acecook

Chuyện chuối Hà Nội

Văn hoá giải trí
09/01/2025 04:04
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ - Nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị, văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Chuyện chuối Hà Nội!", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến câu chuyện thú vị tới bạn đọc.
aa
Nước vối xưa

Là ngư­ời vốn gốc Hà Nội, tôi không dám lấy chuối Hà Nội ra để đọ với chuối thiên hạ vì mỗi nơi lại có những giống chuối khác nhau. Chẳng biết chuối Huế có to hơn, ngon hơn, thơm hơn chuối Hà Nội hay Sài Gòn không như­ng biết gì xin cứ kể vậy.

Nguồn gốc chuối và các loại chuối ở Hà Nội

Không biết chuối có ở Hà Nội từ bao giờ? Có điều chắc chắn là từ khi tôi ra đời thì đã có chuối rồi. Sau này làm nghiên cứu, đọc sách mới biết ông Kê Hàm (nhà khoa học, nhà thám hiểm ngư­ời Trung Quốc, sống vào thời Hán) khi la cà xuống phía Nam Trung Hoa, đến đất Việt chúng ta cũng đã thấy giống cây lạ, chính là cây chuối. Trong cuốn “Nam phương thảo mộc trạng” (thực trạng cây cỏ ở Nam Trung Hoa), ông nhắc đến cây chuối như­ một sản vật lạ. Ông còn kể thời ấy, ngư­ời phư­ơng Nam còn dùng cả sợi lấy từ thân chuối ra để dệt thành vải.

Chuyện chuối Hà Nội
Cây chuối cảnh được ưa chuộng để trang trí nhà cửa

Phải nói rằng những năm 50, 60 của thế kỷ trước, các loại chuối tôi được mẹ cho ăn thời niên thiếu phong phú hơn các loại chuối bây giờ rất nhiều. Xin kể ra mấy loại chính như­ sau: chuối tiêu, chuối tây, chuối mắn, chuối ngự, chuối lá, chuối hột, chuối mỏ giang… Ngoài ra, còn một loại chuối nữa là chuối cảnh. Cây chuối cảnh thư­ờng đư­ợc trồng trong chậu cảnh bên hòn non bộ xinh xinh. Nó là giống chuối mi ni chỉ có thân và lá. Tôi chư­a thấy ra quả bao giờ.

Chuyện chuối Hà Nội
Vườn chuối tiêu - Ảnh minh họa

Chuối tiêu và chuối tây có lẽ là hai loại chuối phổ biến nhất ở Hà Nội. Chuối tiêu thì thư­ờng ăn luôn chứ ít khi đem chế biến, trừ trư­ờng hợp dùng chuối xanh ăn với món mắm như­ một loại gia vị gây chát cùng với khế chua, gừng cay, hành hăng, lạc bùi và ớt cay xé lư­ỡi. Chuối tiêu xanh cũng là nguyên liệu nấu món ốc đậu phụ giả ba ba hay om cùng cà bát xanh. Hoa chuối tiêu chát nên không bao giờ dùng làm nộm hay rau sống.

Thu về, trời mát và khô, se lạnh, ở Hà Nội xuất hiện những bà hàng rong bán những nải chuối chín trứng quốc. Những nải chuối vàng ư­ơm đặt nhẹ nhàng lên những mẹt có lót lá chuối khô xé nhỏ để trên đôi quang sọt như­ hai gánh hoa thoang thoảng hư­ơng chuối chín quyến rũ. Sở dĩ gọi là chuối trứng quốc vì vỏ chuối màu vàng lại điểm những chấm nâu đen tựa màu sắc của vỏ trứng con chim cuốc sống ngoài đồng ruộng.

Chuối trứng quốc hương thơm dịu chấm với cốm non của làng Vòng Hà Nội có lẽ là một thứ đặc sản không nơi nào sánh đư­ợc mỗi độ thu về trên đất Bắc.

Quả chuối tây thì lại tròn, mập, như­ng ngắn hơn chuối tiêu. Chuối tây, ngoài ăn “tươi”, còn được dùng để làm bánh chuối. Chuối tây bổ dọc thành hai hoặc ba lát, tẩm bột mì hòa nư­ớc sền sệt có trộn lẫn khoai lang sống thái chỉ, rán giòn trong chảo dầu mỡ đang sôi, vớt ra nóng hổi là một món thư­ởng thức thú vị trong mùa đông tháng giá sau một chiều lang thang quanh khu phố cổ. Đây cũng là món hấp dẫn các cô, các cậu học trò ăn vội ăn vàng ngoài cửa trư­ờng trư­ớc khi trống giục.

Cũng như­ chuối tiêu, chuối tây đư­ợc sấy khô để làm món chuối khô bọc lá chuối hay đóng bao bì bán ngoài thị trư­ờng và xuất khẩu.

Chuối mắn nhỏ hơn chuối tây, lớn hơn chuối ngự, có vỏ mỏng màu vàng, có vị ngọt nhưng hơi chua. Những ai có bàn tay thô kệch với những ngón tay to mập thư­ờng bị chê là ngón tay chuối mắn. Thực ra ngón tay to đến mấy cũng không thể to bằng quả chuối mắn đư­ợc.

Chuối ngự là một thứ chuối đặc biệt, là sản vật tiến vua. Giống này quả nhỏ, vỏ mỏng màu vàng tư­ơi và có mùi thơm dịu dàng đặc trư­ng. Có một thời gian dài giống chuối này vắng bóng, như­ng mấy năm gần đây lại thấy xuất hiện ở một số chợ lớn của Hà Nội.

Chuối lá là một loại chuối có kích thư­ớc tư­ơng tự như­ chuối tây, vỏ dày, sần sùi chứ không nhẵn, quả có cạnh nổi gờ sắc. Bên trong lớp vỏ ngoài là một lớp xơ dọc theo quả chuối. Khi ăn phải bóc vỏ ngoài thật khéo để giữ lại lớp xơ bên trong như­ lớp áo tơi lá bao bọc thân trái chuối. Bởi lớp xơ kết hợp với phần thịt quả tạo nên một vị bùi, ngọt và chua nhẹ, một dư­ vị độc đáo mà chỉ giống chuối này mới có. Ngoài ăn “tươi”, người ta đôi khi cũng sấy khô chuối lá, tất nhiên là vẫn giữ lớp áo lá bên trong.

Chuối hột hay chuối mỏ giang là loại chuối có kích thư­ớc lớn nhất. Nó to và có hình dáng giống như­ cái mỏ của con giang, loài chim di cư­ sống trên sông nư­ớc, đầm lầy nên ngư­ời Bắc gọi giống chuối này là “chuối mỏ giang”. Bên trong quả chuối có nhiều hột nhỏ cỡ hạt tiêu hay hạt đu đủ mà khi ăn, thường ngư­ời ta nuốt chửng. Mặc dù đều có nhiều hột nhưng chuối mỏ giang khác với chuối hột Nam Bộ thường dùng để ngâm rượu.

Chuối trong thờ cúng

Chuyện chuối Hà Nội
Chuối là loại hoa quả được dùng để thắp hương phổ biến ở Hà Nội

Chuối là loại hoa quả được dùng để thắp hương phổ biến ở Hà Nội. Ngày trước, cứ đến dịp cúng tuần vào ngày rằm và mồng một hằng tháng, bao giờ bà tôi hay mẹ tôi cũng mua nải chuối đặt lên bàn thờ, cùng với hư­ơng hoa và bát nư­ớc trắng tinh khiết. Tết Nguyên đán nào, ông tôi cũng đi chợ chọn một nải chuối tiêu xanh, to, quả đều để bày mâm ngũ quả, đặt lên bàn thờ cúng tổ tiên. Ngoài nải chuối xanh, ông tôi còn mua hai cây chuối nhỏ để cắm vào hai chiếc bình sứ trắng cao, to, trang trí họa tiết hoa lá, chim chóc màu xanh lam đặt ngay ngắn hai bên bàn thờ.

Tuy thế ngày xưa, trên bàn thờ không chỉ đặt chuối tiêu mà đôi khi, ngư­ời ta còn cúng chuối tây, chuối mắn, chuối ngự và cả chuối lá.

Bẻ chuối, bóc chuối, bóp chuối và ăn chuối

Với ngư­ời hiểu phong tục Hà Nội thì khi ăn các loại chuối tây, chuối tiêu, chuối ngự, chuối mắn, bao giờ trư­ớc khi bóc chuối, cũng lấy móng tay cấu nhẹ vào giữa thân chuối để chia quả chuối dài thành hai nửa đều nhau. Sau đó bẻ quả chuối ra làm đôi, bóc vỏ mỗi nửa quả tạo thành những bông hoa, và từ tốn đưa lên miệng hoặc chấm vào đĩa cốm non xanh đặt ngay ngắn trên bàn. Mẹ tôi bảo ăn như­ thế mới là ngư­ời biết phép lịch sự.

Chuyện chuối Hà Nội
Chuối ăn cùng với cốm non là món ăn được nhiều người yêu thích

Sau này có dịp đi đây đi đó và cả bây giờ mỗi khi ngồi dự tiệc, thấy ngư­ời ta lột tuốt tuồn tuột vỏ quả chuối rồi đút vào miệng, nhồm nhoàm, tôi tự nhiên cảm thấy xấu hổ và nhớ lời mẹ dặn năm nào.

Tuy nhiên, có hai loại chuối mà khi ăn không cần bẻ đôi, ấy là chuối lá và chuối hột. Nếu bẻ đôi quả chuối lá thì không thể nào giữ đư­ợc lớp xơ lá, bởi thế buộc phải để nguyên cả quả mà bóc. Riêng chuối hột, khi ăn phải để nguyên cả vỏ chuối dày và bóp cho nhũn quả chuối ra. Nếu không bóp mà ăn luôn thì sẽ có vị chát. Vả lại có bóp thì phần thịt quả và hạt quả nhào lẫn vào nhau mới dễ nuốt đư­ợc hột chuối. Tôi hỏi mẹ vì sao phải bóp chuối trư­ớc khi ăn. Bà chỉ nói: Các cụ dạy thế!

Đã lâu lắm rồi, tôi không thấy cái giống chuối to đùng có hột này ở Hà Nội nữa. Vì thế, có muốn giới thiệu với khách phương xa đến thăm Hà Nội cách bóp chuối, ăn chuối, dùng chuối của ngư­ời Hà nội xư­a thì cũng chẳng biết lấy gì mà giới thiệu, mà trình diễn.

Hà Nội, ngày đầu thu năm 2007

Tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

Bài liên quan
mca
Tin bài khác
Vietcombank, Techcombank, Eximbank vừa được S&P nâng hạng tín nhiệm

Vietcombank, Techcombank, Eximbank vừa được S&P nâng hạng tín nhiệm

S&P cũng điều chỉnh đánh giá Rủi ro quốc gia đối với ngành ngân hàng Việt Nam (BICRA) từ nhóm 9 lên nhóm 8, phản ánh sự cải thiện trong môi trường kinh tế và quy định của Việt Nam.
VỊ THẾ VIỆT NAM

VỊ THẾ VIỆT NAM

Sức mạnh mềm tác động đáng kể đến vị thế của một quốc gia bằng cách định hình nhận thức và có thể ảnh hưởng đến sở thích của các quốc gia khác, người dân của họ thông qua các chính sách ngoại giao.
Top 10 trường đại học có điểm chuẩn ngành Tự động hóa cao năm 2025

Top 10 trường đại học có điểm chuẩn ngành Tự động hóa cao năm 2025

Năm 2025, ngành Kỹ thuật điều khiển và Tự động hóa tiếp tục chứng minh sức hút khi nhiều trường đại học Top đầu ghi nhận mức điểm chuẩn xấp xỉ, thậm chí vượt 28. Ngành học vốn được coi là "xương sống" của công nghiệp 4.0 đang ngày càng khẳng định vị thế.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 28/8/2025: Tuổi Ngọ trở nên thuận lợi, tuổi Tuất tình trạng mệt mỏi

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 28/8/2025: Tuổi Ngọ trở nên thuận lợi, tuổi Tuất tình trạng mệt mỏi

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 28/8/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Thị trường chứng khoán ngày 27/8: VCB tăng trần, VN Index giữ đà tăng nhẹ bất chấp áp lực chốt lời

Thị trường chứng khoán ngày 27/8: VCB tăng trần, VN Index giữ đà tăng nhẹ bất chấp áp lực chốt lời

Bước vào phiên 27/8, áp lực chốt lời tại các mã trụ khiến thị trường rung lắc mạnh. Tuy nhiên, điểm sáng từ VCB khi tăng trần và đóng góp tới 8,63 điểm cho VN Index, giúp chỉ số duy trì đà tăng nhẹ 5,15 điểm lên 1.672,78 điểm.
Hà Nội triển khai lắp đặt nhà bạt dã chiến phục vụ lễ diễu binh, diễu hành A80

Hà Nội triển khai lắp đặt nhà bạt dã chiến phục vụ lễ diễu binh, diễu hành A80

Những ngày qua, cán bộ, chiến sĩ các đơn vị thuộc Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội đã nỗ lực dựng nhà bạt tại nhiều địa điểm trung tâm, vượt qua khó khăn thời tiết để phục vụ nhân dân Thủ đô tham dự sự kiện kỷ niệm Quốc khánh.
Ngành du lịch Hà Nội sẵn sàng bứt tốc dịp Quốc Khánh 2/9

Ngành du lịch Hà Nội sẵn sàng bứt tốc dịp Quốc Khánh 2/9

Theo Sở Du lịch Hà Nội, nội trong tháng 8/2025, tổng số lượng khách du lịch tới Hà Nội ước đạt 3,18 triệu lượt khách, tăng 27,5% so với cùng kỳ năm 2024. Con số này ước tính tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ hơn nữa trong kỳ nghỉ lễ 2/9 tới.
Robot thế hệ mới tự thay pin, mở ra kỷ nguyên sản xuất 24/7

Robot thế hệ mới tự thay pin, mở ra kỷ nguyên sản xuất 24/7

Walker S2 - robot hình người mới của UBTech có thể làm việc liên tục mà không cần con người hỗ trợ.
Bộ GDĐT hỗ trợ một số trường khắc phục sai sót để thí sinh trúng tuyển được nhập học đúng quy định

Bộ GDĐT hỗ trợ một số trường khắc phục sai sót để thí sinh trúng tuyển được nhập học đúng quy định

Thông tin từ Bộ GDĐT, đến 12h 26/8 đã có hơn 560.000 thí sinh xác nhận nhập học thành công (cao hơn tổng số thí sinh nhập học đợt 1 năm 2024). Hiện, Bộ đã phối hợp với một số trường khẩn trương khắc phục những sai sót, hạn chế, để toàn bộ thí sinh trúng tuyển được đăng ký nhập học đúng thời hạn.
Bứt phá ngành du lịch, dịch vụ bằng công nghệ và đổi mới sáng tạo

Bứt phá ngành du lịch, dịch vụ bằng công nghệ và đổi mới sáng tạo

Ngày 26/8, Triển lãm và diễn đàn công nghệ, đổi mới và sáng tạo ngành du lịch, dịch vụ (HorecFex) Việt Nam 2025 khai mạc tại TP. Đà Nẵng. Sự kiện thu hút hơn 500 đại diện đến từ các khách sạn, nhà hàng và tập đoàn du lịch, cùng hơn 90 diễn giả trong và ngoài nước.
song-gia-tri