Logistics là một trong những ngành được dự đoán có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong một vài năm tới. Hiện tại, Việt Nam đã có hơn 1.200 doanh nghiệp cung cấp dịch vụ Logistics (theo IPC South Vietnam) và con số này có thể tăng nhanh, mở ra nhiều cơ hội việc làm cho các bạn trẻ.
Logistics đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế
Ngành Logistics được coi là xương sống của nền kinh tế, đồng hành với tất cả các lĩnh vực hoạt động, từ sản xuất, phân phối, lưu thông cho đến tiêu thụ. Thị trường Logisitcs tại Việt Nam được đánh giá cao, đứng thứ 64/160 nước về mức độ phát triển Logistics và đứng thứ 4 trong ASEAN sau Singapore, Malaysia, Thái Lan.
Mặt khác, Việt Nam là đất nước có năng lực sản xuất lớn, hơn 360 tỷ đô/năm, xuất khẩu (chưa kể du lịch) là trên 550 tỷ đô/năm, mỗi năm Việt Nam vận chuyển hơn 90 triệu hành khách trong và ngoài nước.
Cũng theo thống kê của Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), Logistics đóng một vai trò rất lớn trong nền kinh tế, chi phí Logistics tại Việt Nam tương đương 16 – 17% tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Tốc độ phát triển của ngành Logistics tại Việt Nam những năm gần đây đạt khoảng 14%-16%, với quy mô khoảng 40 – 42 tỷ USD/năm; tỷ lệ doanh nghiệp thuê ngoài dịch vụ Logistics đạt khoảng 60 – 70%, đóng góp khoảng 4 – 5% GDP.
Một ví dụ, từ đầu tháng 3 đến nay, nhiều công ty sản xuất mặt hàng nhựa đã phải gửi thông báo tăng giá đến khách hàng. Nguyên nhân mà các doanh nghiệp (DN) đưa ra là do sự đứt gãy chuỗi cung ứng nguyên liệu nhựa từ Hoa Kỳ, châu Âu, Trung Quốc. Khó khăn này cộng với việc thiếu container rỗng để vận chuyển đã khiến giá thành nguyên liệu nhựa tăng mạnh.
Chính vì vậy, xét trên góc độ thị trường, Logistics là một mắt xích quan trọng của nền kinh tế, hoạt động Logistics giúp hàng hóa đến được tay người tiêu dùng và đảm bảo kịp thời nguồn nguyên liệu cho quá trình sản xuất. Khi nền kinh tế quốc gia hội nhập càng sâu rộng với nền kinh tế thế giới, Logistics sẽ ngày càng phát triển và hoàn thiện hơn.
Những hạn chế nguồn nhân lực Logistics tại Việt Nam
Việt Nam đang phải đối mặt với bài toán nguồn lực Logistics và quản lý chuỗi cung ứng, thiếu về số lượng, yếu về trình độ chuyên môn và tính chuyên nghiệp. Theo kết quả của nhóm nghiên cứu trường Đại học Ngoại thương, khoảng 60 – 80% số doanh nghiệp được khảo sát cho biết sự sẵn có của nhân lực Logistics lành nghề ở tất cả các cấp từ công nhân lao động trực tiếp đến đội ngũ nhà quản trị tại các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay đều chủ yếu ở mức trung bình thấp.
Cũng theo Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam, chỉ tính riêng nguồn nhân lực cho các công ty cung cấp dịch vụ Logistics (không bao gồm các công ty vận tải thủy, bộ, biển, hàng không, chuyển phát nhanh, cảng thuần túy) từ nay tới năm 2030 sẽ cần đào tạo mới và bài bản 250.000 nhân sự. Nhiều vị trí khan hiếm nhân lực từ lãnh đạo – quản trị tới quản lý, giám sát và cả nhân viên chuyên nghiệp.
Nếu tính thêm các công ty vận tải và các công ty sử dụng dịch vụ Logistics thì trong vòng 15 năm tới, Việt Nam cần đào tạo 717.500 nhân sự Logistics các cấp.
Tuy nhiên, nguồn nhân lực Logistics của Việt Nam chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển trong nước. Theo kết quả khảo sát của Viện Nghiên cứu phát triển Tp.HCM cho thấy, có đến 53,3% doanh nghiệp thiếu đội ngũ nhân viên có trình độ chuyên môn, kiến thức logistics; 30% doanh nghiệp phải đào tạo lại nhân viên và chỉ có 6,7% doanh nghiệp hài lòng với chuyên môn của nhân viên.
Từ trước tới nay nhân lực Logistics ở Việt Nam chủ yếu được tuyển dụng từ các đại lý hãng tàu, các công ty giao nhận vận tải biển. Còn nguồn cung cấp lao động cho ngành dịch vụ này mới chỉ đáp ứng được khoảng 40% nhu cầu cho các doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp Logistics đang hoạt động tại TP. Hồ Chí Minh chiếm 54%. Tuy nhiên, khả năng đáp ứng về nhu cầu nguồn nhân lực Logistics chỉ khoảng 10% nhu cầu của thị trường.
Đào tạo nhân lực Logistics cho nền kinh tế sâu rộng
Nhận thấy vai trò quan trọng của ngành Logistics cũng như sự thiếu hụt của nguồn nhân lực, cho nên năm 2021, nhiều trường đã chú trọng đẩy mạnh đào tạo ngành học Logistics, đơn cử như: Trường Đại học Kinh tế TP. HCM (UEH) sẽ đào tạo miễn phí cho 20 chỉ tiêu ngành Logistics và quản lý chuỗi cung ứng; Học viện Nông nghiệp Việt Nam đào tạo hệ cử nhân ngành Logistics và quản lý chuỗi cung ứng theo chuẩn mực quốc tế; Trường Đại học Hàng hải Việt Nam; Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. HCM; Trường Đại học Kinh tế Tài chính TP. HCM (UEF); Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội (bắt đầu tuyển sinh năm 2020); Đại học Bách khoa TP. HCM;…
Để thu hút sự chú trọng của người học vào ngành nghề này, nhiều trường đã xây dựng khung chương trình đào tạo chất lượng. Theo đó, ngành Logistics sẽ được đào tạo trên nhiều lĩnh vực khác nhau, sinh viên sẽ được trang bị thêm kiến thức cơ bản và chuyên sâu về chuỗi cung ứng, hệ thống phân phối, giao nhận vận tải, quản trị chiến lược, xây dựng – quản lý hệ thống kho bãi và điểm kết nối kho bãi, các phương thức vận tải như đường bộ, đường sắt, đường biển; kiến thức bổ trợ về marketing quốc tế, tài chính – kế toán trong vận tải đa phương thức.
Bên cạnh đó, sinh viên còn được trang bị hành trang kỹ năng chuyên môn quan trọng như kỹ năng tính toán, kỹ năng phân tích thị trường và xây dựng chiến lược, kỹ năng sử dụng tiếng Anh và công nghệ thông tin,… cùng các kỹ năng mềm như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng quản lý thời gian, kỹ năng làm việc nhóm,…
Có thể thấy, xuất phát từ nhu cầu thực tế của thị trường đòi hỏi nguồn cung nhân lực cho lĩnh vực Logistic, các cơ sở đào tạo cũng đã nắm bắt kịp thời và thể hiện trách nhiệm trong công tác đào tạo của mình bằng cách mở ngành đào tạo Logistisc, xây dựng các chương trình đào tạo hệ cử nhân, quốc tế,… cùng nhiều lĩnh vực trong Logistics nhằm tăng sự hấp dẫn cho sinh viên theo học ngành nghề này.
Đào Trang
