Nghiên cứu khoa học (NCKH) là hoạt động thường niên không thể thiếu của các trường cao đẳng, đại học, trường nghề đào tạo về chuyên ngành kỹ thuật. Hàng năm, như thường lệ, sinh viên sẽ báo cáo đề tài NCKH trực tiếp tại hội đồng cấp trường, kèm theo mô hình sản phẩm. Tuy nhiên, năm nay, do ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, dẫn đến hình thức tổ chức hoạt động NCKH của các trường phải thay đổi linh hoạt theo tình hình thực tiễn.
• Khi sinh viên nghiên cứu khoa học thời Covid-19
• Những “chiến binh” sinh viên chống Covid trên mặt trận khoa học
Báo cáo khoa học trực tuyến
Trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, sinh viên trên cả nước phải dừng học tập trung kéo dài, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có công văn số 795/ BGDĐT-GDĐT chỉ đạo triển khai công tác đào tạo từ xa, khuyến khích sử dụng phương thức đào tạo trực tuyến, đảm bảo chất lượng đào tạo và chuẩn đầu ra của học phần cũng như chương trình đào tạo, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học theo hướng tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Do vậy, NCKH trong điều kiện dịch Covid-19 cũng không tránh khỏi phải diễn ra trực tuyến, nhiều trường cũng có phương án lùi lịch tổ chức nhưng tùy theo diễn biến dịch bệnh mà hướng đến hình thức trực tuyến cho phù hợp.
Đơn cử như Trường Đại học Giao thông Vận tải, năm 2020, trường đã phải lùi lịch tổ chức hoạt động sinh viên NCKH 01 lần và chính thức diễn ra vào tháng 7. Đến năm 2021, hoạt động NCKH vẫn chưa ấn định lịch cụ thể, mới dự kiến sẽ diễn ra vào tháng 8/2021 theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.
Tuy nhiên, năm nay, khá nhiều trường không chọn hình thức lùi tổ chức hoạt động NCKH mà đều chuyển qua trực tuyến bằng ứng dụng zoom. PGS.TS. Phạm Thành Long – Trưởng phòng Khoa học Công nghệ và Hợp tác Quốc tế, Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp, Đại học Thái Nguyên cho biết: “Sinh viên trường đa phần sẽ làm NCKH vào năm cuối và hầu hết đã đi làm ở các công ty, doanh nghiệp khác nhau, nên hình thức bảo vệ đề tài NCKH trực tuyến rất phù hợp. Với thời hạn của mỗi đề tài là 01 năm, sinh viên làm xong đề tài sẽ gửi đề nghị lên phòng khoa học làm quyết định hội đồng sau đó Chủ tịch hội đồng mở zoom và hẹn các bên liên quan vào dự”.
Từ đầu năm 2021 đến nay, Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp, Đại học Thái Nguyên đã có 12 đề tài bảo vệ trực tuyến. “Tuy nhiên, đây là năm đầu tổ chức hoạt động NCKH trực tuyến nên hạn chế thấy rõ. Đề tài NCKH thường có mô hình kỹ thuật của sản phẩm kèm theo, nhưng việc bảo vệ trực tuyến dẫn đến phải làm phim về các sản phẩm. Tôi nhận thấy khâu này chưa chuyên nghiệp và hội đồng cũng khó cảm nhận sản phẩm hơn so với xem trực tiếp”, PGS.TS. Phạm Thành Long cho biết thêm.
Trên tinh thần đẩy mạnh hoạt động NCKH để nâng cao chất lượng dạy và học của giảng viên, sinh viên, Khoa Cơ khí – Trường Đại học Kinh tế Kỹ thuật Công nghiệp Hà Nội đã tổ chức hội nghị báo cáo kết quả nghiệm thu các đề tài NCKH của sinh viên theo 3 tiểu ban bằng hình thức trực tuyến vào ngày 6/5/2021. Dù không thể diễn ra trực tiếp nhưng các thành viên hội đồng đánh giá cả 7 đề tài của sinh viên đều có tính mới, hàm lượng khoa học cao, lập luận xác đáng và kết luận đáng tin cậy, đảm bảo yêu cầu của một đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở. Bên cạnh đó, các ủy viên cùng phản biện và tiến hành thảo luận sôi nổi để đưa ra những đóng góp xây dựng cho từng đề tài hoàn thiện hơn, ứng dụng có hiệu quả trong thực tiễn.
Tại Khoa Điện tử, Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội, hội đồng nghiệm thu đề tài cấp trường sinh viên NCKH năm học 2020 – 2021 được tổ chức theo hình thức trực tuyến từ 7h30 – 17h các ngày 8 – 9/6/2021. Mỗi nhóm sinh viên đều chuẩn bị slide báo cáo tóm tắt nội dung và kết quả thực hiện đề tài trước hội đồng nghiệm thu, thời gian trình bày báo cáo không quá 10 phút. Đồng thời, chuẩn bị sẵn video clip ghi lại toàn bộ quá trình vận hành sản phẩm của đề tài (không quá 5 phút), trong đó có kèm thuyết minh do thành viên nhóm nghiên cứu thực hiện. Mặc dù việc tổ chức trực tuyến còn nhiều hạn chế so với trực tiếp, song các nhóm sinh viên với nhiều đề tài hấp dẫn, các video clip đều trình bày rất đầy đủ, cụ thể và đều được hội đồng nghiệm thu đánh giá cao về tính ứng dụng của từng sản phẩm.
Trực tuyến nhưng phong trào khoa học không giảm
Cũng được tổ chức theo hình thức trực tuyến, cuộc thi “Sáng tạo Khởi nghiệp ICTU năm 2021” do Trường Đại học Công nghệ Thông tin và Truyền thông thực hiện qua Zoom Meeting bắt đầu từ ngày 25/5/2021 – 04/6/2021 đã thành công với 20/44 ý tưởng xuất sắc vào vòng Sơ khảo cuộc thi. Theo PGS.TS. Nguyễn Văn Huân – Trưởng phòng Khoa học Công nghệ và Hợp tác Quốc tế, Trường Đại học Công nghệ Thông tin và Truyền thông cho biết: Cuộc thi năm nay nhận được 44 ý tưởng đăng ký tham dự của các tác giả/nhóm tác giả. Các ý tưởng được đưa ra đều có tính mới, sáng tạo, giá trị khoa học và tính ứng dụng trong thực tiễn. Dù được tổ chức trực tuyến nhưng trong suốt quá trình diễn ra cuộc thi, sinh viên hầu như không gặp khó khăn, đường truyền mạng ổn định, các nhóm trình bày tốt”.
Năm 2021 là lần thứ 38 diễn ra Hội nghị Sinh viên NCKH của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội (ĐHBKHN). Trong 3 ngày, từ 19 – 21/5/2021, tại 22 phân ban đã có 324 công trình nghiên cứu của sinh viên được trình bày, trong đó có 177 báo cáo được lựa chọn thuyết trình trước hội đồng, 147 báo cáo trình bày dưới dạng poster.
Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, Hội nghị Sinh viên NCKH năm 2021 trường ĐHBKHN diễn ra với hình thức trực tuyến. Các nhóm sinh viên báo cáo tại các hội đồng qua nền tảng Microsof Teams. Trên cơ sở các báo cáo trình bày tại hội nghị, hội đồng tại các phân ban đã đánh giá và lựa chọn 21 đề tài được giải Nhất, 19 đề tài được đề xuất dự thi cấp Bộ. Trong số hơn 300 đề tài tham dự, 47 đề tài có công trình được đăng trên các tạp chí quốc tế, các tập san của các hội nghị, hội thảo trong nước và quốc tế.
PGS. Trương Thu Hương – Phó Giám đốc Chương trình EliTECH, Phó Trưởng Bộ môn Kỹ thuật thông tin Viện Điện tử Viễn thông, Chủ tịch Phân ban Viễn thông cho biết: Tuy không được gặp mặt trực tiếp và cảm nhận không khí giao lưu cũng như thi đấu “rực lửa” giữa các đội thi nhưng các thầy/cô giáo đều thấy rõ tinh thần nghiên cứu nghiêm túc, tâm huyết của các nhóm thi.
“Chất lượng các đội thi năm nay rất tốt, có phần trội và đều so với các năm trước. Các nhóm sinh viên tham gia nghiên cứu trải rộng từ K61 (sinh viên năm cuối của chương trình kỹ sư 5 năm) tới thậm chí K65 (sinh viên mới vào trường). Điều này cho thấy tính truyền thống và tính kế thừa, tiếp nối từ các lab nghiên cứu của sinh viên”, cô Trương Thu Hương nhận xét.
Được biết, năm nay, sinh viên Viện Điện tử Viễn thông đi thi NCKH mang đậm tinh thần đổi mới sáng tạo và tinh thần hàn lâm. Có thể thấy những đột phá trong các sản phẩm hữu ích áp dụng AI để giải quyết các bài toán trong cuộc sống như: Hỗ trợ đỗ xe thông minh; găng tay diễn dịch cử chỉ tay ra chữ viết cho người câm điếc; giải pháp bảo mật đầu cuối cho mạng di động, máy bay điều khiển không người lái, hay các ứng dụng liên quan y tế như các hệ thống đo chỉ số sinh tồn cho bệnh nhân sốt xuất huyết; các thiết bị phục hồi chức năng cho trẻ bại não,…
Tinh thần hàn lâm được thể hiện rõ qua rất nhiều nhóm nghiên cứu với những nghiên cứu về các bài toán mạng viễn thông và lĩnh vực điện tử. Rất nhiều nhóm sinh viên đã có các công trình xuất bản quốc tế từ xuất bản kỷ yếu hội thảo quốc tế tới các tạp chí quốc tế có thứ hạng cao, ranking từ Q3 đến Q1.
Ngoài ra, các sản phẩm nghiên cứu đặc sắc của sinh viên sẽ được trưng bày tại Triển lãm Ngày hội sáng tạo khoa học trẻ Bách khoa 2021. Thời gian tổ chức Hội nghị tổng kết Tháng sinh viên NCKH và sáng tạo cùng Triển lãm Ngày hội sáng tạo khoa học trẻ Bách khoa 2021 sẽ được thông báo chính thức trên website và fanpage của trường.
Có thể thấy, NCKH là một công việc không dễ dàng, đòi hỏi phải đầu tư thời gian dài, phương pháp làm việc nghiêm túc và khoa học, cần phải có tinh thần tự giác và sự đam mê mới có thể theo được. Vì vậy, để giữ ngọn lửa của phong trào này, dù trong hoàn cảnh bất lợi như dịch Covid-19 hiện tại, các cơ sở đào tạo vẫn luôn giữ vững tinh thần, tổ chức theo hình thức trực tuyến. Tuy còn nhiều hạn chế so với tổ chức NCKH trực tiếp nhưng với những con số ấn tượng và đề tài hấp dẫn đã cho thấy sự nhiệt huyết của sinh viên trong phong trào này chưa bao giờ giảm nhiệt.
Thu Trang
