Liên minh Năng lượng bền vững Việt Nam (VSEA) ngày 01/6/2021 đã có Thư kiến nghị đến Thủ tướng Chính phủ đề nghị chỉ đạo Quy hoạch điện VIII ưu tiên thực hiện các giải pháp cải cách ngành điện để giải phóng vốn đầu tư tư nhân vào năng lượng sạch.
• Mua bán điện mặt trời, điện gió không qua EVN – cơ hội cho năng lượng tái tạo
• Samsung đề xuất được tham gia thí điểm mua bán điện trực tiếp không qua EVN
• Đề xuất giảm 30% giá điện áp mái để giảm công suất lên lưới
Theo bản kiến nghị, Việt Nam có tiềm năng điện mặt trời phân tán và kết hợp rất lớn và là loại hình năng lượng huy động được rất tốt nguồn lực đầu tư của doanh nghiệp tư nhân và người dân. Nếu hạn chế phát triển điện mặt trời là hoàn toàn đi ngược với xu thế của thế giới, bỏ lỡ cơ hội thu hút dòng đầu tư mới.
VSEA cũng nhấn mạnh, các dự báo và khuyến nghị mới nhất của các cơ quan năng lượng quốc tế (IEA) đều chỉ ra rằng điện mặt trời sẽ tiếp tục được đầu tư phát triển mạnh trong thập kỷ tới.
Ngoài ra, Quy hoạch điện VIII được Chính phủ phê duyệt vào cuối tháng 3/2021 đã chú trọng cơ cấu nguồn điện sẽ được phát triển theo hướng đa đạng hơn, dành sự ưu tiên cao cho phát triển năng lượng tái tạo với cơ cấu và sự phân bố hợp lý hơn giữa từng khu vực, từng miền, không phụ thuộc vào bất kỳ một loại hình nguồn điện nào.
Quy hoạch điện VIII cũng hạn chế tối đa việc phát triển các nguồn điện gây ô nhiễm, ảnh hưởng tới môi trường không phù hợp với các cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế trong việc chống lại các nguy cơ gây biến đổi khí hậu. Do đó, nếu chọn kìm hãm điện mặt trời sẽ dẫn tới vừa lãng phí nguồn tài nguyên, vừa lặp lại bài học đắt giá từ Quy hoạch Điện VII điều chỉnh về sự chậm chễ trong chính sách.
Kiến nghị của VSEA cũng nhấn mạnh Chính phủ cần ưu tiên tháo gỡ khó khăn về lưới điện và tăng tính linh hoạt của hệ thống điện đi kèm đẩy nhanh thực hiện thị trường điện cạnh tranh, tránh tình trạng quá tải, sa thải công suất của nguồn điện sạch, gây lãng phí đầu tư và nợ xấu như thời gian qua.
VSEA đặc biệt khuyến nghị Chính phủ nên có giải pháp chính sách cho phép tư nhân tham gia đầu tư xây dựng lưới điện để giải tỏa công suất năng lượng tái tạo và giảm gánh nặng đầu tư cho nhà nước. Để đảm bảo an ninh hệ thống, khâu vận hành và quản lý lưới vẫn do Nhà nước đảm trách.
Ngoài ra, cần tăng tính linh hoạt cho hệ thống điện bằng đẩy nhanh các giải pháp tích trữ như pin tích trữ ngay trong giai đoạn này như kiến nghị của Tập đoàn Điện lực Việt Nam.
Theo VSEA, giải pháp này có rất nhiều ưu điểm như: điều tần rất nhanh, điều chỉnh công suất tốt, giảm tắc nghẽn hệ thống truyền tải và phân phối, hạn chế cắt giảm công suất năng lượng tái tạo, chi phí sản xuất điện từ pin tích trữ chỉ tương đương với thủy điện tích năng. Giá thành của pin tích trữ ngày càng giảm nhanh: giảm 80% trong 10 năm qua, dự báo đến năm 2030, sẽ giảm còn khoảng 55% so với hiện nay.
Đồng thời để thực hiện đồng bộ các giải pháp tạo đột phá về phát triển lưới điện, đẩy nhanh hoàn thiện thị trường điện cạnh tranh, VSEA kiến nghị xóa bỏ độc quyền đầu tư ngành điện tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng bền vững. Song song với đó là kiên quyết loại bỏ ra khỏi quy hoạch các dự án điện than không được các địa phương ủng hộ, tính khả thi thấp, và rủi ro cao.
Minh Phúc
