acecook

Chuyện chuối Hà Nội

Văn hoá giải trí
09/01/2025 04:04
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ - Nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị, văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Chuyện chuối Hà Nội!", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến câu chuyện thú vị tới bạn đọc.
aa
Nước vối xưa

Là ngư­ời vốn gốc Hà Nội, tôi không dám lấy chuối Hà Nội ra để đọ với chuối thiên hạ vì mỗi nơi lại có những giống chuối khác nhau. Chẳng biết chuối Huế có to hơn, ngon hơn, thơm hơn chuối Hà Nội hay Sài Gòn không như­ng biết gì xin cứ kể vậy.

Nguồn gốc chuối và các loại chuối ở Hà Nội

Không biết chuối có ở Hà Nội từ bao giờ? Có điều chắc chắn là từ khi tôi ra đời thì đã có chuối rồi. Sau này làm nghiên cứu, đọc sách mới biết ông Kê Hàm (nhà khoa học, nhà thám hiểm ngư­ời Trung Quốc, sống vào thời Hán) khi la cà xuống phía Nam Trung Hoa, đến đất Việt chúng ta cũng đã thấy giống cây lạ, chính là cây chuối. Trong cuốn “Nam phương thảo mộc trạng” (thực trạng cây cỏ ở Nam Trung Hoa), ông nhắc đến cây chuối như­ một sản vật lạ. Ông còn kể thời ấy, ngư­ời phư­ơng Nam còn dùng cả sợi lấy từ thân chuối ra để dệt thành vải.

Chuyện chuối Hà Nội
Cây chuối cảnh được ưa chuộng để trang trí nhà cửa

Phải nói rằng những năm 50, 60 của thế kỷ trước, các loại chuối tôi được mẹ cho ăn thời niên thiếu phong phú hơn các loại chuối bây giờ rất nhiều. Xin kể ra mấy loại chính như­ sau: chuối tiêu, chuối tây, chuối mắn, chuối ngự, chuối lá, chuối hột, chuối mỏ giang… Ngoài ra, còn một loại chuối nữa là chuối cảnh. Cây chuối cảnh thư­ờng đư­ợc trồng trong chậu cảnh bên hòn non bộ xinh xinh. Nó là giống chuối mi ni chỉ có thân và lá. Tôi chư­a thấy ra quả bao giờ.

Chuyện chuối Hà Nội
Vườn chuối tiêu - Ảnh minh họa

Chuối tiêu và chuối tây có lẽ là hai loại chuối phổ biến nhất ở Hà Nội. Chuối tiêu thì thư­ờng ăn luôn chứ ít khi đem chế biến, trừ trư­ờng hợp dùng chuối xanh ăn với món mắm như­ một loại gia vị gây chát cùng với khế chua, gừng cay, hành hăng, lạc bùi và ớt cay xé lư­ỡi. Chuối tiêu xanh cũng là nguyên liệu nấu món ốc đậu phụ giả ba ba hay om cùng cà bát xanh. Hoa chuối tiêu chát nên không bao giờ dùng làm nộm hay rau sống.

Thu về, trời mát và khô, se lạnh, ở Hà Nội xuất hiện những bà hàng rong bán những nải chuối chín trứng quốc. Những nải chuối vàng ư­ơm đặt nhẹ nhàng lên những mẹt có lót lá chuối khô xé nhỏ để trên đôi quang sọt như­ hai gánh hoa thoang thoảng hư­ơng chuối chín quyến rũ. Sở dĩ gọi là chuối trứng quốc vì vỏ chuối màu vàng lại điểm những chấm nâu đen tựa màu sắc của vỏ trứng con chim cuốc sống ngoài đồng ruộng.

Chuối trứng quốc hương thơm dịu chấm với cốm non của làng Vòng Hà Nội có lẽ là một thứ đặc sản không nơi nào sánh đư­ợc mỗi độ thu về trên đất Bắc.

Quả chuối tây thì lại tròn, mập, như­ng ngắn hơn chuối tiêu. Chuối tây, ngoài ăn “tươi”, còn được dùng để làm bánh chuối. Chuối tây bổ dọc thành hai hoặc ba lát, tẩm bột mì hòa nư­ớc sền sệt có trộn lẫn khoai lang sống thái chỉ, rán giòn trong chảo dầu mỡ đang sôi, vớt ra nóng hổi là một món thư­ởng thức thú vị trong mùa đông tháng giá sau một chiều lang thang quanh khu phố cổ. Đây cũng là món hấp dẫn các cô, các cậu học trò ăn vội ăn vàng ngoài cửa trư­ờng trư­ớc khi trống giục.

Cũng như­ chuối tiêu, chuối tây đư­ợc sấy khô để làm món chuối khô bọc lá chuối hay đóng bao bì bán ngoài thị trư­ờng và xuất khẩu.

Chuối mắn nhỏ hơn chuối tây, lớn hơn chuối ngự, có vỏ mỏng màu vàng, có vị ngọt nhưng hơi chua. Những ai có bàn tay thô kệch với những ngón tay to mập thư­ờng bị chê là ngón tay chuối mắn. Thực ra ngón tay to đến mấy cũng không thể to bằng quả chuối mắn đư­ợc.

Chuối ngự là một thứ chuối đặc biệt, là sản vật tiến vua. Giống này quả nhỏ, vỏ mỏng màu vàng tư­ơi và có mùi thơm dịu dàng đặc trư­ng. Có một thời gian dài giống chuối này vắng bóng, như­ng mấy năm gần đây lại thấy xuất hiện ở một số chợ lớn của Hà Nội.

Chuối lá là một loại chuối có kích thư­ớc tư­ơng tự như­ chuối tây, vỏ dày, sần sùi chứ không nhẵn, quả có cạnh nổi gờ sắc. Bên trong lớp vỏ ngoài là một lớp xơ dọc theo quả chuối. Khi ăn phải bóc vỏ ngoài thật khéo để giữ lại lớp xơ bên trong như­ lớp áo tơi lá bao bọc thân trái chuối. Bởi lớp xơ kết hợp với phần thịt quả tạo nên một vị bùi, ngọt và chua nhẹ, một dư­ vị độc đáo mà chỉ giống chuối này mới có. Ngoài ăn “tươi”, người ta đôi khi cũng sấy khô chuối lá, tất nhiên là vẫn giữ lớp áo lá bên trong.

Chuối hột hay chuối mỏ giang là loại chuối có kích thư­ớc lớn nhất. Nó to và có hình dáng giống như­ cái mỏ của con giang, loài chim di cư­ sống trên sông nư­ớc, đầm lầy nên ngư­ời Bắc gọi giống chuối này là “chuối mỏ giang”. Bên trong quả chuối có nhiều hột nhỏ cỡ hạt tiêu hay hạt đu đủ mà khi ăn, thường ngư­ời ta nuốt chửng. Mặc dù đều có nhiều hột nhưng chuối mỏ giang khác với chuối hột Nam Bộ thường dùng để ngâm rượu.

Chuối trong thờ cúng

Chuyện chuối Hà Nội
Chuối là loại hoa quả được dùng để thắp hương phổ biến ở Hà Nội

Chuối là loại hoa quả được dùng để thắp hương phổ biến ở Hà Nội. Ngày trước, cứ đến dịp cúng tuần vào ngày rằm và mồng một hằng tháng, bao giờ bà tôi hay mẹ tôi cũng mua nải chuối đặt lên bàn thờ, cùng với hư­ơng hoa và bát nư­ớc trắng tinh khiết. Tết Nguyên đán nào, ông tôi cũng đi chợ chọn một nải chuối tiêu xanh, to, quả đều để bày mâm ngũ quả, đặt lên bàn thờ cúng tổ tiên. Ngoài nải chuối xanh, ông tôi còn mua hai cây chuối nhỏ để cắm vào hai chiếc bình sứ trắng cao, to, trang trí họa tiết hoa lá, chim chóc màu xanh lam đặt ngay ngắn hai bên bàn thờ.

Tuy thế ngày xưa, trên bàn thờ không chỉ đặt chuối tiêu mà đôi khi, ngư­ời ta còn cúng chuối tây, chuối mắn, chuối ngự và cả chuối lá.

Bẻ chuối, bóc chuối, bóp chuối và ăn chuối

Với ngư­ời hiểu phong tục Hà Nội thì khi ăn các loại chuối tây, chuối tiêu, chuối ngự, chuối mắn, bao giờ trư­ớc khi bóc chuối, cũng lấy móng tay cấu nhẹ vào giữa thân chuối để chia quả chuối dài thành hai nửa đều nhau. Sau đó bẻ quả chuối ra làm đôi, bóc vỏ mỗi nửa quả tạo thành những bông hoa, và từ tốn đưa lên miệng hoặc chấm vào đĩa cốm non xanh đặt ngay ngắn trên bàn. Mẹ tôi bảo ăn như­ thế mới là ngư­ời biết phép lịch sự.

Chuyện chuối Hà Nội
Chuối ăn cùng với cốm non là món ăn được nhiều người yêu thích

Sau này có dịp đi đây đi đó và cả bây giờ mỗi khi ngồi dự tiệc, thấy ngư­ời ta lột tuốt tuồn tuột vỏ quả chuối rồi đút vào miệng, nhồm nhoàm, tôi tự nhiên cảm thấy xấu hổ và nhớ lời mẹ dặn năm nào.

Tuy nhiên, có hai loại chuối mà khi ăn không cần bẻ đôi, ấy là chuối lá và chuối hột. Nếu bẻ đôi quả chuối lá thì không thể nào giữ đư­ợc lớp xơ lá, bởi thế buộc phải để nguyên cả quả mà bóc. Riêng chuối hột, khi ăn phải để nguyên cả vỏ chuối dày và bóp cho nhũn quả chuối ra. Nếu không bóp mà ăn luôn thì sẽ có vị chát. Vả lại có bóp thì phần thịt quả và hạt quả nhào lẫn vào nhau mới dễ nuốt đư­ợc hột chuối. Tôi hỏi mẹ vì sao phải bóp chuối trư­ớc khi ăn. Bà chỉ nói: Các cụ dạy thế!

Đã lâu lắm rồi, tôi không thấy cái giống chuối to đùng có hột này ở Hà Nội nữa. Vì thế, có muốn giới thiệu với khách phương xa đến thăm Hà Nội cách bóp chuối, ăn chuối, dùng chuối của ngư­ời Hà nội xư­a thì cũng chẳng biết lấy gì mà giới thiệu, mà trình diễn.

Hà Nội, ngày đầu thu năm 2007

Tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

mca
Tin bài khác
Cánh tay robot hỗ trợ việc nhà: Giải pháp tự động hóa hiệu quả

Cánh tay robot hỗ trợ việc nhà: Giải pháp tự động hóa hiệu quả

Trong khi các loại robot hút bụi đã trở nên phổ biến trong nhiều gia đình thì việc phát triển các robot có thể đảm nhận những công việc vệ sinh phức tạp hơn như cọ rửa, lau chùi và tương tác với môi trường xung quanh vẫn là một thách thức lớn bởi chi phí cao và kỹ thuật chưa đủ hoàn thiện.
AHLĐ, Kỹ sư Hồ Quang Cua và những trải lòng về hành trình đến với Net Zero

AHLĐ, Kỹ sư Hồ Quang Cua và những trải lòng về hành trình đến với Net Zero

“Tôi lớn lên từ đồng ruộng, đến với nông nghiệp tuần hoàn, với Net Zero một cách tự nhiên như một đứa bé với nhiều câu hỏi rất vô tư khi quan sát ngoại cảnh và trưởng thành với những giải đáp. Tôi thực hành một cách bình thường như những công việc phải làm hàng ngày”, AHLĐ, Kỹ sư Hồ Quang Cua đã chia sẻ hành trình đến với Net Zero của ông như vậy, trong Diễn đàn Net Zero 2025.
Trần nhà trở thành mặt phẳng thứ hai cho nhà máy thông minh

Trần nhà trở thành mặt phẳng thứ hai cho nhà máy thông minh

Trong bối cảnh thiếu hụt lao động toàn cầu và áp lực tối ưu hóa không gian sản xuất ngày càng gia tăng, tự động hóa không còn là lựa chọn nâng cao mà trở thành giải pháp bắt buộc để duy trì năng lực sản xuất. Riêng tại Mỹ, 75% nhà sản xuất báo cáo thiếu lao động lành nghề trong năm 2024. Deloitte dự đoán đến năm 2033, có đến 1,9 triệu vị trí trong ngành sản xuất sẽ không thể được lấp đầy.
Nhận định phiên giao dịch ngày 1/8: Rủi ro ngắn hạn bắt đầu tăng cao

Nhận định phiên giao dịch ngày 1/8: Rủi ro ngắn hạn bắt đầu tăng cao

Thị trường ngày 31/7 ghi nhận tín hiệu hạ nhiệt khi VN Index không thể giữ vững mốc 1.520 điểm, kết phiên trong sắc đỏ nhẹ. Dù dòng tiền vẫn rất mạnh, sự phân hóa đã xuất hiện rõ hơn giữa các nhóm ngành. Khi tâm lý nhà đầu tư chuyển sang tự tin và hưng phấn, rủi ro ngắn hạn cũng bắt đầu tăng cao – đặc biệt với các vị thế ngắn hạn hoặc lướt sóng.
Cao điểm tấn công trấn áp tội phạm công nghệ cao phạm vi toàn quốc

Cao điểm tấn công trấn áp tội phạm công nghệ cao phạm vi toàn quốc

Sự thành công của đợt cao điểm không chỉ đo bằng số lượng chuyên án triệt phá; số lượng tài khoản bị xử lý ngăn chặn mà còn ở hiệu quả răn đe, tính chủ động và sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ lực lượng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao.
Nợ xấu tại loạt ngân hàng đã "hạ nhiệt"

Nợ xấu tại loạt ngân hàng đã "hạ nhiệt"

Tính đến ngày 30/6/2025, số dư nợ xấu tại nhiều ngân hàng ghi nhận giảm so với đầu năm. Nhiều nhà băng kỳ vọng tỷ lệ nợ xấu tiếp tục giảm mạnh trong quý III/2025.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 1/8/2025: Tuổi Ngọ dễ vướng mâu thuẫn, tuổi Mão tràn đầy nhiệt huyết

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 1/8/2025: Tuổi Ngọ dễ vướng mâu thuẫn, tuổi Mão tràn đầy nhiệt huyết

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 1/8/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Thị trường chứng khoán ngày 31/7: Dòng tiền mạnh giúp chỉ số “rút chân” tích cực

Thị trường chứng khoán ngày 31/7: Dòng tiền mạnh giúp chỉ số “rút chân” tích cực

Sau khi mở cửa đầy tích cực và có thời điểm vượt mốc 1.520 điểm, thị trường đã bất ngờ đảo chiều khiến VN Index có lúc mất mốc 1.490 điểm. Tuy nhiên, lực cầu quay trở lại mạnh mẽ vào phiên chiều đã giúp chỉ số thu hẹp đà giảm đáng kể. Kết phiên, VN Index chỉ còn giảm nhẹ hơn 5 điểm, cho thấy tâm lý nhà đầu tư vẫn khá chủ động và dòng tiền chưa hề rút lui.
Dữ liệu và AI đang trở thành

Dữ liệu và AI đang trở thành 'nguồn điện thứ hai' cho ngành năng lượng

Ngành năng lượng Việt Nam đang đứng trước thời điểm bản lề để chuyển đổi, nơi dòng điện không chỉ đến từ lưới điện vật lý, mà còn qua sức mạnh của quản trị dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI).
Từ 1/8: Hà Nội dùng robot, công nghệ hỗ trợ người dân làm thủ tục hành chính

Từ 1/8: Hà Nội dùng robot, công nghệ hỗ trợ người dân làm thủ tục hành chính

Người dân Hà Nội sắp được sử dụng miễn phí các tiện ích công nghệ như WiFi tốc độ cao, robot hỗ trợ đọc văn bản, thiết bị định hướng cho người khiếm thị tại các điểm hành chính công từ tháng 8/2025.
Quảng cáo
moxa