acecook

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Góc nhìn
31/05/2025 14:41
Tự động hóa ngày nay không còn là chuyện trong nhà máy hay phòng lab. Nó đã đi vào từng ngóc ngách đời sống, từ lúc bạn vừa mở mắt buổi sáng cho đến khi bạn tắt đèn đi ngủ. Nhưng liệu chúng ta đang sống trong một thế giới tiện lợi hơn hay dần bị công nghệ dắt mũi trong im lặng?
aa
Nhiều giải pháp công nghệ được trưng bày tại triển lãm HVACR Vietnam 2023 và Plastics và Rubber Vietnam 2023 Chọn máy quét hay rèm ánh sáng để bảo vệ con người và máy móc trong môi trường công nghiệp?
Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Trải nghiệm sống cùng máy – không phải lúc nào cũng dễ chịu

Khi máy móc trở nên "thông minh", chúng bắt đầu hành động mà không cần bạn ra lệnh. Đèn tự bật khi thấy người, máy lạnh tự điều chỉnh nhiệt độ, tủ lạnh thông minh nhắn bạn mua sữa. Nghe như thiên đường? Không hẳn. Vì một ngày bạn sẽ nhận ra: thứ bạn mất dần không phải là thời gian – mà là quyền được ra quyết định.

Một nghiên cứu đăng trên SpringerLink cho thấy trải nghiệm tự động hóa của con người bị chi phối bởi cảm xúc, lòng tin và cảm giác kiểm soát. Khi một thiết bị tự động “đoán ý” nhưng đoán sai, ta thấy phiền. Khi nó hành động quá nhanh, ta thấy bất an. Và khi nó quyết định thay, ta bắt đầu nghi ngờ chính mình.

Tự động hóa tốt không chỉ nằm ở khả năng “làm thay” mà phải biết “làm đúng lúc, đúng chỗ, đúng người”. Không có thứ công nghệ nào đủ thông minh nếu nó làm người dùng thấy mình… vô dụng.

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Bài học từ một người từng bị máy làm khó

Tôi từng viết phần mềm điều khiển đèn thông minh bật khi có người bước vào phòng. Mọi chuyện suôn sẻ – cho đến khi con mèo nhà tôi dạo ngang, khiến đèn chớp sáng lúc 3 giờ sáng. Mẹ tôi giật mình tưởng có... ma. Hậu quả: tôi phải viết lại thuật toán, thêm "chế độ né mèo".

Câu chuyện nghe buồn cười, nhưng là bài học thực tế: công nghệ không chỉ phục vụ chức năng, mà phải thấu cảm người dùng. Máy không hiểu tâm lý, thì chỉ là công cụ nửa mùa.

Chúng ta cần một thế hệ tự động hóa mới – không chỉ nhanh hơn, mạnh hơn, mà biết lắng nghe hơn. Một chiếc máy thông minh không nên khiến người già cảm thấy bất an, không nên khiến người trẻ thấy mất quyền tự chủ, và chắc chắn không nên khiến ai đó phải hỏi lại chính mình: "Ủa, tôi còn quan trọng không?"

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Tiện đâu chưa thấy, thấy lo trước rồi!

Nếu ai hỏi “Tự động hóa nhà ở tại Việt Nam đang phát triển ra sao?” thì xin trả lời ngắn gọn: “Đang lên... nhưng lên kiểu cá chép học bay.” Tức là bay thì có, nhưng bay loạng choạng, chạm trần là rớt.

Người Việt mình rất nhanh nhạy với cái mới – không ít gia đình ở thành thị đã đầu tư hệ thống nhà thông minh: cảm biến cửa, máy lọc không khí, đèn bật theo giọng nói, camera theo dõi, rèm cửa tự kéo khi trời nắng... nghe thôi đã thấy sang. Nhưng thực tế thì sao?

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Một giám đốc khởi nghiệp công nghệ, khoe hệ thống điều khiển đèn bằng giọng nói. Ngặt cái là mỗi lần vợ ảnh nói "tắt đèn đi", thiết bị lại chơi trò “nghe chọn lọc” – chỉ nghe lệnh anh, còn giọng vợ thì… "lơ đẹp". Kết quả: vợ thì bực, nhà thì vẫn sáng choang, còn anh thì bị mắng vì “thiết kế theo kiểu gia trưởng”.

Hay như cụ bà hàng xóm được con cháu lắp cho hệ thống mở cửa bằng vân tay và app điện thoại. Khổ nỗi bà không dùng điện thoại thông minh, còn vân tay thì mòn do… bóc tỏi nhiều năm. Cuối cùng bà vẫn mang theo chìa khóa cơ, như một bảo hiểm niềm tin.

Đấy, công nghệ không có lỗi – lỗi là chúng ta chạy theo xu hướng mà quên kiểm tra độ phù hợp. Sự tiện lợi chỉ thật sự có ý nghĩa khi nó đến từ sự thấu hiểu người dùng, chứ không phải từ quảng cáo “AI biết hết, làm hết, lo hết cho bạn”.

Một người từng phát triển hệ thống nhà thông minh rút ra bài học rõ ràng: tự động hóa dân dụng phải bắt đầu từ nhu cầu thật, không phải từ giấc mơ viễn tưởng. Phải thiết kế sao cho bà cụ vẫn mở được cửa, con mèo không làm bật đèn và vợ chồng không cãi nhau vì... đèn không nghe lời.

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Công nghệ thông minh phải khiến con người cảm thấy được trao quyền, chứ không phải bị thay thế. Còn nếu người dùng phải "học lại cách sống" chỉ để sống chung với máy, thì đó là thất bại của nhà phát triển – chứ không phải do người dùng “thiếu cập nhật”.

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Đừng để công nghệ thông minh hơn... cảm xúc người

Muốn công nghệ tự động hóa dân dụng thực sự “vào đời” tại Việt Nam, cả nhà phát triển lẫn người tiêu dùng đều cần tỉnh táo hơn một chút – và… chân thành hơn một chút.

Với người tiêu dùng, hãy chọn sản phẩm theo nhu cầu thực tế, chứ đừng chạy theo hào nhoáng. Hãy tự hỏi: “Mình cần thứ này vì nó tiện, hay vì nó đang hot?” Đừng ngại chọn loại đơn giản, ít tính năng nhưng làm đúng điều mình cần, hơn là mua về rồi “tắt tính năng để đỡ bực mình”.

Khi máy móc biết “chủ động sống thay người”

Với nhà phát triển, lời khuyên là: đừng cố làm sản phẩm vĩ đại nếu bạn chưa hiểu kỹ một người dùng cụ thể. Hãy đi thực tế, hỏi người dùng thật, và thử sống như họ. Công nghệ “made in Việt Nam” không chỉ nên hiểu tiếng Việt, mà còn phải hiểu... tâm lý người Việt.

Tương lai tự động hóa dân dụng tại Việt Nam sẽ không nằm ở “AI vạn năng” hay “nhà thông minh toàn diện”, mà ở chỗ: mọi thiết bị biết khi nào nên làm, khi nào nên... im lặng. Máy móc càng thông minh, con người càng phải giữ quyền quyết định. Đó là ranh giới mong manh giữa tiện nghi và bất tiện – giữa được phục vụ và bị điều khiển.

Ngân Hà

tudonghoangaynay.vn
chao-mung-ngay-bao-chi
Tin bài khác
Siêu nhà máy AI - Bước ngoặt công nghệ thông minh ở châu Âu

Siêu nhà máy AI - Bước ngoặt công nghệ thông minh ở châu Âu

Trong một bước đi chiến lược nhằm thúc đẩy cuộc cách mạng sản xuất thông minh tại châu Âu, Nvidia vừa công bố kế hoạch xây dựng nhà máy đám mây AI công nghiệp đầu tiên trên thế giới tại Đức. Dự án này sẽ trang bị tới 10.000 GPU, phục vụ cho các ứng dụng AI trong lĩnh vực sản xuất từ thiết kế, kỹ thuật, mô phỏng đến phát triển robot và bản sao kỹ thuật số (digital twins).
Bế mạc Hội báo toàn quốc 2025: Mở ra một trang mới cho nền báo chí cách mạng

Bế mạc Hội báo toàn quốc 2025: Mở ra một trang mới cho nền báo chí cách mạng

Chiều 21/6, Lễ bế mạc Hội báo toàn quốc 2025 đã diễn ra tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, Hà Nội, kết thúc chuỗi sự kiện sôi nổi, nhiều dấu ấn nhân Kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam.
Sinh viên lĩnh vực khoa học, công nghệ được đề xuất hỗ trợ 3,6 triệu đồng/tháng

Sinh viên lĩnh vực khoa học, công nghệ được đề xuất hỗ trợ 3,6 triệu đồng/tháng

Ngày 20/6, Bộ GDĐT giới thiệu dự thảo Nghị định chính sách học bổng cho sinh viên theo học các ngành thuộc lĩnh vực khoa học, công nghệ, đối với một số đại học khu vực phía Nam. Theo đó, sinh viên các ngành khoa học cơ bản, kỹ thuật then chốt và công nghệ chiến lược có thể được hỗ trợ 3,63 triệu đồng mỗi tháng, theo đề xuất của Bộ Giáo dục.
Phát biểu của đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa tại Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam

Phát biểu của đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa tại Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam

Tạp chí Tự động hoá Ngày nay trân trọng giới thiệu toàn văn phát biểu của đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương sáng 21/6, tại Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025).
Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Lễ Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam

Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Lễ Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam

Sáng 21/6, tại Trung tâm Hội nghị quốc gia (Hà Nội), Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức trọng thể Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025).
Báo in ngày ấy: Hương vị trong từng ký ức

Báo in ngày ấy: Hương vị trong từng ký ức

Báo in từng là linh hồn của những sạp báo tấp nập, nơi hàng nghìn tờ báo được bán ra mỗi ngày. Giờ đây, nó trở thành ký ức văn hóa khó phai, lưu giữ trong lòng những người trân trọng giá trị của từng trang giấy.
Đạm Cà Mau: Kỳ vọng mới từ chính sách VAT và chiến lược đa ngành

Đạm Cà Mau: Kỳ vọng mới từ chính sách VAT và chiến lược đa ngành

Sau hơn mười năm khẳng định vị thế “hạt ngọc phương Nam” trong ngành urê, Công ty CP Phân bón Dầu khí Cà Mau (PVCFC, HOSE: DCM) đang bước vào giai đoạn tăng tốc mới. Kết quả kinh doanh nửa đầu năm 2025 khả quan, cộng hưởng với chính sách thuế VAT 5 % dành cho phân bón từ 1 / 7 / 2025, được xem như “cú huých kép” mở rộng dư địa sinh lợi và tạo nền tảng để doanh nghiệp vươn sang các mắt xích giá trị gia tăng cao hơn trong nông nghiệp.
Dấu ấn Vinamilk tại Hội nghị sữa toàn cầu: Sữa Việt ngang tầm với thế giới về đổi mới công nghệ

Dấu ấn Vinamilk tại Hội nghị sữa toàn cầu: Sữa Việt ngang tầm với thế giới về đổi mới công nghệ

Amsterdam, Hà Lan – Hội nghị Sữa Toàn cầu 2025 (Global Dairy Congress 2025) lần thứ 18, đã diễn ra từ ngày 18-19/6/2025 tại Hà Lan. Trong lần thứ 5 tham dự, Vinamilk tiếp tục là đại diện duy nhất của Việt Nam được mời chia sẻ tham luận tại diễn đàn ngành sữa toàn cầu này. Phần trình bày được đánh giá là bước tiến lớn của ngành sữa khi mở khóa giá trị dinh dưỡng từ thiên nhiên bằng khoa học, nâng chuẩn dinh dưỡng cho ngành sữa. Cũng trong khuôn khổ hội nghị, Vinamilk đã giành chiến thắng tại hai hạng mục chính của Giải thưởng đổi mới ngành sữa toàn cầu 2025 (World Dairy Innovation Awards 2025) ở các hạng mục Sữa chua ngon nhất và Thiết kế bao bì xuất sắc nhất.
Diễn đàn Báo chí toàn quốc nâng tầm chiến lược của báo chí cách mạng trong kỷ nguyên số

Diễn đàn Báo chí toàn quốc nâng tầm chiến lược của báo chí cách mạng trong kỷ nguyên số

Diễn đàn Báo chí toàn quốc lần thứ II, trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc 2025 đã thành công với 12 phiên thảo luận, trong đó có 10 phiên với những chủ đề sâu sắc, khái quát thực trạng, khó khăn, thách thức của nền Báo chí Cách mạng Việt Nam trong 100 năm qua và định hướng một nền báo chí số trong kỷ nguyên mới.
Thị trường chứng khoán 20/6: Cổ phiếu phòng thủ chịu áp lực, nhóm đầu cơ dẫn sóng phiên cuối tuần

Thị trường chứng khoán 20/6: Cổ phiếu phòng thủ chịu áp lực, nhóm đầu cơ dẫn sóng phiên cuối tuần

Phiên giao dịch cuối tuần ngày 20/6 khép lại với sắc đỏ nhẹ trên chỉ số VN Index nhưng lại mở ra nhiều tín hiệu tích cực ở chiều sâu thị trường. Dòng tiền không còn mặn mà với nhóm vốn hóa lớn, mà đang tìm cơ hội ở midcap và các nhóm ngành hưởng lợi từ đầu cơ và câu chuyện riêng. Mặc dù chỉ số giảm nhẹ, xu hướng tăng trung hạn vẫn chưa bị phá vỡ.
siement
Quảng cáo
moxa