Chỉ số Niềm tin Kinh doanh được thực hiện hàng quý của Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) cho thấy xu hướng tăng trở lại trong trong Quý III/2023, đem tới tia hy vọng cho môi trường kinh doanh của Việt Nam sau một năm đầy biến động. Chỉ số niềm tin do Decision Lab thực hiện, cung cấp những đánh giá định kỳ về nền kinh tế Việt Nam kể từ năm 2011.
Tổng quan về chỉ số niềm tin trong Quý III/2023
Chỉ số niềm tin trong Quý III/2023 đã tăng lên 45.1, từ mức 43.5 của quý trước. Mặc dù con số vẫn ở mức dưới 50 điểm trong 4 quý liên tiếp, mức tăng nhỏ này đã cho thấy một dấu hiệu tích cực trong nền kinh tế.
Báo cáo cho thấy tâm lý kinh doanh dường như đang thay đổi. Trong Quý II và Quý III, mức độ bi quan về tình hình hiện tại đã giảm 3%, trong khi đó quan điểm tích cực và trung lập tăng lần lượt là 6% và 4%.
Thêm vào đó, khảo sát của Quý III cho thấy sự thay đổi về dự báo trong quý tới. So với kết quả thu thập được từ Quý II, số doanh nghiệp kỳ vọng vào sự ổn định và sự tăng trưởng kinh tế trong Quý tới đã tăng lên 11%. Đồng thời, những doanh nghiệp dự báo xu hướng tiêu cực đã giảm đi 5%.
Gần đến cuối năm, hy vọng và sự cẩn trọng vẫn luôn là cần thiết. Mặc dù GDP trong Quý III của Việt Nam tăng trưởng đầy hứa hẹn 5,3% so với cùng kỳ năm ngoái nhưng các công ty vẫn tiếp tục thận trọng. Kỳ vọng về doanh thu hoặc đơn đặt hàng tăng ổn định, không có sự thay đổi so với quý trước. Trong khi đó, chỉ 22% có kế hoạch mở rộng đội ngũ trong Quý IV và chỉ 16% dự đoán sẽ tăng đầu tư.
Triển vọng FDI của Việt Nam: Điểm sáng và điểm cần cải thiện
Sức hấp dẫn đầu tư toàn cầu của Việt Nam vẫn mạnh mẽ. 63% doanh nghiệp được khảo sát đã xếp Việt Nam vào top 10 điểm đến FDI hàng đầu. Đáng chú ý hơn nữa, 31% xếp Việt Nam vào top 3, trong đó con số ấn tượng là 16% ca ngợi Việt Nam là điểm đến đầu tư hàng đầu. Để củng cố hơn niềm tin này, hơn một nửa số người được khảo sát dự đoán sẽ tăng cường đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam khi năm 2023 gần kết thúc.
Tuy vậy, những trở ngại vẫn tồn tại. 59% cho rằng những khó khăn về hành chính là thách thức chính khi hoạt động tại Việt Nam. Những trở ngại khác như sự không chắc chắn trong các quy tắc và quy định, rào cản trong việc xin giấy phép và các yêu cầu nghiêm ngặt về thị thực và giấy phép lao động đối với người lao động nước ngoài cũng là những điểm nổi bật.
Để cải thiện thu hút FDI của quốc gia, 58% số người được khảo sát cho rằng việc tinh giản bộ máy cồng kềnh là yếu tố quan trọng nhát, 48% ủng hộ việc tăng cường môi trường pháp lý, 1/3 kêu gọi nâng cấp cơ sở hạ tầng giao thông và 22% nhấn mạnh việc nới lỏng các yêu cầu về thị thực và giấy phép lao động cho các chuyên gia nước ngoài.
Phát triển bền vững ở Việt Nam: Ưu tiên cao, rào cản cao
Sự bền vững đang ngày càng trở thành ưu tiên hàng đầu của các công ty châu Âu tại Việt Nam, với 80% cho rằng việc tuân thủ ESG là quan trọng ở mức độ cao hoặc vừa phải.
Tuy nhiên, vẫn còn những trở ngại lớn khi biến các ưu tiên thành hiện thực. Sự không chắc chắn về quy định, lỗ hổng cơ sở hạ tầng và sự hỗ trợ không đầy đủ của chính phủ được coi là những trở ngại cho việc thực hiện các biện pháp bền vững tại địa phương.
Ngoài ra, chỉ có 20% doanh nghiệp đang chủ động chuẩn bị cho các quy định xanh sắp ra mắt của EU, chẳng hạn như cơ chế điều chỉnh biên giới carbon. Trong khi đó, 38% hiện chưa có kế hoạch liên kết. Sự thiếu chuẩn bị này không chỉ đặt ra những thách thức trong nước mà còn có thể cản trở khả năng cạnh tranh quốc tế, đặc biệt là tại thị trường quan trọng như thị trường EU.
Diễn đàn Kinh tế Xanh 2023 của EuroCham kịp thời mang tới cơ hội để giải quyết những thách thức này sẽ diễn ra ngày 2/11/2023 tại Hà Nội. Tiếp nối thành công của Diễn đàn & Triển lãm Kinh tế Xanh (GEFE) 2022 của EuroCham, diễn đàn này hứa hẹn sẽ là điểm nóng chia sẻ kiến thức, giúp các doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách bám sát các quy định xanh của EU và các vấn đề cấp bách khác liên quan đến tính bền vững. Bằng cách tham dự diễn đàn này, các công ty có thể thu được những hiểu biết sâu sắc về cách vượt qua những thách thức đang ngày càng gia tăng và tận dụng các cơ hội cho tăng trưởng xanh.
Tác động kép của Hiệp định Thương mại Tự do EU – Việt Nam: Cơ hội và trở ngại
Hơn hai năm sau khi được triển khai, Hiệp định Thương mại tự do EU – Việt Nam (EVFTA) đang tiếp tục có tác động tích cực mạnh mẽ đến bối cảnh kinh doanh của Việt Nam. Hơn 60% doanh nghiệp cho rằng thoả thuận này có lợi, trong đó lợi ích hàng đầu là cắt giảm thuế, tiếp theo là khả năng cạnh tranh được cải thiện ở Việt Nam, giảm rào cản thương mại, mở rộng quan hệ đối tác với công ty địa phương và tăng khả năng tiệp cận thị trường Việt Nam.
Tuy nhiên, thách thức vẫn tồn tại. Sự khác biệt trong định giá hải quan đối với hàng nhập khẩu, thủ tục thông quan không rõ ràng và kéo dài, những trở ngại kỹ thuật đối với thương mại và sự không chắc chắn, thiếu rõ ràng liên quan đến hiệp định là những rào cản hạn chế hiệu quả đầy đủ của hiệp định.
Chủ tịch EuroCham Gabot Fluit cho biết: “Đã rất rõ ràng nhóm châu Âu tin tưởng vào Việt Nam. Gần một phần ba thành viên của chúng tôi xếp hạng Việt Nam là một trong ba địa điểm đầu tư hàng đầu gửi đi một thông điệp mạnh mẽ về niềm tin của chúng tôi vào mối quan hệ hợp tác này. Mặc dù chúng tôi nhận thấy tốc độ tăng trưởng GDP và FDI trong Quý III đầy hứa hẹn nhưng các vấn đề vẫn tồn tại – đặc biệt đối với xuất khẩu và bất động sản. Để đạt được tiến bộ, giải quyết các gánh nặng hành chính, quy định không rõ ràng và các rào cản về cấp phép là rất quan trọng. Chúng tôi vẫn cam kết việc đối thoại để cùng nhau giải quyết hiệu quả những vấn đề này”.
Ông Fluit cũng nhấn mạnh về tính bền vững: “80% thành viên của chúng tôi ưu tiên ESG và nhấn mạnh cam kết về sự tăng trưởng có trách nhiệm giữa các doanh nghiệp. Bằng cách tích hợp các hoạt động xanh vào chiến lược kinh doanh, chúng tôi theo đuổi cả lợi nhuận và sự tiến bộ”.
Ông cho biết sự liên kết giữa các công ty châu Âu và Việt Nam về các mục tiêu bền vững rất đáng khen ngợi và mang tính then chốt: “Cam kết chung này sẽ được nhấn mạnh tại Diễn đàn Kinh tế Xanh 2023 của EuroCham vào ngày 2 tháng 11. Chúng tôi sẽ thảo luận về những con đường có thể hành động để hướng tới một tương lai xanh hơn. Tôi kêu gọi tất cả các bên liên quan tham gia cùng chúng tôi”.
Trong khi đó, Giám đốc điều hành Decision Lab Thue Quist Thomasen cho biết: “Sau khi vượt qua những thách thức, Việt Nam hiện có dấu hiệu phục hồi. Bán lẻ và du lịch đã tăng trưởng mạnh mẽ, giúp thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Tăng trưởng FDI cũng mang lại sự lạc quan, củng cố vị thế của Việt Nam như một trung tâm kinh doanh toàn cầu”. Mặc dù xuất khẩu và bất động sản vẫn phải đối mặt với những trở ngại nhưng sự lạc quan vẫn chiếm ưu thế. Tâm lý này báo hiệu một sự thay đổi có thể xảy ra trong nền kinh tế của đất nước”.
“Mặc dù BCI vẫn cho thấy tâm lý tiêu cực, nhưng điều tích cực là báo cáo ghi nhận sự ổn định liên tục trong phép đo hàng quý. Sau khoảng thời gian ba năm đầy biến động, sự ổn định mới này cho thấy các nhà lãnh đạo doanh nghiệp châu Âu giờ đây có thể dự đoán năm tới và lập kế hoạch tốt hơn cho các khoản đầu tư trong tương lai. Đây chính là một sự phát triển tích cực”, ông Thue Quist Thomasen cho biết thêm.
Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) do Decision Lab thực hiện hàng quý, đóng vai trò là công cụ quan trọng để tìm hiểu góc nhìn của các công ty và nhà đầu tư châu Âu tại thị trường Việt Nam. Được tiến hành từ năm 2011, BCI thu thập phản hồi từ mạng lưới gồm 1.300 thành viên của EuroCham Việt Nam trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Khảo sát này cung cấp những hiểu biết có giá trị về bối cảnh kinh doanh hiện tại ở Việt Nam và đưa ra cái nhìn về những kỳ vọng trong tương lai.
Đạm Lê Quang
