Bảo đảm an ninh năng lượng là nhiệm vụ có ý nghĩa then chốt
Sau 5 năm triển khai Nghị quyết số 55-NQ/TW (năm 2020), ngành năng lượng Việt Nam đã duy trì được tốc độ tăng trưởng ổn định, cơ bản đáp ứng yêu cầu an ninh năng lượng quốc gia, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và đời sống nhân dân. Tuy nhiên, thực tiễn cũng cho thấy nhiều hạn chế: thể chế, chính sách còn bất cập; nhiều dự án điện chậm tiến độ; nguồn cung phụ thuộc nhập khẩu; nguy cơ thiếu điện hiện hữu; hạ tầng thiếu đồng bộ; công nghệ chậm đổi mới; nhân lực và năng suất lao động chưa cao; thị trường năng lượng thiếu liên thông, nhất là thị trường điện còn bất cập; chính sách giá chưa theo cơ chế thị trường, còn tình trạng bù chéo.
Nguyên nhân chủ yếu được chỉ ra là do nhận thức chưa đầy đủ về vai trò ngành năng lượng; chính sách và pháp luật chậm hoàn thiện; cơ chế huy động nguồn lực còn thiếu; quy hoạch thiếu linh hoạt; thủ tục hành chính phức tạp; công tác chỉ đạo, giám sát chưa hiệu quả; chưa tạo được bước đột phá về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Trong bối cảnh đất nước đặt ra yêu cầu phát triển nhanh và bền vững, đặc biệt hướng tới hai mục tiêu chiến lược vào năm 2030 và 2045, việc bảo đảm an ninh năng lượng được xác định là nhiệm vụ có ý nghĩa then chốt. Năng lượng phải đi trước một bước, bảo đảm cung ứng đầy đủ cho phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh và nâng cao đời sống nhân dân. Trên tinh thần đó, Bộ Chính trị nhấn mạnh cần tập trung triển khai hiệu quả một số nội dung trọng tâm sau đây:
Theo Nghị quyết, Bộ Chính trị yêu cầu Đảng giữ vai trò lãnh đạo toàn diện, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo với các thể chế, chính sách mang tính đột phá và trực tiếp kiểm soát hạ tầng năng lượng chiến lược. Người dân và doanh nghiệp được xác định là trung tâm, là chủ thể của quá trình phát triển năng lượng quốc gia; trong đó, kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, còn khu vực tư nhân trở thành một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng. Việc bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng không chỉ là nền tảng cho phát triển đất nước, mà còn là bộ phận không thể tách rời của an ninh quốc gia. Phát triển năng lượng được đặt ở vị trí ưu tiên hàng đầu nhằm đáp ứng mục tiêu tăng trưởng liên tục trên 10% trong giai đoạn tới, phục vụ lộ trình thực hiện hai mục tiêu 100 năm của đất nước. Quy hoạch phát triển năng lượng quốc gia phải được triển khai dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, thống nhất, đồng bộ, nghiêm túc và hiệu quả.
 |
| Bộ Chính trị xác định bảo đảm an ninh năng lượng là nhiệm vụ trọng yếu, có ý nghĩa chiến lược trong việc phát triển đất nước |
Phát triển năng lượng phải gắn với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo đảm công bằng xã hội, an sinh xã hội, quốc phòng - an ninh, bảo vệ môi trường và thực hiện cam kết quốc tế về giảm phát thải. Thị trường năng lượng cần được xây dựng đồng bộ, cạnh tranh, minh bạch; giá năng lượng vận hành theo cơ chế thị trường, không bù chéo giữa các nhóm khách hàng. Các thành phần kinh tế, đặc biệt là khu vực tư nhân, được khuyến khích tham gia đầu tư phát triển năng lượng trên cơ sở cạnh tranh bình đẳng.
Nghị quyết cũng nhấn mạnh yêu cầu phát triển đa dạng, hợp lý các loại hình năng lượng; ưu tiên năng lượng tái tạo, năng lượng mới và sạch; khai thác, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả nguồn năng lượng hóa thạch; phát triển điện hạt nhân, điện khí, giảm dần tỷ trọng điện than theo lộ trình hợp lý; tăng cường dự trữ năng lượng quốc gia. Đồng thời, thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả; khuyến khích công nghệ thân thiện môi trường; coi đây là trách nhiệm và lợi ích chung của toàn xã hội.
Định hướng phát triển cũng đặt trọng tâm vào khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, tiến tới làm chủ công nghệ năng lượng hiện đại, trong đó có công nghệ nguyên tử, nâng cao khả năng sản xuất thiết bị trong nước và từng bước xuất khẩu.
Mục tiêu đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045
Nghị quyết xác định mục tiêu tổng quát đến năm 2030 là bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, cung cấp năng lượng đầy đủ, ổn định, chất lượng cao, đồng thời giảm phát thải phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, nâng cao đời sống nhân dân và bảo vệ môi trường sinh thái. Ngành năng lượng sẽ từng bước chuyển đổi để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước cũng như các cam kết quốc tế; phát triển hài hòa giữa các phân ngành với hạ tầng đồng bộ, thông minh, đạt trình độ tiên tiến trong khu vực ASEAN. Thị trường năng lượng được định hướng cạnh tranh, minh bạch, hiệu quả, phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Việt Nam đặt mục tiêu khai thác nhanh, sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên trong nước kết hợp với xuất nhập khẩu hợp lý; nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng; đẩy mạnh sản xuất trong nước nhiều loại vật tư, thiết bị chủ lực; đồng thời xây dựng lưới truyền tải, phân phối điện hiện đại, thông minh.
Tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam hướng tới bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, xây dựng thị trường cạnh tranh lành mạnh, minh bạch, hiệu quả; phát triển ngành năng lượng đồng bộ, bền vững, sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng với biến đổi khí hậu. Hệ thống hạ tầng năng lượng được xây dựng thông minh, hiện đại, có khả năng kết nối hiệu quả với khu vực và quốc tế. Chất lượng nguồn nhân lực, trình độ khoa học - công nghệ và năng lực quản trị ngành năng lượng được nâng lên ngang tầm các quốc gia công nghiệp phát triển hiện đại.
7 nhóm nhiệm vụ quan trọng
Để hiện thực hóa mục tiêu, Nghị quyết đã xác định 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm cần tập trung triển khai đồng bộ. Trước hết là tăng cường sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, sự quản lý của Nhà nước và huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị cùng toàn xã hội trong công tác bảo đảm an ninh năng lượng. Song song với đó, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, tạo lợi thế cạnh tranh và nền tảng vững chắc cho sự phát triển của ngành.
Việc phát triển nguồn cung và hệ thống hạ tầng năng lượng hiện đại, đồng bộ nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia được coi là nhiệm vụ then chốt. Cùng với đó, Nghị quyết nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, gắn với bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu và thực hiện các cam kết quốc tế. Một nội dung quan trọng khác là huy động tối đa các nguồn lực xã hội, khuyến khích khu vực tư nhân tham gia mạnh mẽ vào phát triển năng lượng trên cơ sở cạnh tranh bình đẳng. Đồng thời, cần tạo đột phá trong phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Cuối cùng, mở rộng hợp tác quốc tế sẽ góp phần thúc đẩy ngành năng lượng Việt Nam phát triển nhanh, bền vững và hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới.
Bích Ngọc (tổng hợp)
