Diễn đàn “Cơ hội xu hướng, giải pháp ứng dụng tự động hoá trong nhà máy công nghiệp” nằm trong chuỗi sự kiện Triển lãm quốc tế về công nghệ nhiệt lạnh, phòng sạch và nhà máy công nghệ cao (Cleanfact & Resat Expo 2023) diễn ra ngày 27/10 tại khu công nghiệp VSIP Bắc Ninh.
Đánh giá về vai trò của tự động hoá trong giai đoạn hiện nay, TS. Nguyễn Quân – Chủ tịch Hội Tự động hoá Việt Nam chia sẻ: với cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư cùng các chương trình Chuyển đổi số (CĐS) quốc gia của Chính phủ thì tự động hoá có vai trò ngày càng quan trọng, đặc biệt đối với doanh nghiệp mới khởi nghiệp hoặc những doanh nghiệp đang sản xuất. Doanh nghiệp nếu không quan tâm đến công nghệ sẽ rất khó cạnh tranh trên thị trường. Các sản phẩm không có tính năng, thuộc tính hay thông số để cạnh tranh được với sản phẩm cùng loại. Vì thế việc đưa tự động hóa vào sản xuất kinh doanh là yêu cầu bắt buộc và không thể thiếu đối với tất cả các doanh nghiệp hiện nay.
TS. Nguyễn Quân cũng cho biết, chuyển đổi số là đưa mọi hoạt động của doanh nghiệp lên môi trường số, và doanh nghiệp muốn CĐS phải xây dựng cơ sở dữ liệu, sử dụng các nền tảng công nghệ số để khai thác, kết nối dữ liệu. Để làm được việc đó doanh nghiệp phải đầu tư máy móc kỹ thuật, sử dụng công nghệ tự động hoá trong kết nối các hệ thống sản xuất, điều hành cũng như quản lý chất lượng sản phẩm.
Sản xuất thông minh để giải quyết thách thức
Theo TS. Đỗ Mạnh Cường – Phó Tổng thư ký Hội Tự động hoá Việt Nam, doanh nghiệp Việt Nam trải qua biến cố suy thoái kinh tế năm 2008 và đại dịch Covid- 19 năm 2020. Thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng chỉ rõ, đến tháng 8 năm 2023, Việt Nam có gần 1 triệu doanh nghiệp, trong đó 97% doanh nghiệp vừa và nhỏ, 63% doanh nghiệp siêu nhỏ. Như vậy khả năng và cơ hội tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của các doanh nghiệp này rất khó vì không có tiềm lực đầu tư vào công nghệ. Trong nền kinh tế có khoảng 20% doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất chế biến, chế tạo tuy nhiên nhu cầu về công nghệ còn ở mức thấp.
Theo thống kê của Hội Tự động hoá Việt Nam, mức độ tự động hoá của doanh nghiệp sản xuất chế biến, chế tạo theo tiêu chuẩn của tổ chức Tự động hoá thế giới, các doanh nghiệp Việt Nam ở mức 2,3,4 trong số 7 mức theo tiêu chuẩn. Doanh nghiệp Việt đang phải đối mặt cạnh tranh lớn cần làm gì để chủ động, đối đầu, cạnh tranh và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Đồng thời cũng đặt trước thách thức về giảm phát thải carbon, vì vậy sản xuất thông minh là một trong các yếu tố giúp doanh nghiệp giải quyết những vấn đề đó.
Để CĐS doanh nghiệp phải biết được nhu cầu thực sự của mình
Nền kinh tế Việt Nam hiện nay đang trải qua giai đoạn đầy hứng khởi nhưng cũng không ít thách thức. Nhằm giúp các doanh nghiệp nắm bắt bối cảnh thị trường cũng như xu hướng hiện nay, bà Nguyễn Thị Hoà – Giám đốc toàn cầu bộ phận Chuyển đổi số cho ngành sản xuất máy Schneider Electric chia sẻ, doanh nghiệp trước khi số hoá phải chuẩn hoá. Vậy chuẩn hoá gồm hai phần: thứ nhất chuẩn hoá về vận hành, thứ hai chuẩn hoá về dữ liệu và hai cái đó phải kết nối với nhau. Bà Hòa đưa ví dụ, trong nhà máy CĐS có nhiều giai đoạn, đầu tiên số hoá vào hệ thống máy móc hay dây chuyền, thứ hai số hoá cho chuỗi cung ứng và thứ ba số hoá về trải nghiệm khách hàng. Đây là chuỗi cho toàn bộ quá trình CĐS.
Quá trình CĐS không thực hiện bởi một doanh nghiệp mà cần có hệ sinh thái. Hệ sinh thái cần có sự hợp tác của nhiều doanh nghiệp, hợp tác của Chính phủ cũng như các tổ chức, hiệp hội để làm được hoàn chỉnh hệ sinh thái đó. Tuy nhiên, để CĐS được phải biết nhu cầu thực sự của doanh nghiệp ở đâu, nên bắt đầu như thế nào. Ví dụ trong khu vực châu Á, một nền kinh tế phát triển như Singapore hay Malaysia có chuỗi cung ứng về chip, vi mạch bán dẫn. Trong chuỗi cung ứng họ đã CĐS từ rất lâu cùng các nhà máy đạt tiêu chuẩn cao. Bên cạnh đó, những doanh nghiệp rất nhỏ như Việt Nam, quy mô không thể bằng nhưng vẫn phải làm các bước để CĐS.
Theo đó, bà Nguyễn Thị Hoà nêu các bước thông thường CĐS là: xác định mục tiêu trong quá trình CĐS là gì, từ mục tiêu đó xác định và thử làm dự án nhỏ sau đó nhân rộng. Từ chiến lược đúng đắn sẽ có hiệu quả tốt. Thông thường CĐS có bước đánh giá sơ bộ từ đội ngũ chuyên gia nhà máy kết hợp đội ngũ chuyên gia theo ngành nào đó liên quan để lên đánh giá sơ bộ.
Bà Nguyễn Thị Hoà tổng kết có 4 tiêu chuẩn mà tất cả doanh nghiệp làm về vận hành hay quản lý đều tuân theo đó là: tổ chức, công nghệ, dữ liệu và toàn bộ hệ sinh thái.
Dự báo chính xác sẽ tối ưu hoá giảm thiểu rủi do cho doanh nghiệp
Nói về xu hướng CĐS trong sản xuất công nghiệp, TS. Đỗ Mạnh Cường cho biết: CĐS cho doanh nghiệp sản xuất phải dựa trên tính kết nối, khả năng giám sát, phân tích, dự đoán và tối ưu. Dự báo chính xác sẽ tối ưu hoá giảm thiểu tất cả các rủi do, chi phí. Nhà máy thông minh là doanh nghiệp dựa vào thông tin và điện toán đám mây, dữ liệu thành nguyên liệu mới, nguồn tài nguyên đặc biệt. Dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo sẽ là công cụ tối ưu vận hành nhà máy trong tương lai. Hạ tầng số sẽ giúp vận hành nhà máy, cũng như CĐS giúp tối ưu chi phí vận hành.
TS. Đỗ Mạnh Cường chia sẻ rằng, doanh nghiệp không biết bắt đầu từ đâu vậy nhờ chỉ số SIRI (Chỉ số sẵn sàng Công nghiệp Thông minh) dựa trên 3 khối kiến tạo lớn là: quy trình; công nghệ; tổ chức và 8 trụ cột chính trong đó có 16 chiều và 5 điểm đánh giá. Chỉ số SIRI này sẽ cho biết doanh nghiệp biết họ đang ở đâu, điểm mạnh là gì, cần làm gì, thực hiện phân tích nên đầu tư vào lĩnh vực nào, trong thời gian bao lâu,… Tất cả doanh nghiệp sản xuất cần có lộ trình, kết nối sau đó có dữ liệu để phân tích biết được nên bắt đầu từ đâu và làm như thế nào.
Đỗ Phương
