acecook

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Góc nhìn
31/05/2025 14:41
Tự động hóa ngày nay không còn là chuyện trong nhà máy hay phòng lab. Nó đã đi vào từng ngóc ngách đời sống, từ lúc bạn vừa mở mắt buổi sáng cho đến khi bạn tắt đèn đi ngủ. Nhưng liệu chúng ta đang sống trong một thế giới tiện lợi hơn hay dần bị công nghệ dắt mũi trong im lặng?
aa
Nhiều giải pháp công nghệ được trưng bày tại triển lãm HVACR Vietnam 2023 và Plastics và Rubber Vietnam 2023 Chọn máy quét hay rèm ánh sáng để bảo vệ con người và máy móc trong môi trường công nghiệp?
Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Trải nghiệm sống cùng máy – không phải lúc nào cũng dễ chịu

Khi máy móc trở nên "thông minh", chúng bắt đầu hành động mà không cần bạn ra lệnh. Đèn tự bật khi thấy người, máy lạnh tự điều chỉnh nhiệt độ, tủ lạnh thông minh nhắn bạn mua sữa. Nghe như thiên đường? Không hẳn. Vì một ngày bạn sẽ nhận ra: thứ bạn mất dần không phải là thời gian – mà là quyền được ra quyết định.

Một nghiên cứu đăng trên SpringerLink cho thấy trải nghiệm tự động hóa của con người bị chi phối bởi cảm xúc, lòng tin và cảm giác kiểm soát. Khi một thiết bị tự động “đoán ý” nhưng đoán sai, ta thấy phiền. Khi nó hành động quá nhanh, ta thấy bất an. Và khi nó quyết định thay, ta bắt đầu nghi ngờ chính mình.

Tự động hóa tốt không chỉ nằm ở khả năng “làm thay” mà phải biết “làm đúng lúc, đúng chỗ, đúng người”. Không có thứ công nghệ nào đủ thông minh nếu nó làm người dùng thấy mình… vô dụng.

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Bài học từ một người từng bị máy làm khó

Tôi từng viết phần mềm điều khiển đèn thông minh bật khi có người bước vào phòng. Mọi chuyện suôn sẻ – cho đến khi con mèo nhà tôi dạo ngang, khiến đèn chớp sáng lúc 3 giờ sáng. Mẹ tôi giật mình tưởng có... ma. Hậu quả: tôi phải viết lại thuật toán, thêm "chế độ né mèo".

Câu chuyện nghe buồn cười, nhưng là bài học thực tế: công nghệ không chỉ phục vụ chức năng, mà phải thấu cảm người dùng. Máy không hiểu tâm lý, thì chỉ là công cụ nửa mùa.

Chúng ta cần một thế hệ tự động hóa mới – không chỉ nhanh hơn, mạnh hơn, mà biết lắng nghe hơn. Một chiếc máy thông minh không nên khiến người già cảm thấy bất an, không nên khiến người trẻ thấy mất quyền tự chủ, và chắc chắn không nên khiến ai đó phải hỏi lại chính mình: "Ủa, tôi còn quan trọng không?"

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Tiện đâu chưa thấy, thấy lo trước rồi!

Nếu ai hỏi “Tự động hóa nhà ở tại Việt Nam đang phát triển ra sao?” thì xin trả lời ngắn gọn: “Đang lên... nhưng lên kiểu cá chép học bay.” Tức là bay thì có, nhưng bay loạng choạng, chạm trần là rớt.

Người Việt mình rất nhanh nhạy với cái mới – không ít gia đình ở thành thị đã đầu tư hệ thống nhà thông minh: cảm biến cửa, máy lọc không khí, đèn bật theo giọng nói, camera theo dõi, rèm cửa tự kéo khi trời nắng... nghe thôi đã thấy sang. Nhưng thực tế thì sao?

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Một giám đốc khởi nghiệp công nghệ, khoe hệ thống điều khiển đèn bằng giọng nói. Ngặt cái là mỗi lần vợ ảnh nói "tắt đèn đi", thiết bị lại chơi trò “nghe chọn lọc” – chỉ nghe lệnh anh, còn giọng vợ thì… "lơ đẹp". Kết quả: vợ thì bực, nhà thì vẫn sáng choang, còn anh thì bị mắng vì “thiết kế theo kiểu gia trưởng”.

Hay như cụ bà hàng xóm được con cháu lắp cho hệ thống mở cửa bằng vân tay và app điện thoại. Khổ nỗi bà không dùng điện thoại thông minh, còn vân tay thì mòn do… bóc tỏi nhiều năm. Cuối cùng bà vẫn mang theo chìa khóa cơ, như một bảo hiểm niềm tin.

Đấy, công nghệ không có lỗi – lỗi là chúng ta chạy theo xu hướng mà quên kiểm tra độ phù hợp. Sự tiện lợi chỉ thật sự có ý nghĩa khi nó đến từ sự thấu hiểu người dùng, chứ không phải từ quảng cáo “AI biết hết, làm hết, lo hết cho bạn”.

Một người từng phát triển hệ thống nhà thông minh rút ra bài học rõ ràng: tự động hóa dân dụng phải bắt đầu từ nhu cầu thật, không phải từ giấc mơ viễn tưởng. Phải thiết kế sao cho bà cụ vẫn mở được cửa, con mèo không làm bật đèn và vợ chồng không cãi nhau vì... đèn không nghe lời.

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Công nghệ thông minh phải khiến con người cảm thấy được trao quyền, chứ không phải bị thay thế. Còn nếu người dùng phải "học lại cách sống" chỉ để sống chung với máy, thì đó là thất bại của nhà phát triển – chứ không phải do người dùng “thiếu cập nhật”.

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Đừng để công nghệ thông minh hơn... cảm xúc người

Muốn công nghệ tự động hóa dân dụng thực sự “vào đời” tại Việt Nam, cả nhà phát triển lẫn người tiêu dùng đều cần tỉnh táo hơn một chút – và… chân thành hơn một chút.

Với người tiêu dùng, hãy chọn sản phẩm theo nhu cầu thực tế, chứ đừng chạy theo hào nhoáng. Hãy tự hỏi: “Mình cần thứ này vì nó tiện, hay vì nó đang hot?” Đừng ngại chọn loại đơn giản, ít tính năng nhưng làm đúng điều mình cần, hơn là mua về rồi “tắt tính năng để đỡ bực mình”.

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Với nhà phát triển, lời khuyên là: đừng cố làm sản phẩm vĩ đại nếu bạn chưa hiểu kỹ một người dùng cụ thể. Hãy đi thực tế, hỏi người dùng thật, và thử sống như họ. Công nghệ “made in Việt Nam” không chỉ nên hiểu tiếng Việt, mà còn phải hiểu... tâm lý người Việt.

Tương lai tự động hóa dân dụng tại Việt Nam sẽ không nằm ở “AI vạn năng” hay “nhà thông minh toàn diện”, mà ở chỗ: mọi thiết bị biết khi nào nên làm, khi nào nên... im lặng. Máy móc càng thông minh, con người càng phải giữ quyền quyết định. Đó là ranh giới mong manh giữa tiện nghi và bất tiện – giữa được phục vụ và bị điều khiển.

Ngân Hà

tudonghoangaynay.vn
Tin bài khác
Đầu tư công phải là bệ đỡ cho sản xuất trong nước

Đầu tư công phải là bệ đỡ cho sản xuất trong nước

Đó là một trong những nội dung trong ý kiến phát biểu của ông Trần Đình Long, Chủ tịch Tập đoàn Hòa Phát tại Toạ đàm do Chính phủ tổ chức về phát triển kinh tế tư nhân. Ông nêu rõ: Tôi mạnh dạn đề nghị là tất cả các dự án đầu tư công, ví dụ như là đường cao tốc, tỉ lệ phải là 70% hàng sản xuất trong nước.
TS. Trần Đình Thiên đề nghị tăng số lượng ĐBQH là doanh nghiệp tư nhân, nhà khoa học

TS. Trần Đình Thiên đề nghị tăng số lượng ĐBQH là doanh nghiệp tư nhân, nhà khoa học

TS. Trần Đình Thiên đề nghị các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm đến khu vực doanh nghiệp liên quan đến đổi mới sáng tạo, công nghệ cao, bởi đây là mặt trận cạnh tranh mang tính quyết định của quốc gia với thế giới.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 2/6/2025: Tuổi Hợi công việc suôn sẻ, tuổi Dần công việc trì trệ

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 2/6/2025: Tuổi Hợi công việc suôn sẻ, tuổi Dần công việc trì trệ

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 2/6/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Cuộc chiến giữa bảo mật và dữ liệu trong thời đại công nghiệp số

Cuộc chiến giữa bảo mật và dữ liệu trong thời đại công nghiệp số

Trong bối cảnh nhu cầu truy xuất dữ liệu quy trình ngày càng tăng và các mối đe dọa an ninh mạng trở nên nghiêm trọng hơn bao giờ hết, việc thiết lập kết nối an toàn giữa các hệ thống công nghệ vận hành (OT) và nền tảng điện toán đám mây đang trở thành ưu tiên hàng đầu trong các ngành công nghiệp. Tuy nhiên, đây cũng là một thách thức phức tạp đòi hỏi phải cân bằng giữa khả năng truy cập dữ liệu và bảo mật tối đa.
Thử nghiệm thành công hệ thống sạc không dây đầu tiên trên Mặt Trăng

Thử nghiệm thành công hệ thống sạc không dây đầu tiên trên Mặt Trăng

Công ty Astrobotic Technology Inc. vừa công bố đã hoàn tất các bài kiểm tra chấp nhận mô hình bay của hệ thống sạc không dây dành cho môi trường Mặt Trăng - đánh dấu một bước tiến lớn hướng tới việc duy trì hoạt động lâu dài trên bề mặt hành tinh này.
Đầu tư cho 11 cơ sở đào tạo để đáp ứng khoảng 3900 nhân lực phát triển điện hạt nhân

Đầu tư cho 11 cơ sở đào tạo để đáp ứng khoảng 3900 nhân lực phát triển điện hạt nhân

Theo Đề án “Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân đến năm 2035”, dự kiến 11 đơn vị sẽ được Nhà nước tập trung đầu tư trọng điểm trong đào tạo nguồn nhân lực, cung cấp khoảng 3.900 người phục vụ phát triển nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2.
Thủ tướng Phạm Minh Chính: 7 nhóm nhiệm vụ phải thực hiện để phát triển kinh tế tư nhân

Thủ tướng Phạm Minh Chính: 7 nhóm nhiệm vụ phải thực hiện để phát triển kinh tế tư nhân

Sáng 31/5, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc tọa đàm với doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp với chủ đề "Để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân".
TS. Cấn Văn Lực nêu cách phát triển lực lượng doanh nghiệp dân tộc mạnh

TS. Cấn Văn Lực nêu cách phát triển lực lượng doanh nghiệp dân tộc mạnh

Theo TS. Cấn Văn Lực, cần đặt hàng cho các doanh nghiệp tư nhân lớn thực hiện một số chương trình, dự án trọng điểm quốc gia. Việc hỗ trợ cần dựa trên mức độ đóng góp thực tế của doanh nghiệp, chứ không chỉ căn cứ vào quy mô. Đây là cách để phát triển lực lượng doanh nghiệp dân tộc mạnh, đóng vai trò dẫn dắt nền kinh tế.
Xây dựng đặc tính Ampe ngắn mạch cho máy biến áp lõi vô định hình

Xây dựng đặc tính Ampe ngắn mạch cho máy biến áp lõi vô định hình

Bài báo này trình bày quá trình phát triển phương pháp phần tử hữu hạn sử dụng phần mềm Ansys Maxwell để mô phỏng các thông số điện từ của máy biến áp lõi vô định hình trong điều kiện lỗi ngắn mạch ba pha trên cuộn dây hạ áp.
Bà Mai Kiều Liên: Cần một thời gian nhất định để giải quyết những vướng mắc của doanh nghiệp

Bà Mai Kiều Liên: Cần một thời gian nhất định để giải quyết những vướng mắc của doanh nghiệp

Bà Mai Kiều Liên cho biết, tại Vinamilk, vấn đề phát sinh phải được xử lý trong 48 tiếng. Tôi mong Chính phủ cũng có một khung thời gian cụ thể 7 ngày hay 15 ngày để doanh nghiệp biết rõ, có thể kỳ vọng và chủ động hơn.
siement
Quảng cáo
moxa