acecook

Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số: “Đánh thức” giá trị truyền thống (Kỳ 1)

Văn hoá giải trí
29/09/2024 04:04
Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã xác định mục tiêu “Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa, con người Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc".
aa

Những năm qua, Đảng, Nhà nước luôn quan tâm và dành nhiều nguồn lực để xây dựng và phát triển văn hóa, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc. Qua đó, các sản phẩm văn hóa ngày càng đa dạng, phong phú, đáp ứng yêu cầu mới, nhiều mặt của xã hội. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống, di sản văn hóa tiêu biểu của cộng đồng các dân tộc anh em được kế thừa, bảo tồn, tôn tạo, phát huy.

Kỳ 1: Bức tranh văn hóa đa sắc màu

Đắk Lắk là nơi hội tụ 49 dân tộc anh em cùng sinh sống, tạo nên bức tranh văn hóa đa dạng và phong phú, từ văn hóa các dân tộc đến văn hóa vùng miền. Với việc nỗ lực giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số (DTTS), nhiều giá trị văn hóa truyền thống đã dần được khôi phục, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng, an ninh của địa phương.

Thống nhất trong đa dạng

Là một tỉnh được ví như “Việt Nam thu nhỏ”, Đắk Lắk là vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa, cách mạng, nơi lưu giữ nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Ngoài những nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc bản địa Trường Sơn – Tây Nguyên như Êđê, M’nông, Gia Rai, Xê Đăng, Ba Na... còn có sự hiện diện của dân tộc các tỉnh phía Bắc di cư vào như Mường, Tày, Nùng, Dao, H’mông...

Mỗi dân tộc đều có sắc thái văn hóa truyền thống riêng biệt giữa đa sắc màu văn hóa của 49 dân tộc; trong đó văn hóa các dân tộc bản địa lâu đời được đánh giá là một trong những viên ngọc sáng của nền văn hóa Việt Nam. Đắk Lắk có ba dòng văn hóa giàu bản sắc, mang đủ sắc thái ba miền Bắc - Trung – Nam, gồm: Văn hóa các dân tộc bản địa Trường Sơn – Tây Nguyên, văn hóa của các dân tộc thiểu số phía Bắc và văn hóa dân tộc Kinh (người Việt). Cả ba dòng văn hóa này tiêu biểu cho nền văn hóa Việt Nam hiện đang có mặt và ngày càng phát triển, giao thoa, đan xen, bồi đắp cho nhau, tạo thành nền văn hóa Đắk Lắk thống nhất trong đa dạng. Sự đa dạng các dân tộc cũng tạo nên văn hóa cộng đồng hội tụ từ văn hóa nhà dài (Êđê, M'nông) với văn hóa nhà rông (Gia Rai, Ba Na, Xơ Đăng) cùng nền văn hóa nhà sàn của các DTTS phía Bắc và văn hóa đình làng của người Việt.

Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số: “Đánh thức” giá trị truyền thống (Kỳ 1)
Đồng bào các dân tộc giao lưu nhảy sạp trong Lễ hội Hảng Pồ xã Ea Siên năm 2024.

Bên cạnh đó, nền văn hóa cồng chiêng khá độc đáo của các DTTS; đó là sự hội nhập của dàn chiêng K'nah (Êđê), Goong la, Goong pế (M'nông), Arap (Xơ Đăng, Gia Rai) và các dàn chiêng của đồng bào Vân Kiều, Mường, Thái rộn rã trầm hùng, ngân vang, tạo thành một bản hợp xướng giàu âm điệu của núi rừng Tây Nguyên. Đặc biệt, ở Đắk Lắk cồng chiêng của các dân tộc bản địa đã được thiêng hóa; nó là công cụ duy nhất để con người thông tin với các vị thần linh trong trời đất, là âm nhạc không thể thiếu được trong đời sống cộng đồng, sinh hoạt văn hóa, nghi lễ và lễ hội của các buôn làng.

Ngoài ra, âm nhạc của các DTTS Đắk Lắk rất phong phú, đa dạng, giàu bản sắc với hàng trăm làn điệu dân ca (lời nói vần) và trên 100 loại nhạc cụ khác nhau; mỗi loại nhạc cụ đều có những nét độc đáo, hấp dẫn riêng. Đó còn là những lễ hội vô cùng quan trọng trong đời sống văn hóa cộng đồng của mỗi dân tộc như lễ cúng cầu mưa, ăn cơm mới, cúng bến nước, đặt tên, thổi tai, cúng sức khỏe, kết nghĩa anh em... của đồng bào DTTS tại chỗ; lễ hội mùa xuân của các DTTS phía Bắc... Tất cả mang trong mình sức sống và ước mơ lý tưởng nhằm cầu mong cho mỗi gia đình và cả cộng đồng ngày càng phát triển phồn thịnh.

Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số: “Đánh thức” giá trị truyền thống (Kỳ 1)
Phụ nữ M'nông (buôn Lê, thị trấn Liên Sơn, huyện Lắk) giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống.

Không chỉ thế, bức tranh đa sắc màu văn hóa của các DTTS trên địa bàn tỉnh còn thể hiện qua nghệ thuật tạo hình, kiến trúc, thủ công, mỹ nghệ, văn hóa ẩm thực, trang phục, phong tục tập quán... Trong quá trình giao lưu văn hóa giữa các dân tộc với nhau, chúng được hoàn thiện hơn, vừa có cái nét riêng của từng dân tộc vừa có cái chung của cả cộng đồng, tạo cho vùng đất Đắk Lắk có một nền văn hóa phong phú, đa dạng, giàu bản sắc.

Tìm về bản sắc văn hóa dân tộc

Tỉnh Đắk Lắk có 4 di sản phi vật thể đã được Bộ VH-TT&DL đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, gồm: Khan (sử thi) của người Êđê; Tập quán xã hội và tín ngưỡng Lễ mừng thọ của người M'nông; Ngữ văn dân gian Lời nói vần của người Êđê và di sản Mo Mường của người Mường.

Những năm gần đây, khi những mưu sinh vất vả qua đi, cuộc sống khá lên, đói nghèo và cơm áo không còn là nỗi lo thường trực, thì đồng bào các DTTS trên địa bàn tỉnh lại có nhu cầu tìm về cội nguồn văn hóa của mình. Đây là điều đáng mừng, khi mà bà con không chỉ tự chủ được đời sống vật chất mà còn cháy bỏng với khao khát tìm lại món ăn tinh thần, nét văn hóa truyền thống của dân tộc giữa dòng chảy hiện đại.

Về xã Ea Siên (thị xã Buôn Hồ) những năm gần đây ai cũng cảm nhận được sự đổi thay trong đời sống từ vật chất đến tinh thần của đồng bào Tày, Nùng trên vùng đất này. Theo ông Nông Văn Dũng, Phó Chủ tịch xã Ea Siên, từ những năm 1988 - 1989 đồng bào Nùng, Tày từ phía Bắc (chủ yếu ở Cao Lộc, Lạng Sơn) vào Ea Siên lập nghiệp. Rời xa quê hương, sau thời gian đầu vì cuộc sống khó khăn phải vất vả mưu sinh thì hơn 10 năm trở lại đây, người dân đã dần khôi phục, tìm về những nét văn hóa dân gian truyền thống của dân tộc mình. Ở Cao Lộc có lễ hoặc hội gì thì ở Ea Siên cũng có lễ, hội đó. Đơn cử như Tết Thanh minh, rằm tháng 7, mừng lúa mới...; đặc biệt là Lễ hội Hảng Pồ cũng được duy trì và tổ chức vào ngày 28 tháng Giêng hằng năm với mong ước cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, thôn xóm yên vui; gia đình hòa thuận, ấm no, hạnh phúc.

Di cư đến vùng đất mới, người Tày, Nùng vẫn giữ gìn nếp nhà sàn, trang phục, món ăn truyền thống của dân tộc mình. Nơi xa quê, sau mỗi ngày làm việc mệt nhọc, những người lớn tuổi lại tề tựu bên nhau nhâm nhi ly rượu men lá và dập dìu câu hát lượn, hát sli; lớp trẻ thì say sưa trong tiếng sáo trúc vang vọng khắp bản làng cho thỏa nỗi nhớ người thân, quê nhà.

Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số: “Đánh thức” giá trị truyền thống (Kỳ 1)
Những ngôi nhà sàn ở buôn M'Liêng (xã Đắk Liêng, huyện Lắk) còn được lưu giữ nhìn từ trên cao.

Buôn M’liêng (xã Đắk Liêng, huyện Lắk) là một trong những buôn cổ hiếm hoi của đồng bào M’nông R’lăm còn lưu giữ được những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể truyền thống của đồng bào bản địa Tây Nguyên. Nơi đây, người dân vẫn còn lưu truyền những nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình từ cồng chiêng, ché, ghế kpan, nhà sàn đến nghề dệt thổ cẩm, đan lát, chài lưới... Đó còn là những cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi cành lá sum suê vừa tạo không khí mát mẻ, trong lành vừa thể hiện được lối sống hài hòa, thân thiện với thiên nhiên của đồng bào M’nông nơi đây.

Một đội chiêng trẻ xã Ea Tu (TP. Buôn Ma Thuột) tham gia biểu diễn cồng chiêng trong một ngày hội.

Một đội chiêng trẻ xã Ea Tu (TP. Buôn Ma Thuột) tham gia biểu diễn cồng chiêng trong một ngày hội.

Giữa cuộc sống nhộn nhịp, với những lối kiến trúc hiện đại, đa văn hóa, thế nhưng không gian, đời sống của người dân trong buôn M’liêng vẫn giữ nét thanh bình, cổ kính. Ông Y Poan B’Krông, Bí thư chi bộ buôn chia sẻ: “Những năm qua, bà con trong buôn M’liêng rất tích cực bảo tồn văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Hiện nay, buôn vẫn còn lưu giữ được hơn 24 bộ chiêng, 30 bộ ché cổ, 5 người biết dệt thổ cẩm, 10 nhà sàn dài dựng bằng gỗ và nhiều nhà sàn dài xây bằng gạch. Đặc biệt, buôn M’liêng cũng thành lập và thường xuyên duy trì hoạt động của 1 đội chiêng, 1 đội múa...”

Kỳ 2: Lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống

baodaklak.vn
Tin bài khác
Cuộc chiến giữa bảo mật và dữ liệu trong thời đại công nghiệp số

Cuộc chiến giữa bảo mật và dữ liệu trong thời đại công nghiệp số

Trong bối cảnh nhu cầu truy xuất dữ liệu quy trình ngày càng tăng và các mối đe dọa an ninh mạng trở nên nghiêm trọng hơn bao giờ hết, việc thiết lập kết nối an toàn giữa các hệ thống công nghệ vận hành (OT) và nền tảng điện toán đám mây đang trở thành ưu tiên hàng đầu trong các ngành công nghiệp. Tuy nhiên, đây cũng là một thách thức phức tạp đòi hỏi phải cân bằng giữa khả năng truy cập dữ liệu và bảo mật tối đa.
Thử nghiệm thành công hệ thống sạc không dây đầu tiên trên Mặt Trăng

Thử nghiệm thành công hệ thống sạc không dây đầu tiên trên Mặt Trăng

Công ty Astrobotic Technology Inc. vừa công bố đã hoàn tất các bài kiểm tra chấp nhận mô hình bay của hệ thống sạc không dây dành cho môi trường Mặt Trăng - đánh dấu một bước tiến lớn hướng tới việc duy trì hoạt động lâu dài trên bề mặt hành tinh này.
Đầu tư cho 11 cơ sở đào tạo để đáp ứng khoảng 3900 nhân lực phát triển điện hạt nhân

Đầu tư cho 11 cơ sở đào tạo để đáp ứng khoảng 3900 nhân lực phát triển điện hạt nhân

Theo Đề án “Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân đến năm 2035”, dự kiến 11 đơn vị sẽ được Nhà nước tập trung đầu tư trọng điểm trong đào tạo nguồn nhân lực, cung cấp khoảng 3.900 người phục vụ phát triển nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2.
Xây dựng đặc tính Ampe ngắn mạch cho máy biến áp lõi vô định hình

Xây dựng đặc tính Ampe ngắn mạch cho máy biến áp lõi vô định hình

Bài báo này trình bày quá trình phát triển phương pháp phần tử hữu hạn sử dụng phần mềm Ansys Maxwell để mô phỏng các thông số điện từ của máy biến áp lõi vô định hình trong điều kiện lỗi ngắn mạch ba pha trên cuộn dây hạ áp.
Bà Mai Kiều Liên: Cần một thời gian nhất định để giải quyết những vướng mắc của doanh nghiệp

Bà Mai Kiều Liên: Cần một thời gian nhất định để giải quyết những vướng mắc của doanh nghiệp

Bà Mai Kiều Liên cho biết, tại Vinamilk, vấn đề phát sinh phải được xử lý trong 48 tiếng. Tôi mong Chính phủ cũng có một khung thời gian cụ thể 7 ngày hay 15 ngày để doanh nghiệp biết rõ, có thể kỳ vọng và chủ động hơn.
LPBank tiên phong chuyển đổi số, kiến tạo hệ sinh thái tài chính hiện đại

LPBank tiên phong chuyển đổi số, kiến tạo hệ sinh thái tài chính hiện đại

Trong bối cảnh ngành ngân hàng Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số, Ngân hàng TMCP Lộc Phát (LPBank) đã ghi dấu ấn mạnh mẽ tại sự kiện "Chuyển đổi số ngành Ngân hàng năm 2025" diễn ra ngày 29/5 tại Văn phòng Chính phủ. Tại đây, LPBank đã giới thiệu Tổng đài đa kênh thông minh thế hệ mới, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào dịch vụ chăm sóc khách hàng, hướng tới xây dựng hệ sinh thái tài chính số hiện đại.
Tiêu chuẩn đánh giá ESG: Cơ hội tiếp cận nguồn vốn xanh cho doanh nghiệp

Tiêu chuẩn đánh giá ESG: Cơ hội tiếp cận nguồn vốn xanh cho doanh nghiệp

Tại Việt Nam, ESG ngày càng trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp xuất khẩu, doanh nghiệp niêm yết, cũng như các doanh nghiệp vừa và nhỏ muốn tiếp cận nguồn vốn xanh, vốn đầu tư quốc tế và các thị trường tiêu dùng mới. Theo Báo cáo “Cam kết ESG và thực hành Báo cáo Phát triển bền vững” do PwC Việt Nam thực hiện năm 2023, chỉ có khoảng 29% doanh nghiệp tại Việt Nam có kiến thức và triển khai ESG, trong khi hơn 70% doanh nghiệp chưa có chiến lược hoặc kế hoạch thực hiện ESG cụ thể, rõ ràng.
Nhiều trường đại học ở Hà Nội chính thức mở hồ sơ xét tuyển

Nhiều trường đại học ở Hà Nội chính thức mở hồ sơ xét tuyển

Từ cuối tháng 5, một số trường đại học đã công bố mở hồ sơ xét tuyển, tuy nhiên hầu hết mở xét tuyển từ đầu tháng 6 đến hết tháng 7, hoặc cho đến khi đủ chỉ tiêu.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 1/6/2025: Tuổi Dần hay gặp trục trặc, tuổi Mão may mắn

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 1/6/2025: Tuổi Dần hay gặp trục trặc, tuổi Mão may mắn

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 1/6/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Mở khóa chuyển đổi số cho doanh nghiệp tư nhân tìm cơ hội

Mở khóa chuyển đổi số cho doanh nghiệp tư nhân tìm cơ hội 'cất cánh'

Khu vực kinh tế tư nhân – một động lực then chốt của tăng trưởng – đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải chuyển đổi số để không bị tụt hậu. Nếu được hoạch định đúng đắn, chuyển đổi số sẽ đóng vai trò như một “hệ điều hành mới” cho tăng trưởng, sáng tạo và hội nhập.
siement
Quảng cáo
moxa