Sáng 24/12 tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ Thuật Việt Nam đã tổ chức Hội thảo góp ý dự án Luật giao dịch điện tử (sửa đổi). Hội thảo nhằm lấy ý kiến, tư vấn, phản biện của các nhà khoa học đóng góp cho dự thảo luật trình Quốc Hội sửa đổi vào Kỳ họp tới.
Phát biểu khai mạc, TSKH. Phan Xuân Dũng – Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH và KT Việt Nam cho biết: Luật giao dịch điện tử (GDĐT) được quốc hội thông qua năm 2005 đã mở ra khung pháp lý quan trọng cho việc xác lập các hình thức giao dịch, trao đổi thông tin trên môi trường mạng, giúp kiến tạo các khuôn khổ, nền tảng cơ bản của việc tạo dựng hình thức giao dịch mới, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi số quốc gia và phát triển các sản phẩm, dịch vụ mô hình kinh doanh mới dựa trên nền tảng công nghệ số, Internet và không gian mạng.
Để phù hợp với bối cảnh mới, trước yêu cầu cấp thiết, xu hướng hội nhập quốc tế, chuyển đổi số quốc gia,…. cần sửa đổi, bổ sung Luật GDĐT để đảm bảo sự đồng bộ và thống nhất trong hệ thống pháp luật Việt Nam, thích ứng với hoạt động của doanh nghiệp, của xã hội, từng người dân trong môi trường sống và sinh hoạt.
Chủ tịch Phan Xuân Dũng mong muốn tại hội thảo lấy ý kiến tư vấn của các nhà khoa học thảo luận đóng góp về các nội dung sau: Về vai trò, tính chấp pháp của dữ liệu điện tử khi thay thế văn bản giấy trong giao dịch thương mại, giao dịch hành chính, kinh tế, tư pháp,… Về chứng thư điện tử; về gửi nhận thông điệp dữ liệu; về chữ ký điện tử; về giao kết và thực hiện hợp đồng điện tử; về thực hiện giao dịch điện tử của cơ quan nhà nước; về bảo đảm an toàn thông tin và an ninh mạng trong giao dịch.
Đóng góp ý kiến cho hội thảo về sửa đổi luật GDĐT, TS. Trần Đức Lai – Chủ tịch Hội Vô Tuyến – Điện tử Việt Nam chia sẻ: Luật Giao dịch điện tử được ban hành năm 2005, sau 17 năm triển khai thực hiện đã bộc lộ nhiều bất cập cả về tính quy phạm pháp luật cũng như việc triển khai đưa Luật vào cuộc sống, do vậy việc sửa đổi, bổ sung Luật này là rất cần thiết.
Thời gian qua nhiều chủ trương chính sách mới của Đảng, hệ thống pháp luật mới của Nhà nước đã được ban hành. Lĩnh vực KHCN về điện tử-viễn thông-CNTT đã có sự phát triển vượt bậc, tác động mạnh mẽ tới các hoạt động về giao dich, kinh doanh, quản lý trên môi trường điện tử, đặc biệt chữ ký số chống giả mạo cao hơn chữ ký tay, nhận dạng khuôn mặt bằng máy có độ chính xác cao hơn mắt thường, các cơ sở dữ liệu số đã trở thành cốt lõi, các nền tảng số trở nên phổ biến hơn và đặc biệt hiện nay các nền tảng số phục vụ kinh doanh, giao dịch điện tử đã được phát triển khá mạnh mẽ và được sử dụng khá rộng rãi song chưa có luật nào quy định tính pháp lý một cách đầy đủ và đồng bộ. Nhiều nội dung trong luật 2005 chưa phù hợp với thực tế hiện nay cả về phạm vi điều chỉnh.
Chính vì vậy, TS. Trần Đức Lai đề xuất một số nội dung sau cho sửa đổi luật GDĐT như: Cân nhắc lại tên luật giao dịch điện tử sửa đổi hoặc luật giao dịch điện tử 2023 vì sau này tra cứu tránh nhầm lẫn; đối tượng áp dụng nên sửa đổi là áp dụng đối với tổ chức, cá nhân trong nước, tổ chức cá nhân nước ngoài trực tiếp tham gia hoặc có liên quan tới hoạt động giao dịch điện tử tại Việt Nam; giải thích từ ngữ do đây là luật khá mới, chuyên ngành với xã hội nên cần bổ sung một số thuật ngữ tương đối mới, được sử dụng trong luật cụ thể như: hạ tầng công nghệ, chữ ký điện tử dùng riêng, chữ ký điện tử nước ngoài, chữ ký số cộng đồng, chữ ký chuyên dùng….;về hình thức đề nghị rà soát văn phòng cho câu dễ hiểu hơn.
Ông cũng cho biết thêm, tất cả vấn đề thể hiện trong luật mong muốn luật càng hoàn chỉnh càng tốt nhưng điều kiện khả năng trình độ tầm nhìn còn hạn chế vì vậy vấn đề chung liên quan hoạt động giao dịch điện tử trách nhiệm của Bộ TTTT quản lý chung, nhưng trách nhiệm của các Bộ ngành đến đâu cần xem lại sự phân công, phân cấp cho rõ trách nhiệm.
Trong phần tham luận của mình, TS. Phan Tùng Mậu – Liên hiệp Hội Việt Nam chia sẻ: văn bản về luật thì nên cho toàn dân dễ hiểu, luật cần sửa đổi cho phù hợp điều kiện hiện nay là tất yếu cần làm. Làm thế nào thể chế hoá quan điểm, chủ trương của Đảng, nhà nước, khắc phục nhược điểm thiếu sót, tạo điều kiện thuận lợi cho tất cả người dân tiếp nhận được luật này. Điểm quan trọng là khả năng tiếp nhận của người dân đối với luật giao dịch điện tử này, ông nhấn mạnh.
Từ thực tế đó, ông đề xuất 3 vấn đề: Về vấn đề luật, có phạm vi điều chỉnh phải nên mở rộng tuỳ thuộc nhận thức của người dân, mở rộng để người dân biết, giới hạn theo phạm vi hiểu biết tiếp nhận của dân. Hạn chế tới mức khả năng tiếp nhận của dân; vấn đề an toàn mạng trong giao dịch, đặc biệt là an toàn thông tin cá nhân, tuy có nhiều luật liên quan đã có nội dung này, nhưng đối với luật GDĐT rất cần sự bảo vệ an toàn thông tin cá nhân, bởi vì mỗi luật vị trí an toàn thông tin khác nhau. Nên cần có một điều quy định về vấn đề này; về trách nhiệm giám sát của cơ quan nhà nước, nếu không có quy định cụ thể về vai trò và trách nhiệm của tổ chức hay cơ quan giám sát của nhà nước, thì rất dễ lộ lọt thông tin ra ngoài, nên bổ sung vào luật hình sự hoặc ít ra là văn bản dưới luật để điều chỉnh.
Ông Vũ Kiêm Văn – Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hội Truyền thông số Việt Nam chia sẻ tên góc độ thực tế khi người dân chọn một phương thức giao kết và thực hiện hợp đồng GDĐT, nếu có giá trị nhỏ, người dân sẵn sàng lựa chọn sự mạo hiểm, chấp nhận rủi ro để chọn một hình thức tiện lợi và nhanh chóng. Nhưng đối với một giao dịch làm ăn với giá trị lớn, sẽ không ai chấp nhận rủi ro để nhận lại sự mơ hồ và khả năng mất trắng. Do vậy, để thúc đẩy niềm tin của xã hội để việc giao kết bằng Hợp đồng điện tử bùng nổ trong đời sống kinh tế, xã hội Việt Nam trong thời gian tới, Nghị định về giao kết hợp đồng trên môi trường điện tử cần sớm hoàn thiện ngay sau khi Luật mới có hiệu lực để theo kịp các thay đổi của cuộc sống. Theo đó, ông Vũ Kiêm Văn nhấn mạnh các yếu tố quan trọng nhất cần quan tâm: Cần đánh giá, rà soát các bất cập từ các quy định pháp luật đã không còn phù hợp và có phương hướng đổi mới theo hướng hoàn thiện hơn, quy định chi tiết về hình thức hợp đồng bằng thông điệp dữ liệu để đảm bảo được khả năng bảo vệ các bên trong giao dịch hợp đồng nhằm giúp người dân mà đặc biệt là các doanh nhân, chủ đầu tư thật sự tự tin khi áp dụng hợp đồng bằng thông điệp dữ liệu trong việc giao kết hợp đồng; hoàn thiện hơn các quy định pháp luật về giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng bằng thông điệp dữ liệu, nhằm hướng dẫn không chỉ các quy định của Luật GDĐT mà còn cả các quy định của BLDS, Luật Thương mại, các luật chuyên ngành khác,… có các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ, nâng cao nghiệp vụ trong công tác giải quyết tranh chấp phát sinh.
Hội thảo cũng ghi nhận nhiều đóng góp, ý kiến của các nhà khoa học, chuyên gia cho dự thảo 6 luật GDĐT sửa đổi và sẽ được Liên hiệp Hội tổng hợp trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến trong kỳ họp tới.
Đỗ Phương
