timtos

Nghệ thuật thứ 8 của Người Hà Nội xưa

Văn hoá giải trí
03/01/2025 10:17
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ – nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị, văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Văn hóa ăn uống của người Hà Nội", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến những câu chuyện thú vị tới bạn đọc.
aa
Nghệ thuật thứ 8 của Người Hà Nội xưa
Hình ảnh phố cổ Hà Nội xưa - Ảnh tư liệu

Bố mẹ tôi đều quê ở Hà Nội. Hầu như cả đời các cụ sống ở Hà Nội. Theo gia phả để lại thì ông bà, cụ kỵ của bố mẹ tôi cũng ở Hà Nội. Tương tự như vậy, ông bà, cụ kỵ bên vợ tôi cũng sinh thành và lập nghiệp ở Thăng Long. Không kể khoảng thời gian chiến tranh xa cách hoặc các dịp học hành công tác phải xa Hà Nội dăm năm, còn lại, đa phần thời gian tôi sống trong lòng Hà Nội quê tôi.

Về lý lịch, tôi là người Hà Nội. Gia đình tôi là gia đình Hà Nội. Còn hiểu biết về văn hóa Hà Nội thì có nhiều người tuy không sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, thậm chí có cả những người nước ngoài chưa từng có dịp được sống lâu ở Hà Nội, nhưng kiến thức về Hà Nội thì mấy ai sánh bằng.

Tôi liều viết về chuyện ăn, chuyện uống của người Hà Nội vì cứ chủ quan nghĩ rằng đã là người Hà Nội thì thế nào cũng viết được. Cầm bút lên mới thấy bí. Ngay định nghĩa thế nào là người Hà Nội cũng đã bí rồi. Đâu cứ phải sống lâu ở Hà Nội hay tổ tiên gốc gác nhiều đời ở Hà Nội thì mới là người Hà Nội!

Nghệ thuật thứ 8 - Người Hà Nội xưa
Xôi xéo xưa - Ảnh tư liệu

Ngày nay, người Hà Nội nói đủ loại giọng đổ về từ khắp mọi miền. Họ là những người Hà Nội mới, dân mới nhập cư; cũng như cụ kỵ tôi từ đời tằng tổ là lớp người di cư đến sống ở Thăng Long từ mấy trăm năm trước. Các cụ cũng chính là lớp dân "Hà Nội mới" của cái thời ấy. Trải qua nhiều thế hệ, con cái những người Hà Nội mới và chính bản thân họ cũng tự Hà Nội hóa, hoặc gắng Hà Nội hóa để trở thành cư dân của đất kinh kỳ, của thủ đô ngàn năm văn hiến. Họ học hỏi, hòa đồng với người Hà Nội gốc và đóng góp thêm vào những nét văn hóa mới mà trước đó chưa từng có ở Hà Nội.

Đã là quy luật muôn đời của mọi đô thị, mọi thủ đô trên thế giới, thủ đô luôn là nơi hội tụ, ngưng đọng, kết tinh và phát tán của các luồng văn hóa, các trào lưu văn hóa, trong đó có văn hóa ăn uống.

Ăn uống là một mặt rất quan trọng của văn hóa. Tìm ra cái bản sắc của văn hóa ăn uống Việt Nam - Hà Nội và đi sâu hơn nữa, bản sắc trong sự ăn uống của người Hà Nội để rồi từ đó mà gìn giữ, phát huy và phát triển nền văn hóa ăn uống của Hà Nội là điều không kém hệ trọng để xây dựng một nền văn hóa Hà Nội mới.

Để tìm cách tiếp cận được với văn hóa ăn uống của Hà Nội, Việt Nam, tôi xin viết ra những gì mà một người ở lứa tuổi như tôi được sống ở Hà Nội biết được mình đã uống gì, ăn gì; gia đình những người quanh mình ở các lứa tuổi, các thế hệ đã ăn uống ra sao; may ra có chút lợi ích gì chăng cho công cuộc tìm hiểu và bảo tồn văn hóa ăn uống của người Hà Nội chúng ta.

Nghệ thuật thứ 8 - Người Hà Nội xưa
Phở gánh - Ảnh tư liệu

Suy cho cùng, ăn uống cũng là một nghệ thuật. Nói đến nghệ thuật, xưa nay người ta thường nêu bảy thứ nghệ thuật, gồm có: âm nhạc, kịch, múa, kiến trúc, vẽ nặn, nhiếp ảnh và nghệ thuật thứ bảy là điện ảnh. Hình như trước đây, chưa mấy ai chú ý đến ăn uống. Trên thế giới có nhiều dân tộc rất coi trọng sự ăn, sự uống cũng như sự mặc, sự ở, là những thứ rất thiết yếu đến đời sống con người. Liệu có thể xếp ăn uống hay nói một cách văn hoa, nghệ thuật ẩm thực là "nghệ thuật thứ tám" được chăng?

Hình như xưa nay chuyện ăn, chuyện uống ở ta có phần nào bị xem nhẹ. Người ta nói miếng ăn là miếng nhục, kẻ sĩ thì coi chuyện ăn, chuyện uống là chuyện tầm thường. (Nhưng cũng có lúc phải thừa nhận là dĩ thực vi tiên, có thực mới vực được đạo.) Trên thực tế, chính Nho gia, kẻ sĩ lại là những người rất cầu kỳ trong chuyện ăn uống. Tầng lớp kẻ sĩ ở Hà Nội xưa đã góp phần tích cực để Hà Nội hóa các kiểu ăn uống dân gian và sáng tạo ra những lối ăn uống riêng của Hà Nội.

Sau này, cùng với việc đô hộ gần một trăm năm của người Pháp, những ảnh hưởng của các nhà truyền đạo phương Tây, của một số tôn giáo, của các luồng di cư Bắc Nam, Đông Tây xuôi ngược, của chiến tranh triền miên..., lối ăn uống của người Hà Nội cũng đã có nhiều biến đổi. Cùng với những đồ ăn thức uống truyền thống, người Hà Nội đã làm quen dần với những đồ ăn thức uống phương Tây, đồ ăn thức uống Trung Quốc...; không những chỉ học hỏi mà còn đồng hóa, tạo thành những kiểu ăn uống riêng của người Hà Nội.

Nghệ thuật thứ 8 - Người Hà Nội xưa
Hà Nội xưa - Nghệ sỹ nhiếp ảnh Lê Vượng

Từ sau Cách mạng Tháng Tám 1945 và nhất là sau năm 1954, với công cuộc xây dựng Xã hội chủ nghĩa và làn sóng giao lưu văn hóa ngày càng mạnh mẽ theo các chiều hướng khác nhau, nhiều kiểu ăn uống từ các vùng miền trong nước, từ các nước khác bằng nhiều con đường du nhập vào Hà Nội đã làm cho nghệ thuật ăn uống của người Hà Nội ngày càng phong phú hơn.

Để hiểu được phần nào về đồ ăn thức uống và lối ăn uống của người Hà Nội từ đầu thế kỷ 20 cho đến nay, tôi đã tìm gặp các cụ cao niên ở Hà Nội để xin nghe kể về cái sự ăn, sự uống đơn giản cũng như cầu kỳ, chuyện đời thường mà các cụ đã từng trải trong cuộc đời mình. Thêm vào đó là tự nghiệm của chính tôi: một người sinh ra và lớn lên trong thế kỷ 20 đầy biến động.

Chuyện ăn, chuyện uống nghe được từ các cụ không nhiều. Do các cụ tuổi đã cao, mà ít cụ tự cho rằng trí óc của người cao niên vẫn còn minh mẫn. Chuyện nọ xọ sang chuyện kia. Từ chuyện ăn uống lại sang chuyện đời. Thế mới thấy cái ăn, cái uống của người Hà Nội xưa nay nó cũng thăng trầm làm sao, thi vị biết bao!

Lời tựa của tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

Bài liên quan
Tin bài khác
Tin tặc đánh cắp 994TB dữ liệu người dùng trong năm 2024

Tin tặc đánh cắp 994TB dữ liệu người dùng trong năm 2024

Năm 2024, theo báo cáo của Công ty an ninh mạng CloudSEK (Ấn Độ), tin tặc đã lấy cắp 994TB dữ liệu.
Những smartphone được mong chờ năm 2025

Những smartphone được mong chờ năm 2025

Các thương hiệu điện tử lớn như Apple, Samsung, Google đang chuẩn bị ra mắt loạt smartphone 2025 với nhiều cải tiến công nghệ.
Nhà máy RAG Austria tận dụng ánh nắng mùa hè trong sản xuất hydro

Nhà máy RAG Austria tận dụng ánh nắng mùa hè trong sản xuất hydro

Tổ hợp nhiệt điện và điện (CHP) của tập đoàn Innio tại dự án hydro Jenbacher có thể lưu trữ năng lượng từ khoảng 1.000 hệ thống quang điện (PV).
Công nghệ mới loại bỏ khối u không cần mổ chính thức được cấp phép ở Việt Nam

Công nghệ mới loại bỏ khối u không cần mổ chính thức được cấp phép ở Việt Nam

Điều trị các khối u bằng sóng siêu âm hội tụ cường độ cao dưới hướng dẫn của siêu âm (US - HIFU) tại Bệnh viện Phụ sản Thiện An là một kỹ thuật mới, lần đầu tiên được đưa vào Việt Nam, do GS.TS Nguyễn Viết Tiến thực hiện. Kỹ thuật này vừa được Bộ Y tế cấp phép sau thời gian triển khai thí điểm.
Cua + bò rất ngon!

Cua + bò rất ngon!

Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ - Nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị, văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Cua + bò rất ngon!", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến câu chuyện thú vị về bún riêu cua tới bạn đọc.
Nước vối xưa

Nước vối xưa

Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ - Nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị, văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Nước vối xưa", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến câu chuyện thú vị về nước vối tới bạn đọc.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 5/1/2024: Tuổi Ngọ lộc tiền bạc, tuổi Tý gặp khó khăn

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 5/1/2024: Tuổi Ngọ lộc tiền bạc, tuổi Tý gặp khó khăn

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 5/1/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Nhìn lại một năm thực hiện chiến lược phát triển robot hình người ở Trung Quốc

Nhìn lại một năm thực hiện chiến lược phát triển robot hình người ở Trung Quốc

Phát triển robot hình người rầm rộ rộng khắp các doanh nghiệp công nghệ là dấu ấn nổi bật trong bức tranh công nghệ của Trung Quốc năm 2024.
OPPO Reno13 Series nâng tầm mọi khoảnh khắc sống động với nhiếp ảnh AI sáng tạo, hiệu năng ấn tượng

OPPO Reno13 Series nâng tầm mọi khoảnh khắc sống động với nhiếp ảnh AI sáng tạo, hiệu năng ấn tượng

Ngày 03/01/2025, OPPO chính thức ra mắt Reno13 Series tại thị trường Việt Nam - bao gồm Reno13 Pro, Reno13, và Reno13 F.
Xiaomi chính thức ra mắt website bán hàng trực tuyến  Mi.com tại Việt Nam

Xiaomi chính thức ra mắt website bán hàng trực tuyến Mi.com tại Việt Nam

Website bán hàng Mi.com là một món quà đặc biệt dành tặng cho Xiaomi fan, nhằm tăng cơ hội trải nghiệm hệ sinh thái sản phẩm, mang đến sự tiện lợi vượt trội trong kỷ nguyên số.