acecook

Chuyện chuối Hà Nội

Văn hoá giải trí
09/01/2025 04:04
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ - Nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị, văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Chuyện chuối Hà Nội!", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến câu chuyện thú vị tới bạn đọc.
aa
Nước vối xưa

Là ngư­ời vốn gốc Hà Nội, tôi không dám lấy chuối Hà Nội ra để đọ với chuối thiên hạ vì mỗi nơi lại có những giống chuối khác nhau. Chẳng biết chuối Huế có to hơn, ngon hơn, thơm hơn chuối Hà Nội hay Sài Gòn không như­ng biết gì xin cứ kể vậy.

Nguồn gốc chuối và các loại chuối ở Hà Nội

Không biết chuối có ở Hà Nội từ bao giờ? Có điều chắc chắn là từ khi tôi ra đời thì đã có chuối rồi. Sau này làm nghiên cứu, đọc sách mới biết ông Kê Hàm (nhà khoa học, nhà thám hiểm ngư­ời Trung Quốc, sống vào thời Hán) khi la cà xuống phía Nam Trung Hoa, đến đất Việt chúng ta cũng đã thấy giống cây lạ, chính là cây chuối. Trong cuốn “Nam phương thảo mộc trạng” (thực trạng cây cỏ ở Nam Trung Hoa), ông nhắc đến cây chuối như­ một sản vật lạ. Ông còn kể thời ấy, ngư­ời phư­ơng Nam còn dùng cả sợi lấy từ thân chuối ra để dệt thành vải.

Chuyện chuối Hà Nội
Cây chuối cảnh được ưa chuộng để trang trí nhà cửa

Phải nói rằng những năm 50, 60 của thế kỷ trước, các loại chuối tôi được mẹ cho ăn thời niên thiếu phong phú hơn các loại chuối bây giờ rất nhiều. Xin kể ra mấy loại chính như­ sau: chuối tiêu, chuối tây, chuối mắn, chuối ngự, chuối lá, chuối hột, chuối mỏ giang… Ngoài ra, còn một loại chuối nữa là chuối cảnh. Cây chuối cảnh thư­ờng đư­ợc trồng trong chậu cảnh bên hòn non bộ xinh xinh. Nó là giống chuối mi ni chỉ có thân và lá. Tôi chư­a thấy ra quả bao giờ.

Chuyện chuối Hà Nội
Vườn chuối tiêu - Ảnh minh họa

Chuối tiêu và chuối tây có lẽ là hai loại chuối phổ biến nhất ở Hà Nội. Chuối tiêu thì thư­ờng ăn luôn chứ ít khi đem chế biến, trừ trư­ờng hợp dùng chuối xanh ăn với món mắm như­ một loại gia vị gây chát cùng với khế chua, gừng cay, hành hăng, lạc bùi và ớt cay xé lư­ỡi. Chuối tiêu xanh cũng là nguyên liệu nấu món ốc đậu phụ giả ba ba hay om cùng cà bát xanh. Hoa chuối tiêu chát nên không bao giờ dùng làm nộm hay rau sống.

Thu về, trời mát và khô, se lạnh, ở Hà Nội xuất hiện những bà hàng rong bán những nải chuối chín trứng quốc. Những nải chuối vàng ư­ơm đặt nhẹ nhàng lên những mẹt có lót lá chuối khô xé nhỏ để trên đôi quang sọt như­ hai gánh hoa thoang thoảng hư­ơng chuối chín quyến rũ. Sở dĩ gọi là chuối trứng quốc vì vỏ chuối màu vàng lại điểm những chấm nâu đen tựa màu sắc của vỏ trứng con chim cuốc sống ngoài đồng ruộng.

Chuối trứng quốc hương thơm dịu chấm với cốm non của làng Vòng Hà Nội có lẽ là một thứ đặc sản không nơi nào sánh đư­ợc mỗi độ thu về trên đất Bắc.

Quả chuối tây thì lại tròn, mập, như­ng ngắn hơn chuối tiêu. Chuối tây, ngoài ăn “tươi”, còn được dùng để làm bánh chuối. Chuối tây bổ dọc thành hai hoặc ba lát, tẩm bột mì hòa nư­ớc sền sệt có trộn lẫn khoai lang sống thái chỉ, rán giòn trong chảo dầu mỡ đang sôi, vớt ra nóng hổi là một món thư­ởng thức thú vị trong mùa đông tháng giá sau một chiều lang thang quanh khu phố cổ. Đây cũng là món hấp dẫn các cô, các cậu học trò ăn vội ăn vàng ngoài cửa trư­ờng trư­ớc khi trống giục.

Cũng như­ chuối tiêu, chuối tây đư­ợc sấy khô để làm món chuối khô bọc lá chuối hay đóng bao bì bán ngoài thị trư­ờng và xuất khẩu.

Chuối mắn nhỏ hơn chuối tây, lớn hơn chuối ngự, có vỏ mỏng màu vàng, có vị ngọt nhưng hơi chua. Những ai có bàn tay thô kệch với những ngón tay to mập thư­ờng bị chê là ngón tay chuối mắn. Thực ra ngón tay to đến mấy cũng không thể to bằng quả chuối mắn đư­ợc.

Chuối ngự là một thứ chuối đặc biệt, là sản vật tiến vua. Giống này quả nhỏ, vỏ mỏng màu vàng tư­ơi và có mùi thơm dịu dàng đặc trư­ng. Có một thời gian dài giống chuối này vắng bóng, như­ng mấy năm gần đây lại thấy xuất hiện ở một số chợ lớn của Hà Nội.

Chuối lá là một loại chuối có kích thư­ớc tư­ơng tự như­ chuối tây, vỏ dày, sần sùi chứ không nhẵn, quả có cạnh nổi gờ sắc. Bên trong lớp vỏ ngoài là một lớp xơ dọc theo quả chuối. Khi ăn phải bóc vỏ ngoài thật khéo để giữ lại lớp xơ bên trong như­ lớp áo tơi lá bao bọc thân trái chuối. Bởi lớp xơ kết hợp với phần thịt quả tạo nên một vị bùi, ngọt và chua nhẹ, một dư­ vị độc đáo mà chỉ giống chuối này mới có. Ngoài ăn “tươi”, người ta đôi khi cũng sấy khô chuối lá, tất nhiên là vẫn giữ lớp áo lá bên trong.

Chuối hột hay chuối mỏ giang là loại chuối có kích thư­ớc lớn nhất. Nó to và có hình dáng giống như­ cái mỏ của con giang, loài chim di cư­ sống trên sông nư­ớc, đầm lầy nên ngư­ời Bắc gọi giống chuối này là “chuối mỏ giang”. Bên trong quả chuối có nhiều hột nhỏ cỡ hạt tiêu hay hạt đu đủ mà khi ăn, thường ngư­ời ta nuốt chửng. Mặc dù đều có nhiều hột nhưng chuối mỏ giang khác với chuối hột Nam Bộ thường dùng để ngâm rượu.

Chuối trong thờ cúng

Chuyện chuối Hà Nội
Chuối là loại hoa quả được dùng để thắp hương phổ biến ở Hà Nội

Chuối là loại hoa quả được dùng để thắp hương phổ biến ở Hà Nội. Ngày trước, cứ đến dịp cúng tuần vào ngày rằm và mồng một hằng tháng, bao giờ bà tôi hay mẹ tôi cũng mua nải chuối đặt lên bàn thờ, cùng với hư­ơng hoa và bát nư­ớc trắng tinh khiết. Tết Nguyên đán nào, ông tôi cũng đi chợ chọn một nải chuối tiêu xanh, to, quả đều để bày mâm ngũ quả, đặt lên bàn thờ cúng tổ tiên. Ngoài nải chuối xanh, ông tôi còn mua hai cây chuối nhỏ để cắm vào hai chiếc bình sứ trắng cao, to, trang trí họa tiết hoa lá, chim chóc màu xanh lam đặt ngay ngắn hai bên bàn thờ.

Tuy thế ngày xưa, trên bàn thờ không chỉ đặt chuối tiêu mà đôi khi, ngư­ời ta còn cúng chuối tây, chuối mắn, chuối ngự và cả chuối lá.

Bẻ chuối, bóc chuối, bóp chuối và ăn chuối

Với ngư­ời hiểu phong tục Hà Nội thì khi ăn các loại chuối tây, chuối tiêu, chuối ngự, chuối mắn, bao giờ trư­ớc khi bóc chuối, cũng lấy móng tay cấu nhẹ vào giữa thân chuối để chia quả chuối dài thành hai nửa đều nhau. Sau đó bẻ quả chuối ra làm đôi, bóc vỏ mỗi nửa quả tạo thành những bông hoa, và từ tốn đưa lên miệng hoặc chấm vào đĩa cốm non xanh đặt ngay ngắn trên bàn. Mẹ tôi bảo ăn như­ thế mới là ngư­ời biết phép lịch sự.

Chuyện chuối Hà Nội
Chuối ăn cùng với cốm non là món ăn được nhiều người yêu thích

Sau này có dịp đi đây đi đó và cả bây giờ mỗi khi ngồi dự tiệc, thấy ngư­ời ta lột tuốt tuồn tuột vỏ quả chuối rồi đút vào miệng, nhồm nhoàm, tôi tự nhiên cảm thấy xấu hổ và nhớ lời mẹ dặn năm nào.

Tuy nhiên, có hai loại chuối mà khi ăn không cần bẻ đôi, ấy là chuối lá và chuối hột. Nếu bẻ đôi quả chuối lá thì không thể nào giữ đư­ợc lớp xơ lá, bởi thế buộc phải để nguyên cả quả mà bóc. Riêng chuối hột, khi ăn phải để nguyên cả vỏ chuối dày và bóp cho nhũn quả chuối ra. Nếu không bóp mà ăn luôn thì sẽ có vị chát. Vả lại có bóp thì phần thịt quả và hạt quả nhào lẫn vào nhau mới dễ nuốt đư­ợc hột chuối. Tôi hỏi mẹ vì sao phải bóp chuối trư­ớc khi ăn. Bà chỉ nói: Các cụ dạy thế!

Đã lâu lắm rồi, tôi không thấy cái giống chuối to đùng có hột này ở Hà Nội nữa. Vì thế, có muốn giới thiệu với khách phương xa đến thăm Hà Nội cách bóp chuối, ăn chuối, dùng chuối của ngư­ời Hà nội xư­a thì cũng chẳng biết lấy gì mà giới thiệu, mà trình diễn.

Hà Nội, ngày đầu thu năm 2007

Tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

mca
Tin bài khác
Điều khiển xoay tải trong hệ thống cần cẩu sử dụng phương pháp trượt phân cấp kết hợp tối ưu bầy đàn

Điều khiển xoay tải trong hệ thống cần cẩu sử dụng phương pháp trượt phân cấp kết hợp tối ưu bầy đàn

Nghiên cứu này tập trung vào việc điều khiển hướng của tải trong hệ thống cầu trục, với mục tiêu đảm bảo điều khiển hướng chính xác đồng thời dập tắt dao động dư do sự xoắn cáp gây ra.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội bàn giải pháp phát triển nhân lực khoa học công nghệ, AI và CNTT

Ủy ban Thường vụ Quốc hội bàn giải pháp phát triển nhân lực khoa học công nghệ, AI và CNTT

Tại Phiên họp thứ 47, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tập trung thảo luận các chính sách phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ thông tin và công nghiệp bán dẫn - nền tảng cho tăng trưởng nhanh và bền vững trong kỷ nguyên mới.
Tạp chí Đo lường, Điều khiển và Tự động hóa (MCA) tiếp tục được công nhận đến 1 điểm

Tạp chí Đo lường, Điều khiển và Tự động hóa (MCA) tiếp tục được công nhận đến 1 điểm

Ngày 11/7, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư Nhà nước Nguyễn Kim Sơn đã ký ban hành Quyết định số 26/QĐ-HĐGSNN phê duyệt Danh mục tạp chí khoa học được tính điểm của 28 Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành năm 2025
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 12/7/2025: Tuổi Tuất dễ gặp căng thẳng, tuổi Mùi gặp tích cực

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 12/7/2025: Tuổi Tuất dễ gặp căng thẳng, tuổi Mùi gặp tích cực

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 12/7/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Thị trường chứng khoán ngày 11/7: Tín hiệu điều chỉnh đang hình thành?

Thị trường chứng khoán ngày 11/7: Tín hiệu điều chỉnh đang hình thành?

Dù tiếp tục ghi nhận phiên tăng điểm, thị trường ngày 11/7 đang phát đi tín hiệu thận trọng khi VN Index hình thành cây nến Doji với bóng trên dài – dấu hiệu cho thấy áp lực chốt lời đang tăng dần sau chuỗi phiên tăng nóng. Dòng tiền vẫn hoạt động tích cực như không có sự lan tỏa rộng và sự phân hóa ngày càng rõ rệt giữa các nhóm ngành.
Hội Tự động hóa Việt Nam và ENVIVA hợp tác phát triển AI phục vụ sản xuất và đào tạo

Hội Tự động hóa Việt Nam và ENVIVA hợp tác phát triển AI phục vụ sản xuất và đào tạo

Ngày 11/07, tại Hà Nội, Hội Tự động hoá Việt Nam (VAA) đã ký biên bản hợp tác với Công ty Cổ phần Tư vấn Công nghệ ENVIVA.
Techcombank khẳng định vai trò dẫn dắt với Investment Summit 2025

Techcombank khẳng định vai trò dẫn dắt với Investment Summit 2025

Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) tổ chức thành công Techcombank Investment Summit 2025 với chủ đề “Việt Nam mới: Tầm nhìn kiến tạo giá trị.
Để AI “chiếm lĩnh” cuộc sống ở mức độ nào là do tính toán của con người

Để AI “chiếm lĩnh” cuộc sống ở mức độ nào là do tính toán của con người

Những năm gần đây, AI đang dần chiếm ưu thế và can thiệp quá nhiều vào đời sống con người. Thậm chí, với nghề viết và ngành giáo dục, AI cũng đã len lỏi và can thiệp mỗi ngày một sâu sắc,…
Đâu là “khắc tinh” của các tổ chức không có giải pháp bảo mật đảm bảo?

Đâu là “khắc tinh” của các tổ chức không có giải pháp bảo mật đảm bảo?

Báo cáo tình trạng an ninh mạng trong lĩnh vực công nghệ vận hành (OT) toàn cầu năm 2025, với hơn 550 chuyên gia OT được khảo sát cho thấy các tổ chức đang coi trọng bảo mật OT hơn. Điều này được thể hiện ở sự gia tăng đáng kể trong việc phân công trách nhiệm về rủi ro OT cho các lãnh đạo cấp cao nhất (C-suite), cùng với việc số lượng các tổ chức tự báo cáo có cải tiến, tăng trưởng về bảo mật OT đã ở mức cao hơn.
Tự động hóa là nền tảng để công nghiệp sản xuất phát triển

Tự động hóa là nền tảng để công nghiệp sản xuất phát triển

Ngày 9/7/2025, tại TP. Hồ Chí Minh đã diễn ra Hội thảo “Từ tự động hóa đến sản xuất xanh”. Hội thảo do Hội Tự động hóa TP. Hồ Chí Minh (HAuA) phối hợp với Trung tâm Phát triển Công nghiệp Hỗ trợ TP. Hồ Chí Minh (CSID) cùng Công ty TNHH COEX VINA tổ chức, với sự đồng hành của các đối tác, các Hiệp hội chuyên ngành và các tổ chức ngành nghề liên quan.
Quảng cáo
moxa