Theo Báo cáo đầu tư toàn cầu mới nhất của UNCTAD, vào năm 2023, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã tăng vọt lên mức kỷ lục 230 tỷ đô la, tăng đáng kể 24% so với mức trung bình hàng năm là 190 tỷ đô la trong giai đoạn 2020-2022. Sự gia tăng đầu tư này là minh chứng cho sức hấp dẫn của ASEAN đối với các nhà đầu tư toàn cầu, nhưng nó cũng làm nổi lên những vấn đề cấp bách có thể cản trở sự tiến bộ của khu vực.
 |
| Robot tham gia vào quy trình kiểm tra chất lượng sản phẩm. Ảnh: Hexagon |
Khoảng cách lao động lành nghề ngày càng lớn
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư của Việt Nam, trong 8 tháng đầu năm 2024, vốn FDI đạt 14,15 tỷ đô la, trong đó gần 80% được chuyển vào khu vực sản xuất. Trong khi đó, tình trạng thiếu hụt lao động lành nghề vẫn hiện hữu. Một cuộc khảo sát của ManpowerGroup năm 2023 đã xếp hạng sản xuất là một trong những ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất trên thị trường lao động Việt Nam.
Xu hướng này không chỉ giới hạn ở Việt Nam. Trong sáu nền kinh tế lớn nhất ASEAN, gồm Indonesia, Thái Lan, Malaysia, Philippines, Singapore và Việt Nam, sự thiếu hụt lao động lành nghề dự kiến sẽ lên tới 6,6 triệu lao động trong năm nay. “Sự khan hiếm đã đẩy các công ty vào "cuộc chiến giành giật nhân tài", làm mất ổn định các dây chuyền sản xuất khi các nhà máy mới hơn săn đón những công nhân có kinh nghiệm từ những nhà máy đã thành danh”, ông Lim Boon Choon nhấn mạnh. Tại Thái Lan, ngành ô tô bị ảnh hưởng đặc biệt, khi các công ty như Toyota và Honda đang phải vật lộn để duy trì lịch trình sản xuất do tình trạng thiếu hụt lao động lành nghề.
 | | Ông Lim Boon Choon | Ngành sản xuất ASEAN có tiềm năng trở thành một cường quốc toàn cầu, nhưng điều này đòi hỏi phải đầu tư mạnh mẽ vào tự động hóa và đổi mới. Các nhà sản xuất hành động ngay bây giờ sẽ không chỉ vượt qua những thách thức hiện tại mà còn định vị mình để thành công lâu dài.” |
Tự động hóa là một lợi thế cạnh tranh
Khi cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, các nhà sản xuất ở ASEAN phải ưu tiên chất lượng đồng nhất. Tuy nhiên, việc phụ thuộc vào các quy trình thủ công thường dẫn đến sự thay đổi, lỗi sản phẩm và sự không hài lòng của khách hàng. Tự động hóa giải quyết những vấn đề này bằng cách đảm bảo độ chính xác, tính đồng nhất và hiệu quả.
Ví dụ, các công nghệ cảm biến tiên tiến của Hexagon cho phép những công nhân ít kinh nghiệm thực hiện các nhiệm vụ phức tạp một cách chính xác, giải quyết tình trạng thiếu hụt chuyên môn trong khi vẫn duy trì các tiêu chuẩn sản xuất cao. Tại Malaysia, các nhà sản xuất thiết bị điện tử như Intel và AMD đã tích hợp thành công các hệ thống kiểm soát chất lượng tự động, giảm đáng kể tỷ lệ lỗi và cải thiện độ tin cậy của sản phẩm. Tự động hóa cũng giúp giảm lãng phí và thời gian chết, trở thành động lực chính cho hiệu quả chi phí.
Theo Báo cáo sản xuất tiên tiến của Hexagon, các công ty đã áp dụng công nghệ tự động hóa cải thiện hiệu quả lên đến 30% và giảm 50% lỗi sản phẩm. Những lợi ích này nhấn mạnh tiềm năng chuyển đổi của tự động hóa trong việc nâng cao cả chất lượng và hiệu quả trong các quy trình sản xuất.
Mặc dù có nhiều lợi ích, việc áp dụng tự động hóa vẫn chậm chạp trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), thường là do lo ngại về chi phí. Tuy nhiên, ông Lim Boon Choon cho rằng cách tiếp cận theo từng giai đoạn:"Bắt đầu từ quy mô nhỏ, sau đó mở rộng nhanh" có thể giúp vượt qua những rào cản này.
Ví dụ, một công ty dược phẩm ở Indonesia đang phải vật lộn với tỷ lệ lỗi cao trong bao bì có thể triển khai các hệ thống quản lý chất lượng tự động tại các khu vực sản xuất mục tiêu. Khi khoản đầu tư ban đầu chứng minh được giá trị của nó, công ty có thể mở rộng các nỗ lực tự động hóa trên các hoạt động khác. Cách tiếp cận này đã được các công ty như Kalbe Farma chứng minh thành công, bắt đầu với các dự án tự động hóa quy mô nhỏ và dần mở rộng chúng, dẫn đến những cải thiện đáng kể về hiệu quả và chất lượng sản phẩm.
Sự hỗ trợ của chính phủ cũng rất quan trọng. Các khu công nghiệp của Singapore, như tại Đảo Jurong, cung cấp một bản thiết kế để thúc đẩy việc áp dụng công nghệ. Bằng cách tạo ra các hệ sinh thái tích hợp và cung cấp các ưu đãi tài chính, chính phủ có thể giúp các nhà sản xuất hiện đại hóa và duy trì khả năng cạnh tranh. Tự động hóa nổi lên như một giải pháp thiết thực cho thách thức cấp bách này.
 |
| Hệ thống tự động hóa PRESTO do Hexagon thiết lập cung cấp khả năng kiểm tra chất lượng sản phẩm trong ngành công nghiệp ô tô. Ảnh: Hexagon |
Đổi mới cho tương lai
Các nhà sản xuất ASEAN có thể học hỏi từ sự chuyển đổi của những gã khổng lồ Hàn Quốc như LG và Samsung. Những công ty này đã chuyển đổi từ hoạt động tập trung vào chi phí sang các nhà lãnh đạo đổi mới toàn cầu thông qua các khoản đầu tư bền vững vào chất lượng, đổi mới và tự động hóa. Sự thay đổi này cho phép họ đưa ra mức giá cao cho các sản phẩm vượt trội của mình.
Tương tự như vậy, các nhà sản xuất ASEAN phải vượt ra khỏi việc chỉ cạnh tranh về chi phí. Công nghệ tự động hóa và nhà máy thông minh không còn là tham vọng, chúng là yếu tố thiết yếu để tồn tại trong một ngành công nghiệp đang phát triển nhanh chóng. Các công ty như Tập đoàn Vingroup của Việt Nam đã bắt đầu quá trình chuyển đổi này, đầu tư mạnh vào tự động hóa cho các nhà máy sản xuất ô tô VinFast của họ, định vị mình là những đối thủ đáng gờm trên thị trường toàn cầu.
