu quả mưa lũ

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Quyết định số 2241/QĐ-TTg ngày 12/10/2025 về việc hỗ trợ khẩn cấp 400 tỷ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách trung ương năm 2025 cho các tỉnh Thái Nguyên, Cao Bằng, Lạng Sơn và Bắc Ninh nhằm khắc phục hậu quả mưa lũ, ổn định đời sống người dân và khôi phục hạ tầng thiết yếu.
Ban hành Bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả của KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đối với phát triển KTXH

Ban hành Bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả của KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đối với phát triển KTXH

Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng ký Quyết định số 2244/QĐ-TTg ngày 13/10/2025 ban hành Bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đối với phát triển kinh tế - xã hội (Bộ tiêu chí).
Hành trình của "thủ khoa kép" và khát vọng ngành tự động hóa

Hành trình của "thủ khoa kép" và khát vọng ngành tự động hóa

Trong những ngày đầu thu, khi tân sinh viên hối hả nhập học tại Trường Đại học Giao thông Vận tải, giữa hàng nghìn gương mặt háo hức và kỳ vọng, cái tên Nguyễn Ngọc Quý trở nên nổi bật. Sinh năm 2007, đến từ vùng đất thuần nông Nam Định, Quý đã ghi dấu ấn bằng thành tích ấn tượng: trở thành thủ khoa ngành Kỹ thuật điều khiển và Tự động hóa với số điểm 27,73 khối A (Toán 8,5; Lý 10; Hóa 9,75). Thành tích ấy không chỉ đơn thuần là con số, mà còn là một hành trình dài kiên trì, bền bỉ, nối tiếp truyền thống hiếu học của quê hương đồng bằng Bắc Bộ.
Bộ Công an triển khai chương trình cứu trợ khẩn cấp đồng bào vùng bão lũ qua ứng dụng VNeID

Bộ Công an triển khai chương trình cứu trợ khẩn cấp đồng bào vùng bão lũ qua ứng dụng VNeID

Không cần tài khoản phức tạp hay thủ tục rườm rà, người dân giờ đây có thể ủng hộ đồng bào vùng bão lũ ngay trên ứng dụng VNeID. Chương trình “Chung tay cứu trợ khẩn cấp” do Bộ Công an triển khai từ ngày 10/10 đang mở ra cách làm mới, tiện lợi và minh bạch trong công tác cứu trợ.
Nhận định phiên giao dịch ngày 14/10: Duy trì cổ phiếu giữ vững xu hướng tăng

Nhận định phiên giao dịch ngày 14/10: Duy trì cổ phiếu giữ vững xu hướng tăng

Thị trường chứng khoán Việt Nam tiếp tục khởi sắc trong phiên giao dịch ngày 13/10, khi VN-Index bứt phá lên vùng đỉnh mới trên 1.765 điểm, khẳng định xu hướng tăng giá rõ rệt. Nhà đầu tư được khuyến nghị tiếp tục nắm giữ những mã duy trì xu hướng tăng ổn định và theo dõi nhịp điều chỉnh để lựa chọn điểm mua phù hợp.
[E-Magazine] An ninh mạng công nghiệp - “Mặt trận” mới của tự động hóa

[E-Magazine] An ninh mạng công nghiệp - “Mặt trận” mới của tự động hóa

Các dây chuyền tự động hóa đang kết nối dày đặc hơn bao giờ hết, từ PLC, HMI, SCADA tới đám mây và trung tâm điều hành. Nhưng chính độ mở đó đang kéo công nghiệp vào một “mặt trận” mới khi sự phòng vệ trước các nguy cơ tấn công mạng có thể gây gián đoạn sản xuất, thất thoát dữ liệu lẫn hư hại vật lý. Bài viết này bóc tách khác biệt giữa OT và IT, mổ xẻ hai vụ điển hình và gợi ý lộ trình hành động cho doanh nghiệp Việt.
BSR: Khoa học công nghệ - nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững

BSR: Khoa học công nghệ - nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững

Trong bối cảnh ngành năng lượng thế giới đang trải qua những biến đổi sâu sắc với xu hướng chuyển dịch sang nguồn nhiên liệu sạch, tái tạo và giảm phát thải khí nhà kính, các doanh nghiệp lọc - hóa dầu phải đối mặt với những thách thức khốc liệt. Không chỉ là áp lực về cạnh tranh, yêu cầu của thị trường và các chuẩn mực môi trường ngày càng nghiêm ngặt đã buộc những doanh nghiệp trụ cột trong lĩnh vực này phải có chiến lược đổi mới toàn diện.
Bà Mai Kiều Liên được vinh danh Top 100 phụ nữ quyền lực nhất Châu Á năm 2025

Bà Mai Kiều Liên được vinh danh Top 100 phụ nữ quyền lực nhất Châu Á năm 2025

Bà Mai Kiều Liên - Thành viên Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Vinamilk được Tạp chí Fortune (Mỹ) vinh danh trong danh sách 100 Phụ nữ quyền lực nhất Châu Á năm 2025 (Fortune Most Powerful Women Asia 2025). Bà là nữ doanh nhân Việt Nam duy nhất trong ngành F&B và FMCG hai năm liên tiếp được vinh danh trong danh sách này (2024, 2025).
Acecook Việt Nam: 30 năm kiến tạo hạnh phúc, khát vọng vươn tầm thế giới

Acecook Việt Nam: 30 năm kiến tạo hạnh phúc, khát vọng vươn tầm thế giới

Từ những gói mì đầu tiên ra mắt năm 1995, Acecook Việt Nam đã trở thành thương hiệu gắn bó với hàng chụctriệu gia đình. Sau 30 năm phát triển, doanh nghiệp không chỉ khẳng định vị thế dẫn đầu thị trường mì ăn liền trong nước, mà còn từng bước chinh phục thị trường quốc tế.
ABB đầu tư vào LandingAI để ứng dụng trí tuệ nhân tạo tạo sinh trong thị giác robot

ABB đầu tư vào LandingAI để ứng dụng trí tuệ nhân tạo tạo sinh trong thị giác robot

Khoản đầu tư hướng tới mục tiêu rút ngắn tới 80% thời gian triển khai hệ thống thị giác cho robot, tập trung vào các lĩnh vực logistics, y tế, và sản xuất thực phẩm - đồ uống.
song-gia-tri