Hoạt động đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp (ĐMST&KN) trong trường đại học là một trong những phương thức hiệu quả, không chỉ thúc đẩy chương trình đào tạo và nghiên cứu khoa học mà còn mang lại nguồn thu đáng kể, bền vững cho các trường đại học. Để thực hiện tốt điều này cần đẩy mạnh sự liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp. Trường Đại học Bách khoa Hà Nội (ĐHBKHN) với cơ chế tự chủ trong hoạt động đào tạo cũng đang ứng dụng mô hình liên kết này.
Ngày 29/7/2019 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra quyết định số 2158/QĐ-BGDĐT giao cho 3 đơn vị gồm: Đại học Huế, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội tổ chức thí điểm xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp trong trường đại học theo Quyết định số 1665/QĐ-TTg ngày 30/7/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025”. Trong đó, trường ĐHBKHN xây dựng thí điểm Hệ sinh thái ĐMST&KN khu vực phía Bắc.
Theo đó, tại buổi họp chỉ đạo thực hiện đề án 1665 diễn ra giữa lãnh đạo trường ĐHBKHN và đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo vào ngày 15/7/2020, trường ĐHBKHN đã có những báo cáo sơ bộ về việc triển khai đề án này. Cụ thể, về công tác đào tạo, 9 học phần về văn hoá kinh doanh và tinh thần khởi nghiệp được xây dựng để các sinh viên làm quen với các kỹ năng khởi nghiệp thực tế; nhà trường cử 12 cán bộ theo chương trình đào tạo về sáng tạo, khởi nghiệp; nhiều cuộc thi về ý tưởng và khởi nghiệp cấp viện và cấp trường được tổ chức như hội nghị sinh viên nghiên cứu khoa học, Cuộc thi Sáng tạo trẻ Bách khoa,…
Tuy nhiên, nếu như nghiên cứu không xuất phát từ nhu cầu doanh nghiệp, không có đặt hàng của doanh nghiệp hay cơ quan quản lý nhà nước, chắc chắn tính ứng dụng của nghiên cứu ấy rất thấp. Bởi vì không có ai cam kết đầu tư tiếp để sản phẩm từ phòng thí nghiệm trở thành sản phẩm xã hội được thương mại hóa, được sản xuất trên quy mô công nghiệp. Chính vì thế, trường ĐHBKHN cần đẩy mạnh việc gắn kết giữa đào tạo với nghiên cứu và sản xuất kinh doanh.
Nhưng để làm được điều đó thì cần sự vào cuộc của đội ngũ cựu sinh viên Bách khoa, là các doanh nghiệp thành công trên thương trường. Vì vậy, tại tọa đàm “Kết nối doanh nghiệp với nhà trường nhằm đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ” do Mạng lưới Cựu sinh viên Bách khoa (trường ĐHBKHN) tổ chức (vào ngày 10/10/2020) thu hút rất nhiều cựu sinh viên Bách khoa đến tham dự đã trao đổi những vấn đề xung quanh việc kết nối giữa nhà trường và doanh nghiệp.
Trong mối liên kết nhà trường – doanh nghiệp, nếu doanh nghiệp đóng vai trò đòn bẩy kích thích sáng tạo và chuyển giao công nghệ, tiếp nhận sản phẩm đào tạo, đồng thời là nơi cung cấp thêm nguồn lực vật chất cũng như tài chính cho nhà trường. Ngược lại, các trường đại học, bên cạnh vai trò truyền thống là nguồn cung ứng nhân lực chất lượng cao, còn là nơi sáng tạo ra tri thức mới và tìm tòi giải pháp cho các vấn đề mà thực tiễn đặt ra cho các doanh nghiệp.
Tại Bách khoa, Mạng lưới Cựu sinh viên đóng vai trò như một mắt xích quan trọng trong mối liên kết này, TS. Nguyễn Quân – Chủ tịch Mạng lưới Cựu sinh viên Bách khoa chia sẻ tại tọa đàm: Trường Bách khoa được thí điểm cơ chế tự chủ nên nếu hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ và hợp tác với các doanh nghiệp để nâng cao chất lượng đào tạo không thực hiện tốt thì chắc chắn quá trình tự chủ của nhà trường sẽ gặp rất nhiều khó khăn.
Một ví dụ mà ông Nguyễn Quân nêu ra: Trong thời gian Việt Nam bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, trường ĐHBKHN đã công bố nghiên cứu thành công sản phẩm Kit xét nghiệm Covid nhưng cuối cùng trường không tìm được nhà đầu tư để hoàn thiện, sản xuất và thương mại hóa sản phẩm.
Do đó, ĐHBKH đã đưa ra chiến lược phát triển khoa học công nghệ giai đoạn 2020 – 2025, định hướng 2030 gồm 4 lĩnh vực ưu tiên: Công nghệ dữ liệu và hệ thông minh, Năng lượng và môi trường bền vững, Vật liệu mới, Khoa học và công nghệ sức khỏe.
Theo đó, GS. Huỳnh Trung Hải – Phòng quản lý nghiên cứu đã nêu ra ba quan điểm của nhà trường trong đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp: Thứ nhất, phát triển tiếp cận theo sản phẩm và hiệu quả, phù hợp với nhu cầu xã hội, xu thế phát triển của khu vực và thế giới. Thứ hai, phát triển hài hòa, gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng và nghiên cứu triển khai, tập trung vào một số lĩnh vực ưu tiên nhưng tôn trọng tự do học thuật. Thứ ba, nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ gắn kết hữu cơ với đào tạo, đặc biệt là đào tạo sau đại học, sáng tạo và khởi nghiệp, thúc đẩy chuyển giao tri thức và thương mại hóa sản phẩm.
PGS. Hoàng Minh Sơn – Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Chủ tịch hội đồng trường ĐHBKHN, cho biết: Trong mối liên kết giữa trường đại học và doanh nghiệp thì trường đại học đóng vai trò là nơi truyền bá tri thức, nghiên cứu sản phẩm nhằm đáp ứng và giải quyết những vấn đề tồn đọng trong doanh nghiệp. Đối với trường ĐHBKHN, sự kết nối với doanh nghiệp thông qua mạng lưới cựu sinh viên là hoạt động cần được đẩy mạnh. Cựu sinh viên nên coi trường đại học là nơi để đầu tư, tạo ra giá trị gia tăng cho phát triển kinh tế. Điều này sẽ giúp ích được cho nhà trường, doanh nghiệp và xã hội.
Doanh nghiệp và nhà trường cần làm gì để mối liên kết được hiệu quả
Trong Nghị quyết số 50/NQ-CP ngày 17-4-2020 về ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp (CMCN) lần thứ tư, Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra các chính sách để nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia.
Trong đó, Thủ tướng yêu cầu Bộ KH&CN tiến hành nghiên cứu, rà soát, đề xuất phương án cơ cấu lại toàn diện hệ thống các cơ sở nghiên cứu khoa học công nghệ công lập. Xây dựng và phát triển các trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia, tập trung vào các công nghệ chủ chốt của cuộc CMCN lần thứ tư. Phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia theo hướng lấy doanh nghiệp làm trung tâm, các cơ sở giáo dục đại học và viện nghiên cứu là chủ thể nghiên cứu mạnh.
Theo đó, trường ĐHBKHN đã cho ra đời Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo Bách khoa (BK Fund) do Công ty Đầu tư và Phát triển công nghệ Bách khoa Hà Nội (BK Holdings) quản lý. Tại tọa đàm, BK Fund được giới thiệu đến cựu sinh viên Bách khoa, BK Fund chính là nơi để doanh nghiệp đầu tư vào các đề tài nghiên cứu tiềm năng và những ý tưởng đổi mới, sáng tạo của giảng viên và sinh viên Bách khoa.
Để hiện thực hóa và phát triển mạnh sự liên kết này, các sinh viên Bách khoa đưa ra ý kiến, anh Nguyễn Cảnh Bình – cựu sinh viên khóa k34, ĐHBKHN chia sẻ: “Tôi thấy BK Fund là một trong những thuận lợi để cho nhà trường có thể kết hợp với các doanh nghiệp ở bên ngoài. Và để sự hợp tác được chặt chẽ, tôi đề xuất trường cần truyền thông mạnh hơn về hoạt động này để chúng tôi có đầy đủ thông tin và ở mỗi viện, khoa đào tạo cần tổ chức một số hoạt động để gắn kết hơn nữa các hoạt động nội bộ”.
Cùng với quan điểm trên, anh Vũ Như Bình – cựu sinh viên K37, ĐHBKHN cho biết: Kết nối giữa doanh nghiệp và nhà trường trên cơ sở hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, trong đó có BK Fund thì mấu chốt là vận động và truyền thông. Trong thời gian tới, Mạng lưới Cựu sinh viên Bách khoa cần giúp cho các cựu sinh viên là doanh nhân có thể hiểu rõ hơn những hoạt động cụ thể của trường để có thể đầu tư vào những dự án mang tính hiệu quả cao.
“Tôi luôn đặt ra câu hỏi là truyền thông đi trước hay sản phẩm đi trước, việc chúng ta cần làm là phải thể hiện được trường Bách khoa có những gì vượt trội, tài nguyên của Bách khoa sẽ thực sự có lợi cho các doanh nghiệp như thế nào. Và giảng viên không được tham gia vào mà hãy để sinh viên tự làm”, anh Lê Hồng Thắng – cựu sinh viên K46, ĐHBKHN chia sẻ.
Với cương vị là Hiệu trưởng trường ĐHBKHN, PGS Huỳnh Quyết Thắng cho biết: Sự liên kết giữa các doanh nghiệp và nhà trường chính là đòn bẩy để trường Bách khoa ngày càng phát triển hơn nữa. Với lực lượng cựu sinh viên nòng cốt, chúng tôi rất mong các bạn sẽ giúp nhà trường phát triển mạnh mẽ hơn trong các hoạt động nghiên cứu sáng tạo, đổi mới công nghệ. Và phía nhà trường, chúng tôi cũng tiếp nhận thông tin của các bạn và sẽ thay đổi và xây dựng công tác truyền thông của nhà trường cụ thể hơn để các cựu sinh viên gần xa đều có thể nắm bắt được tất cả các thông tin về hoạt động của nhà trường chính xác, kịp thời.
Cẩm Đào
