acecook

Nghệ thuật thứ 8 của Người Hà Nội xưa

Văn hoá giải trí
03/01/2025 10:17
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ – nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị, văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Văn hóa ăn uống của người Hà Nội", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến những câu chuyện thú vị tới bạn đọc.
aa
Nghệ thuật thứ 8 của Người Hà Nội xưa
Hình ảnh phố cổ Hà Nội xưa - Ảnh tư liệu

Bố mẹ tôi đều quê ở Hà Nội. Hầu như cả đời các cụ sống ở Hà Nội. Theo gia phả để lại thì ông bà, cụ kỵ của bố mẹ tôi cũng ở Hà Nội. Tương tự như vậy, ông bà, cụ kỵ bên vợ tôi cũng sinh thành và lập nghiệp ở Thăng Long. Không kể khoảng thời gian chiến tranh xa cách hoặc các dịp học hành công tác phải xa Hà Nội dăm năm, còn lại, đa phần thời gian tôi sống trong lòng Hà Nội quê tôi.

Về lý lịch, tôi là người Hà Nội. Gia đình tôi là gia đình Hà Nội. Còn hiểu biết về văn hóa Hà Nội thì có nhiều người tuy không sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, thậm chí có cả những người nước ngoài chưa từng có dịp được sống lâu ở Hà Nội, nhưng kiến thức về Hà Nội thì mấy ai sánh bằng.

Tôi liều viết về chuyện ăn, chuyện uống của người Hà Nội vì cứ chủ quan nghĩ rằng đã là người Hà Nội thì thế nào cũng viết được. Cầm bút lên mới thấy bí. Ngay định nghĩa thế nào là người Hà Nội cũng đã bí rồi. Đâu cứ phải sống lâu ở Hà Nội hay tổ tiên gốc gác nhiều đời ở Hà Nội thì mới là người Hà Nội!

Nghệ thuật thứ 8 - Người Hà Nội xưa
Xôi xéo xưa - Ảnh tư liệu

Ngày nay, người Hà Nội nói đủ loại giọng đổ về từ khắp mọi miền. Họ là những người Hà Nội mới, dân mới nhập cư; cũng như cụ kỵ tôi từ đời tằng tổ là lớp người di cư đến sống ở Thăng Long từ mấy trăm năm trước. Các cụ cũng chính là lớp dân "Hà Nội mới" của cái thời ấy. Trải qua nhiều thế hệ, con cái những người Hà Nội mới và chính bản thân họ cũng tự Hà Nội hóa, hoặc gắng Hà Nội hóa để trở thành cư dân của đất kinh kỳ, của thủ đô ngàn năm văn hiến. Họ học hỏi, hòa đồng với người Hà Nội gốc và đóng góp thêm vào những nét văn hóa mới mà trước đó chưa từng có ở Hà Nội.

Đã là quy luật muôn đời của mọi đô thị, mọi thủ đô trên thế giới, thủ đô luôn là nơi hội tụ, ngưng đọng, kết tinh và phát tán của các luồng văn hóa, các trào lưu văn hóa, trong đó có văn hóa ăn uống.

Ăn uống là một mặt rất quan trọng của văn hóa. Tìm ra cái bản sắc của văn hóa ăn uống Việt Nam - Hà Nội và đi sâu hơn nữa, bản sắc trong sự ăn uống của người Hà Nội để rồi từ đó mà gìn giữ, phát huy và phát triển nền văn hóa ăn uống của Hà Nội là điều không kém hệ trọng để xây dựng một nền văn hóa Hà Nội mới.

Để tìm cách tiếp cận được với văn hóa ăn uống của Hà Nội, Việt Nam, tôi xin viết ra những gì mà một người ở lứa tuổi như tôi được sống ở Hà Nội biết được mình đã uống gì, ăn gì; gia đình những người quanh mình ở các lứa tuổi, các thế hệ đã ăn uống ra sao; may ra có chút lợi ích gì chăng cho công cuộc tìm hiểu và bảo tồn văn hóa ăn uống của người Hà Nội chúng ta.

Nghệ thuật thứ 8 - Người Hà Nội xưa
Phở gánh - Ảnh tư liệu

Suy cho cùng, ăn uống cũng là một nghệ thuật. Nói đến nghệ thuật, xưa nay người ta thường nêu bảy thứ nghệ thuật, gồm có: âm nhạc, kịch, múa, kiến trúc, vẽ nặn, nhiếp ảnh và nghệ thuật thứ bảy là điện ảnh. Hình như trước đây, chưa mấy ai chú ý đến ăn uống. Trên thế giới có nhiều dân tộc rất coi trọng sự ăn, sự uống cũng như sự mặc, sự ở, là những thứ rất thiết yếu đến đời sống con người. Liệu có thể xếp ăn uống hay nói một cách văn hoa, nghệ thuật ẩm thực là "nghệ thuật thứ tám" được chăng?

Hình như xưa nay chuyện ăn, chuyện uống ở ta có phần nào bị xem nhẹ. Người ta nói miếng ăn là miếng nhục, kẻ sĩ thì coi chuyện ăn, chuyện uống là chuyện tầm thường. (Nhưng cũng có lúc phải thừa nhận là dĩ thực vi tiên, có thực mới vực được đạo.) Trên thực tế, chính Nho gia, kẻ sĩ lại là những người rất cầu kỳ trong chuyện ăn uống. Tầng lớp kẻ sĩ ở Hà Nội xưa đã góp phần tích cực để Hà Nội hóa các kiểu ăn uống dân gian và sáng tạo ra những lối ăn uống riêng của Hà Nội.

Sau này, cùng với việc đô hộ gần một trăm năm của người Pháp, những ảnh hưởng của các nhà truyền đạo phương Tây, của một số tôn giáo, của các luồng di cư Bắc Nam, Đông Tây xuôi ngược, của chiến tranh triền miên..., lối ăn uống của người Hà Nội cũng đã có nhiều biến đổi. Cùng với những đồ ăn thức uống truyền thống, người Hà Nội đã làm quen dần với những đồ ăn thức uống phương Tây, đồ ăn thức uống Trung Quốc...; không những chỉ học hỏi mà còn đồng hóa, tạo thành những kiểu ăn uống riêng của người Hà Nội.

Nghệ thuật thứ 8 - Người Hà Nội xưa
Hà Nội xưa - Nghệ sỹ nhiếp ảnh Lê Vượng

Từ sau Cách mạng Tháng Tám 1945 và nhất là sau năm 1954, với công cuộc xây dựng Xã hội chủ nghĩa và làn sóng giao lưu văn hóa ngày càng mạnh mẽ theo các chiều hướng khác nhau, nhiều kiểu ăn uống từ các vùng miền trong nước, từ các nước khác bằng nhiều con đường du nhập vào Hà Nội đã làm cho nghệ thuật ăn uống của người Hà Nội ngày càng phong phú hơn.

Để hiểu được phần nào về đồ ăn thức uống và lối ăn uống của người Hà Nội từ đầu thế kỷ 20 cho đến nay, tôi đã tìm gặp các cụ cao niên ở Hà Nội để xin nghe kể về cái sự ăn, sự uống đơn giản cũng như cầu kỳ, chuyện đời thường mà các cụ đã từng trải trong cuộc đời mình. Thêm vào đó là tự nghiệm của chính tôi: một người sinh ra và lớn lên trong thế kỷ 20 đầy biến động.

Chuyện ăn, chuyện uống nghe được từ các cụ không nhiều. Do các cụ tuổi đã cao, mà ít cụ tự cho rằng trí óc của người cao niên vẫn còn minh mẫn. Chuyện nọ xọ sang chuyện kia. Từ chuyện ăn uống lại sang chuyện đời. Thế mới thấy cái ăn, cái uống của người Hà Nội xưa nay nó cũng thăng trầm làm sao, thi vị biết bao!

Lời tựa của tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

Bài liên quan
mca
Tin bài khác
Việt Nam tạo dấu ấn mạnh tại AWG-35 với sáng kiến quản lý tần số và phát triển hạ tầng số

Việt Nam tạo dấu ấn mạnh tại AWG-35 với sáng kiến quản lý tần số và phát triển hạ tầng số

Tại Hội nghị lần thứ 35 của Nhóm công tác về phối hợp tần số (AWG-35) thuộc Tổ chức Viễn thông châu Á - Thái Bình Dương (APT) vừa tổ chức tại Thái Lan, đoàn Việt Nam đã ghi dấu ấn mạnh mẽ với nhiều sáng kiến đột phá trong quản lý phổ tần và phát triển hạ tầng số.
Thất nghiệp ẩn (Hidden Unemployment): Hiện tượng cần nhìn thẳng và giải pháp

Thất nghiệp ẩn (Hidden Unemployment): Hiện tượng cần nhìn thẳng và giải pháp

GIG Economy ở Việt Nam đang bùng nổ, được ca ngợi như biểu tượng của sự linh hoạt và tự do. Thế nhưng đằng sau lớp vỏ hào nhoáng ấy, một hiện tượng ngày càng rõ rệt là “thất nghiệp ẩn” (hidden unemployment), tình trạng người lao động có việc nhưng thu nhập bấp bênh, thiếu an sinh và kỹ năng bị lãng phí. Bài viết này phân tích hiện tượng dưới góc nhìn xã hội - kinh tế, đối chiếu kinh nghiệm quốc tế, và gợi mở giải pháp cho Việt Nam, nhằm biến Gig Economy thành động lực chứ không phải bóng ma của thị trường lao động.
Giải pháp công nghệ cho dân cư, doanh nghiệp trên nền định danh số

Giải pháp công nghệ cho dân cư, doanh nghiệp trên nền định danh số

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Chỉ thị số 24/CT-TTg ngày 13/9/2025 về việc thúc đẩy triển khai các giải pháp công nghệ phục vụ người dân và doanh nghiệp gắn với dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử.
JBL ra mắt tai nghe mở JBL Sense Lite - nhỏ gọn, an toàn, giàu bass

JBL ra mắt tai nghe mở JBL Sense Lite - nhỏ gọn, an toàn, giàu bass

Nhỏ gọn, thoáng tai nhưng vẫn tràn đầy năng lượng - JBL Sense Lite mở ra trải nghiệm âm nhạc mới với chất âm sống động, pin bền bỉ và nhiều tính năng thông minh.
Herbalife Việt Nam cổ vũ tinh thần sống khỏe tại giải chạy cùng VnExpress Marathon Cần Thơ

Herbalife Việt Nam cổ vũ tinh thần sống khỏe tại giải chạy cùng VnExpress Marathon Cần Thơ

Herbalife Việt Nam, một trong những công ty hàng đầu về sức khỏe và thể chất, là Nhà Tài Trợ chính thức của giải chạy VnExpress Marathon Cần Thơ 2025 được tổ chức từ ngày 12 đến 14 tháng 09 năm 2025 tại thành phố Cần Thơ. Đây là giải chạy đầu tiên thuộc hệ thống VnExpress Marathon được tổ chức tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Giải chạy thu hút sự tham gia của hơn 9.000 vận động viên trong nước và quốc tế cùng bạn bè và người thân.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 16/9/2025: Tuổi Tý diễn ra thuận lợi, tuổi Tuất dễ gặp bất lợi

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 16/9/2025: Tuổi Tý diễn ra thuận lợi, tuổi Tuất dễ gặp bất lợi

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 15/9/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Thị trường chứng khoán ngày 15/9: Ngân hàng, chứng khoán, thép dẫn dắt đà tăng, VNIndex vượt mốc 1.680 điểm

Thị trường chứng khoán ngày 15/9: Ngân hàng, chứng khoán, thép dẫn dắt đà tăng, VNIndex vượt mốc 1.680 điểm

Thị trường ghi nhận sự khởi sắc ở nhóm trụ cột ngân hàng, chứng khoán và thép, giúp VN Index tăng hơn 17 điểm và đóng cửa tại 1.684,9 điểm. Tuy nhiên, khối ngoại tiếp tục bán ròng mạnh, tạo ra những lo ngại nhất định cho nhà đầu tư.
Ngân hàng VPBank sẵn sàng vào cuộc hỗ trợ tháo gỡ băn khoăn cho hộ kinh doanh khi bỏ thuế khoán

Ngân hàng VPBank sẵn sàng vào cuộc hỗ trợ tháo gỡ băn khoăn cho hộ kinh doanh khi bỏ thuế khoán

Hội thảo “Tháo gỡ băn khoăn cho hộ kinh doanh bỏ thuế khoán” do VPBank phối hợp cùng Công ty Cổ phần MISA tổ chức sáng 12/9 khẳng định tính cấp thiết của việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai, giải đáp kịp thời đến cộng đồng hộ kinh doanh.
Kính năng lượng mặt trời tự phục hồi đạt hiệu suất cao kỷ lục

Kính năng lượng mặt trời tự phục hồi đạt hiệu suất cao kỷ lục

Giữa làn sóng kiến trúc xanh và đô thị thông minh lan tỏa toàn cầu, các nhà khoa học Trung Quốc đã phát triển một loại kính năng lượng mặt trời có khả năng tự “chữa lành”. Đó là kính phát sáng mặt trời (luminescent solar concentrators - LSCs). Loại vật liệu mới có thể tái chế và duy trì tới 95% hiệu suất sau nhiều chu trình sử dụng, hứa hẹn mở ra hướng đi mới cho ngành xây dựng và năng lượng xanh.
Thông tấn xã Việt Nam đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh lần thứ 3 và kỷ niệm 80 năm ngày truyền thống

Thông tấn xã Việt Nam đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh lần thứ 3 và kỷ niệm 80 năm ngày truyền thống

Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) vừa tổ chức trọng thể Lễ đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh lần thứ 3 và Kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Thông tấn xã Việt Nam (15/9/1945-15/9/2025).
song-gia-tri