Trái với lo ngại công nghiệp 4.0 sẽ chiếm mất việc làm của người lao động. Thực tế, khi các ngành công nghiệp càng phát triển, việc đầu tư sử dụng máy móc công nghệ càng nhiều thì nhu cầu sử dụng lao động đáp ứng được sự vận hành của máy móc hiện đại càng lớn. Đây cũng chính là cơ hội cho nhân lực tự động hóa mà nhiều chuyên gia đã nhận định.
• Tự động hóa ngành sản xuất, chế tạo: Nhu cầu tuyển dụng nhân lực cao?
• 3 lý do ngành công nghiệp tự động hóa cần kỹ sư phần mềm điều khiển
• 5 việc cần làm để không mất việc trong các ngành công nghiệp tự động
Lạc quan về nhân lực ngành Tự động hóa
Tiến sỹ Trịnh Thu Nga, Phó Viện trưởng Viện Khoa học-Lao động và Xã hội (Bộ Lao động Thương binh và Xã hội) mới đây cho biết theo khảo sát, có tới 94% doanh nghiệp FDI tại Việt Nam có định hướng tăng cường ứng dụng công nghệ mới và tự động hóa để phục vụ cho mở rộng sản xuất kinh doanh.
Ngoài ra, trước tình hình dịch bệnh Covid-19, việc doanh nghiệp đầu tư máy móc công nghệ hiện đại để giảm nhân công truyền thống, thủ công cũng là điều tất yếu để bảo vệ hệ thống sản xuất của mình. Điều này càng đòi hỏi nguồn nhân lực trình độ cao tham gia vào hệ thống dây chuyền máy móc của nhà máy.
Đánh giá về thị trường lao động của ngành Tự động hóa, ông Trần Thế Hiển – Giám đốc Ban Công nghiệp số Siemens Việt Nam rất lạc quan. “GDP Việt Nam trong những năm qua vẫn tăng ấn tượng, gần 7%. Từ năm 2020, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đã giảm xuống, song Việt Nam vẫn được đánh giá là điểm sáng của khu vực Asean. Lĩnh vực chiếm tỷ trọng lớn nhất vào tăng trưởng GDP của Việt Nam trong nhiều năm qua vẫn là ngành chế biến, chế tạo. Đồng thời, hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI trong những năm qua cũng liên tục tăng, với xu hướng ngày càng nhiều doanh nghiệp lớn đến Việt Nam, kéo theo hệ sinh thái chuỗi các doanh nghiệp cung ứng. Đây là thị trường cho các nhân lực trong ngành Tự động hóa”.
Nhân lực tự động hóa chuẩn bị gì để thích nghi
Theo phân tích của ông Trần Thế Hiển, xu hướng của ngành Tự động hóa là các hệ thống tự động hóa, điều khiển tự động ngày càng trở nên hiện đại hơn, được tích hợp nhiều công nghệ hơn, thông minh hơn, có nhiều tính năng hơn để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về việc tăng năng suất, hiệu quả của các nhà máy sản xuất.
Gần đây chúng ta nghe nói nhiều về số hóa, chuyển đổi số. Với tự động hóa là việc ứng dụng các công nghệ mới, công nghệ tiên tiến và hệ thống điều khiển tự động để giải quyết bài toán cụ thể trong sản xuất.
Cụ thể là xu hướng tích hợp vào hệ thống điều khiển tự động các công nghệ như trí thông minh nhân tạo để chẩn đoán sức khỏe các thành phần trong hệ thống điều khiển tự động hóa; điện toán đám mây; điện toán biên; truyền thông không dây 5G; hay là bản sao số để kiểm tra, thiết kế, làm mọi việc trên bản sao số thay vì làm trên hệ thống thật.
Việc ứng dụng công nghệ như vậy sẽ tiết kiệm thời gian, chi phí cho doanh nghiệp, đồng thời nâng cao hiệu suất của doanh nghiệp, nhà máy.
Trả lời câu hỏi cần làm gì để thích nghi, ông Trần Thế Hiển cho rằng trước hết nếu đã chuẩn bị bước vào học ngành này thì việc đầu tiên là các bạn nên toàn tâm vào chương trình học của mình, để bổ sung những kiến thức, kỹ năng cần thiết khi hành nghề. Sinh viên cũng phải nâng cao tinh thần tự học hỏi, tạo lợi thế của mình khi ra trường.
Công nghệ luôn đổi mới, luôn ở mức độ cao hơn trước. Nếu như trước đây học tự động hóa chỉ tập trung ở lĩnh vực OT tức là lớp sản xuất ở dưới thôi, còn lớp IT ở trên về quản lý, thông tin còn chưa được chú trọng, còn yếu thì chúng ta cần quan tâm, học thêm kiến thức về mảng IT để thích nghi được với xu hướng của công nghệ tự động hóa ngày nay.
Ngoài ra, chuyên môn tốt chưa đủ. Sinh viên cần trang bị khả năng trình bày, diễn đạt trước đám đông, khả năng xây dựng niềm tin. Khi doanh nghiệp FDI càng hiện diện nhiều thì bạn lại càng phải có khả năng ngoại ngữ mới có vị trí công việc cạnh tranh và có cơ hội phát triển. Tùy vị trí công việc mà đòi hỏi mức độ ngoại ngữ phù hợp nhưng tối thiểu phải giao tiếp được trong môi trường công việc. Không có ngoại ngữ cũng không có khả năng đọc hiểu tài liệu bằng tiếng nước ngoài, cập nhật công nghệ.
Chia sẻ tại buổi Tọa đàm trực tuyến “Tự động hóa – ngành nghề đắt việc làm thời công nghiệp 4.0” do Báo Dân Trí tổ chức ngày 20/8, ông Tiêu Văn Đạt – Tổng Giám đốc Công ty Kỹ thuật DAT cũng cho rằng, cơ hội nghề nghiệp cho ngành tự động hóa rộng mở nhưng muốn có cơ hội phát triển nghề nghiệp, các bạn phải chuẩn bị tốt cho mình kiến thức mà các bạn theo đuổi, các kỹ năng để sẵn sàng tiếp cận các cơ hội công việc.
Cho rằng, để chinh phục khối ngành kỹ thuật chưa bao giờ là dễ dàng, ông Đạt nhấn mạnh: “Tự động hóa hiện nay là một trong những ngành nghề hot trên thị trường nên mức thu nhập của ngành này có độ cạnh tranh cao. Các bạn phải có lửa đam mê, nhiệt huyết, không kén việc và lăn xả vào công việc để kiên trì với mục tiêu của mình. Dù là làm việc tại doanh nghiệp sản xuất hay chế tạo hệ thống, bạn cũng sẽ gặp nhiều áp lực công việc khác nhau. Nếu thực sự yêu thích ngành nghề này, bạn sẽ vượt qua được các thử thách ấy.
Ngoài ra, ông Đạt cũng nêu ra các yêu cầu khác như cần có tư duy logic và sáng tạo: Là ngành kỹ thuật đương nhiên rất cần sự logic. Tuy nhiên, đây cũng là ngành học trang bị các kỹ thuật chế tạo hệ thống. Chính vì vậy, nếu có óc sáng tạo, bạn sẽ có cơ hội phát triển tốt hơn. Đặc biệt đối với ai đi theo sự nghiệp thiết kế, chế tạo hệ thống.
Tính cẩn thận, tỉ mỉ: Đây là tố chất rất cần ở những người làm việc với hệ thống lớn. Khi phải bao quát một hệ thống tự động, nhiều người sẽ dễ dàng bỏ qua những lỗi nhỏ. Những chi tiết nhỏ đôi khi lại đóng vai trò rất quan trọng.
Có khả năng phân tích và xử lý vấn đề: Các vấn đề phát sinh ở một hệ thống tự động luôn rất khó đoán. Người kỹ sư vận hành cần có khả năng phân tích và xử lý vấn đề nhanh chóng và hiệu quả.
Khả năng quản lý tốt công việc, quản lý tốt thời gian là điều vô cùng cần thiết.
Và cuối cùng, có kỹ năng làm việc nhóm tốt: Để vận hành một hệ thống, luôn cần một đội ngũ phối hợp ăn ý. Vậy nên làm việc nhóm tốt sẽ giúp công việc trôi chảy, tránh gặp sai sót.
Ông Tiêu Văn Đạt còn đưa ra lời khuyên cho các bạn sinh viên rằng, để sinh viên khi mới ra trường có được cơ hội việc làm và thăng tiến tốt, các bạn không nên quá đặt nặng về mức lương, điều đó sẽ dễ làm “thui chột” ý chí theo đuổi ngành nghề. “Một mức lương cơ bản đủ để trang trải sinh hoạt, nhưng giai đoạn này các bạn nên phóng tầm nhìn vài năm tập trung học hỏi trau dồi kiến thức, kinh nghiệm chuyên môn và kỹ năng mềm, nâng tầm giá trị thương hiệu bản thân, thông thường sau 2-3 năm các bạn sẽ lên ‘level’, lúc đó sẽ có mức thu nhập rất cạnh tranh”. Ông Đạt nhấn mạnh.
Không chỉ có các lãnh đạo doanh nghiệp chia sẻ như vậy, khảo sát của Viện Khoa học-Lao động và Xã hội mới đây cũng cho thấy doanh nghiệp FDI luôn đề cao phẩm chất đạo đức nghề nghiệp, tính kỷ luật, tuân thủ trong công việc và kỹ năng chuyên môn, kỹ thuật. Ngoài ra, khả năng ngoại ngữ luôn đóng một vai trò quan trọng tại các doanh nghiệp FDI. Đây hiện là điểm yếu của nhân lực kỹ thuật cao nói chung tại Việt Nam hiện nay.
Tự động hóa: Ngành không dành cho người “học gạo”
Cho dù bạn là sinh viên đại học hay cao đẳng thì ở các vị trí công việc của ngành tự động hóa đều phải đáp ứng được đòi hỏi của nhà tuyển dụng.
Điều kiện tiên quyết là sinh viên sau khi ra trường phải nắm vững chuyên môn cơ bản, thành thạo kỹ năng thực hành, thành thạo kỹ năng tin học, nếu có tiếng Anh là lợi thế.
Ông Trần Thế Hiển cho rằng, ngành Tự động hóa được thừa hưởng và phát triển dựa trên sự phát triển của các lĩnh vực Khoa học – Kỹ thuật khác như ngành Kỹ thuật máy tính, ngành Phân tích, Lưu trữ và Xử lý dữ liệu, ngành Điện tử, hay các ngành liên quan đến công nghệ cảm biến và công nghệ viễn thông.
Để người mới ra trường có thể bắt nhịp được yêu cầu công việc, theo ông Hiển các trường có ngành đào tạo tự động hóa cần đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc cùng nhau xây dựng chương trình đào tạo, để cập nhật những công nghệ, kiến thức mới đã và sẽ đi vào triển khai trong thực tiễn sản xuất.
Nói đến công nghiệp 4.0, không thể không có vai trò của Công nghệ Điều khiển và Tự động hóa. Những năm gần đây, ngành Kỹ thuật Điều khiển và Tự động hóa ở các trường đào tạo luôn có điểm đầu vào thuộc nhóm cao, chỉ tiêu tuyển sinh cũng nhiều, nhưng vẫn luôn chưa đáp ứng đủ nhu cầu của thị trường lao động. Nắm bắt được cơ hội, đồng thời hiểu rõ thách thức sẽ góp phần thành công cho các bạn yêu thích ngành này.
Trà Giang
Học công nghệ Tự động hóa có thể tham gia các công việc sau:
– Kỹ sư điện tự động hóa
– Kỹ sư thiết kế hệ thống tự động hóa cho các nhà máy, xí nghiệp
– Kỹ sư lập trình ứng dụng về điều khiển như là vi xử lý, CNC, các hệ điều khiển lập trình
– Kỹ sư vận hành bảo trì các hệ thống điện
– Kỹ sư dự án về thiết kế xây dựng các hệ thống tự động, tham gia quá trình thi công các dự án hoặc các hệ thống logistic
– Kỹ sư tư vấn, cung cấp các giải pháp tự động hóa cho các lĩnh vực sản xuất, có thể trở thành chuyên gia cho các hệ thống phân tích nhu cầu về điện tự động hóa, cho các nhà máy, các nhu cầu về đầu tư.
– Các kỹ sư tự động hóa có thể tham gia vào kiểm soát các dây chuyền sản xuất hiện đại, công nghiệp như là những nhà máy lắp ghép ô tô, sản xuất giấy, dệt may, nhựa, vận hành các nhà máy điện hoặc các nhà máy chế biến thực phẩm, dược phẩm.
– Quản lý thị trường, quản trị doanh nghiệp cung cấp giải pháp tự động hóa.
…
