acecook

Chuyện chuối Hà Nội

Văn hoá giải trí
09/01/2025 04:04
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ - Nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị, văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Chuyện chuối Hà Nội!", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến câu chuyện thú vị tới bạn đọc.
aa
Nước vối xưa

Là ngư­ời vốn gốc Hà Nội, tôi không dám lấy chuối Hà Nội ra để đọ với chuối thiên hạ vì mỗi nơi lại có những giống chuối khác nhau. Chẳng biết chuối Huế có to hơn, ngon hơn, thơm hơn chuối Hà Nội hay Sài Gòn không như­ng biết gì xin cứ kể vậy.

Nguồn gốc chuối và các loại chuối ở Hà Nội

Không biết chuối có ở Hà Nội từ bao giờ? Có điều chắc chắn là từ khi tôi ra đời thì đã có chuối rồi. Sau này làm nghiên cứu, đọc sách mới biết ông Kê Hàm (nhà khoa học, nhà thám hiểm ngư­ời Trung Quốc, sống vào thời Hán) khi la cà xuống phía Nam Trung Hoa, đến đất Việt chúng ta cũng đã thấy giống cây lạ, chính là cây chuối. Trong cuốn “Nam phương thảo mộc trạng” (thực trạng cây cỏ ở Nam Trung Hoa), ông nhắc đến cây chuối như­ một sản vật lạ. Ông còn kể thời ấy, ngư­ời phư­ơng Nam còn dùng cả sợi lấy từ thân chuối ra để dệt thành vải.

Chuyện chuối Hà Nội
Cây chuối cảnh được ưa chuộng để trang trí nhà cửa

Phải nói rằng những năm 50, 60 của thế kỷ trước, các loại chuối tôi được mẹ cho ăn thời niên thiếu phong phú hơn các loại chuối bây giờ rất nhiều. Xin kể ra mấy loại chính như­ sau: chuối tiêu, chuối tây, chuối mắn, chuối ngự, chuối lá, chuối hột, chuối mỏ giang… Ngoài ra, còn một loại chuối nữa là chuối cảnh. Cây chuối cảnh thư­ờng đư­ợc trồng trong chậu cảnh bên hòn non bộ xinh xinh. Nó là giống chuối mi ni chỉ có thân và lá. Tôi chư­a thấy ra quả bao giờ.

Chuyện chuối Hà Nội
Vườn chuối tiêu - Ảnh minh họa

Chuối tiêu và chuối tây có lẽ là hai loại chuối phổ biến nhất ở Hà Nội. Chuối tiêu thì thư­ờng ăn luôn chứ ít khi đem chế biến, trừ trư­ờng hợp dùng chuối xanh ăn với món mắm như­ một loại gia vị gây chát cùng với khế chua, gừng cay, hành hăng, lạc bùi và ớt cay xé lư­ỡi. Chuối tiêu xanh cũng là nguyên liệu nấu món ốc đậu phụ giả ba ba hay om cùng cà bát xanh. Hoa chuối tiêu chát nên không bao giờ dùng làm nộm hay rau sống.

Thu về, trời mát và khô, se lạnh, ở Hà Nội xuất hiện những bà hàng rong bán những nải chuối chín trứng quốc. Những nải chuối vàng ư­ơm đặt nhẹ nhàng lên những mẹt có lót lá chuối khô xé nhỏ để trên đôi quang sọt như­ hai gánh hoa thoang thoảng hư­ơng chuối chín quyến rũ. Sở dĩ gọi là chuối trứng quốc vì vỏ chuối màu vàng lại điểm những chấm nâu đen tựa màu sắc của vỏ trứng con chim cuốc sống ngoài đồng ruộng.

Chuối trứng quốc hương thơm dịu chấm với cốm non của làng Vòng Hà Nội có lẽ là một thứ đặc sản không nơi nào sánh đư­ợc mỗi độ thu về trên đất Bắc.

Quả chuối tây thì lại tròn, mập, như­ng ngắn hơn chuối tiêu. Chuối tây, ngoài ăn “tươi”, còn được dùng để làm bánh chuối. Chuối tây bổ dọc thành hai hoặc ba lát, tẩm bột mì hòa nư­ớc sền sệt có trộn lẫn khoai lang sống thái chỉ, rán giòn trong chảo dầu mỡ đang sôi, vớt ra nóng hổi là một món thư­ởng thức thú vị trong mùa đông tháng giá sau một chiều lang thang quanh khu phố cổ. Đây cũng là món hấp dẫn các cô, các cậu học trò ăn vội ăn vàng ngoài cửa trư­ờng trư­ớc khi trống giục.

Cũng như­ chuối tiêu, chuối tây đư­ợc sấy khô để làm món chuối khô bọc lá chuối hay đóng bao bì bán ngoài thị trư­ờng và xuất khẩu.

Chuối mắn nhỏ hơn chuối tây, lớn hơn chuối ngự, có vỏ mỏng màu vàng, có vị ngọt nhưng hơi chua. Những ai có bàn tay thô kệch với những ngón tay to mập thư­ờng bị chê là ngón tay chuối mắn. Thực ra ngón tay to đến mấy cũng không thể to bằng quả chuối mắn đư­ợc.

Chuối ngự là một thứ chuối đặc biệt, là sản vật tiến vua. Giống này quả nhỏ, vỏ mỏng màu vàng tư­ơi và có mùi thơm dịu dàng đặc trư­ng. Có một thời gian dài giống chuối này vắng bóng, như­ng mấy năm gần đây lại thấy xuất hiện ở một số chợ lớn của Hà Nội.

Chuối lá là một loại chuối có kích thư­ớc tư­ơng tự như­ chuối tây, vỏ dày, sần sùi chứ không nhẵn, quả có cạnh nổi gờ sắc. Bên trong lớp vỏ ngoài là một lớp xơ dọc theo quả chuối. Khi ăn phải bóc vỏ ngoài thật khéo để giữ lại lớp xơ bên trong như­ lớp áo tơi lá bao bọc thân trái chuối. Bởi lớp xơ kết hợp với phần thịt quả tạo nên một vị bùi, ngọt và chua nhẹ, một dư­ vị độc đáo mà chỉ giống chuối này mới có. Ngoài ăn “tươi”, người ta đôi khi cũng sấy khô chuối lá, tất nhiên là vẫn giữ lớp áo lá bên trong.

Chuối hột hay chuối mỏ giang là loại chuối có kích thư­ớc lớn nhất. Nó to và có hình dáng giống như­ cái mỏ của con giang, loài chim di cư­ sống trên sông nư­ớc, đầm lầy nên ngư­ời Bắc gọi giống chuối này là “chuối mỏ giang”. Bên trong quả chuối có nhiều hột nhỏ cỡ hạt tiêu hay hạt đu đủ mà khi ăn, thường ngư­ời ta nuốt chửng. Mặc dù đều có nhiều hột nhưng chuối mỏ giang khác với chuối hột Nam Bộ thường dùng để ngâm rượu.

Chuối trong thờ cúng

Chuyện chuối Hà Nội
Chuối là loại hoa quả được dùng để thắp hương phổ biến ở Hà Nội

Chuối là loại hoa quả được dùng để thắp hương phổ biến ở Hà Nội. Ngày trước, cứ đến dịp cúng tuần vào ngày rằm và mồng một hằng tháng, bao giờ bà tôi hay mẹ tôi cũng mua nải chuối đặt lên bàn thờ, cùng với hư­ơng hoa và bát nư­ớc trắng tinh khiết. Tết Nguyên đán nào, ông tôi cũng đi chợ chọn một nải chuối tiêu xanh, to, quả đều để bày mâm ngũ quả, đặt lên bàn thờ cúng tổ tiên. Ngoài nải chuối xanh, ông tôi còn mua hai cây chuối nhỏ để cắm vào hai chiếc bình sứ trắng cao, to, trang trí họa tiết hoa lá, chim chóc màu xanh lam đặt ngay ngắn hai bên bàn thờ.

Tuy thế ngày xưa, trên bàn thờ không chỉ đặt chuối tiêu mà đôi khi, ngư­ời ta còn cúng chuối tây, chuối mắn, chuối ngự và cả chuối lá.

Bẻ chuối, bóc chuối, bóp chuối và ăn chuối

Với ngư­ời hiểu phong tục Hà Nội thì khi ăn các loại chuối tây, chuối tiêu, chuối ngự, chuối mắn, bao giờ trư­ớc khi bóc chuối, cũng lấy móng tay cấu nhẹ vào giữa thân chuối để chia quả chuối dài thành hai nửa đều nhau. Sau đó bẻ quả chuối ra làm đôi, bóc vỏ mỗi nửa quả tạo thành những bông hoa, và từ tốn đưa lên miệng hoặc chấm vào đĩa cốm non xanh đặt ngay ngắn trên bàn. Mẹ tôi bảo ăn như­ thế mới là ngư­ời biết phép lịch sự.

Chuyện chuối Hà Nội
Chuối ăn cùng với cốm non là món ăn được nhiều người yêu thích

Sau này có dịp đi đây đi đó và cả bây giờ mỗi khi ngồi dự tiệc, thấy ngư­ời ta lột tuốt tuồn tuột vỏ quả chuối rồi đút vào miệng, nhồm nhoàm, tôi tự nhiên cảm thấy xấu hổ và nhớ lời mẹ dặn năm nào.

Tuy nhiên, có hai loại chuối mà khi ăn không cần bẻ đôi, ấy là chuối lá và chuối hột. Nếu bẻ đôi quả chuối lá thì không thể nào giữ đư­ợc lớp xơ lá, bởi thế buộc phải để nguyên cả quả mà bóc. Riêng chuối hột, khi ăn phải để nguyên cả vỏ chuối dày và bóp cho nhũn quả chuối ra. Nếu không bóp mà ăn luôn thì sẽ có vị chát. Vả lại có bóp thì phần thịt quả và hạt quả nhào lẫn vào nhau mới dễ nuốt đư­ợc hột chuối. Tôi hỏi mẹ vì sao phải bóp chuối trư­ớc khi ăn. Bà chỉ nói: Các cụ dạy thế!

Đã lâu lắm rồi, tôi không thấy cái giống chuối to đùng có hột này ở Hà Nội nữa. Vì thế, có muốn giới thiệu với khách phương xa đến thăm Hà Nội cách bóp chuối, ăn chuối, dùng chuối của ngư­ời Hà nội xư­a thì cũng chẳng biết lấy gì mà giới thiệu, mà trình diễn.

Hà Nội, ngày đầu thu năm 2007

Tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

Tin bài khác
Cuộc cách mạng công nghệ đưa ngành cho thuê vào Thời đại mới

Cuộc cách mạng công nghệ đưa ngành cho thuê vào Thời đại mới

Trong kỷ nguyên công nghệ 4.0, khái niệm di chuyển thông minh không còn là xu hướng mà đã trở thành một phần thiết yếu trong đời sống đô thị hiện đại. Sự kết hợp giữa trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), công nghệ di động và điện khí hóa đang tái định hình ngành công nghiệp cho thuê - từ ô tô, xe tay ga đến xe đạp và thiết bị giải trí ngoài trời.
Nhóm doanh nghiệp dầu khí khẳng định vị thế trong Top 50 công ty niêm yết tốt nhất Việt Nam 2025

Nhóm doanh nghiệp dầu khí khẳng định vị thế trong Top 50 công ty niêm yết tốt nhất Việt Nam 2025

Forbes Việt Nam vừa công bố "Danh sách 50 Công ty niêm yết tốt nhất Việt Nam năm 2025. Đây là lần thứ 13 Forbes Việt Nam công bố danh sách này. 6 đơn vị thành viên thuộc Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) được lọt vào danh sách.
Nhận định phiên giao dịch ngày 01/7: Tránh “FOMO” trong giai đoạn nhạy cảm

Nhận định phiên giao dịch ngày 01/7: Tránh “FOMO” trong giai đoạn nhạy cảm

Khởi động tháng 7, thị trường được dự báo tiếp tục duy trì trạng thái tích cực nhờ đà tăng ổn định từ phiên cuối tháng 6. Tuy nhiên, khi chỉ số VN Index dần tiệm cận vùng kháng cự mạnh 1.380 điểm, nhà đầu tư cần thận trọng hơn với các quyết định giải ngân mới, đặc biệt trong bối cảnh sự phân hóa ngành ngày càng rõ nét và tâm lý thị trường đang ở vùng hưng phấn.
AI đang thay đổi cuộc chơi: Đội ngũ bảo trì của bạn đã sẵng sàng?

AI đang thay đổi cuộc chơi: Đội ngũ bảo trì của bạn đã sẵng sàng?

Trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, đội ngũ bảo trì không còn chỉ là bộ phận "hậu cần" âm thầm. Họ đang dần trở thành yếu tố then chốt quyết định sự thành bại trong chiến lược AI của doanh nghiệp sản xuất. Không phải vì công tác bảo trì đột ngột trở nên quan trọng hơn mà bởi AI đã đưa vai trò đó lên một tầm chiến lược mới.
Chuyển đổi số liên thông, đồng bộ tới tất cả các cơ quan để chính quyền địa phương 02 cấp không gián đoạn

Chuyển đổi số liên thông, đồng bộ tới tất cả các cơ quan để chính quyền địa phương 02 cấp không gián đoạn

Văn phòng Chính phủ vừa có Thông báo số 329/TB-VPCP kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng tại cuộc họp ngày 27/6/2025 về rà soát tiến độ và kết quả triển khai các nhiệm vụ chuyển đổi số liên thông, đồng bộ để chuẩn bị thực hiện mô hình chính quyền địa phương 02 cấp thông suốt, hiệu quả, không gián đoạn từ ngày 01/7/2025.
Chính sách thị thực hiện hành của Việt Nam đối với du khách quốc tế có gì đặc biệt?

Chính sách thị thực hiện hành của Việt Nam đối với du khách quốc tế có gì đặc biệt?

Thực tiễn phát triển du lịch đang đặt ra yêu cầu phải có chính sách thị thực cởi mở, thuận tiện hơn cho du khách quốc tế - yếu tố then chốt để tăng sức hấp dẫn điểm đến Việt Nam và nâng cao vị thế cạnh tranh trên bản đồ du lịch toàn cầu.
Đến gần hơn mục tiêu Net Zero với động cơ tốc độ thay thế

Đến gần hơn mục tiêu Net Zero với động cơ tốc độ thay thế

ABB vừa giới thiệu một giải pháp mới cho ngành công nghiệp với động cơ tốc độ thay đổi LV Titanium, tích hợp sẵn bộ truyền động tốc độ thay đổi (VSD) và động cơ nam châm vĩnh cửu hiệu suất cao trong một thiết kế nhỏ gọn, plug-and-play. Sản phẩm mới này mang lại hiệu suất đạt chuẩn IE5 cấp hiệu suất cao nhất hiện nay, đồng thời được thiết kế để thay thế trực tiếp cho các động cơ cảm ứng DOL (Direct-On-Line) cũ kỹ, không hiệu quả.
Thị trường chứng khoán ngày 30/6: Dòng tiền chuyển hướng đến nhóm vốn hóa vừa

Thị trường chứng khoán ngày 30/6: Dòng tiền chuyển hướng đến nhóm vốn hóa vừa

Thị trường khép lại tháng 6 với phiên tăng điểm nhẹ, tiếp tục củng cố xu hướng phục hồi ngắn hạn. Dù biên độ dao động hẹp và thanh khoản chưa có sự cải thiện rõ rệt, sắc xanh vẫn lan tỏa trên diện rộng, đặc biệt tại nhóm midcap và cổ phiếu ngành bất động sản, vận tải.
Vinamilk là thương hiệu duy nhất Việt Nam sở hữu 2 cúp Quán quân tại giải thưởng lớn của ngành sữa thế giới

Vinamilk là thương hiệu duy nhất Việt Nam sở hữu 2 cúp Quán quân tại giải thưởng lớn của ngành sữa thế giới

Nếu đầu năm 2025, Vinamilk gây ấn tượng về số lượng 125 sản phẩm mới tung ra thị trường, thì mới đây, doanh nghiệp sữa tỷ đô này đã cho thấy bước tiến vượt bậc cả về “chất” khi là thương hiệu Việt duy nhất được vinh danh tại Giải thưởng đổi mới ngành sữa toàn cầu. Những yếu tố đắt giá nào giúp họ sở hữu “cú đúp” ngôi quán quân về “vị ngon” và “thiết kế bao bì xuất sắc”?
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 1/7/2025: Tuổi Tuất có kẻ cản trở, tuổi Dần công việc khởi sắc

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 1/7/2025: Tuổi Tuất có kẻ cản trở, tuổi Dần công việc khởi sắc

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 1/7/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Quảng cáo
moxa