acecook

Bát canh trong bữa ăn của người Việt

Văn hoá giải trí
10/02/2025 04:04
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ - Nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị.
aa
Bột mì Nga ở Hà Nội

Chính vì thế, Văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Bát canh trong bữa ăn của người Việt", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến câu chuyện thú vị tới bạn đọc.

Từ xưa các cụ đã có câu: “Già được bát canh, trẻ được manh áo mới,” hay “con mà gả chồng gần, có bát canh cần nó cũng đem cho...” Không phải chỉ người già mới có nhu cầu ăn canh mà hầu như bát canh đã là một bộ phận hợp thành không thể thiếu trong mỗi bữa ăn gia đình của người Việt, trong nghệ thuật văn hóa ẩm thực Việt Nam.

Canh là gì?

Đơn giản mà nói, canh là món ăn nấu chủ yếu từ nước với các loại sản vật khác nhau như: nước + rau, nước + củ quả hạt, nước + thịt, cá và các nguồn đạm động vật khác. Canh cũng có thể được nấu tổng hợp từ nhiều nguồn động thực vật khác nhau với nước. Có thể phân biệt canh với các món nấu khác như kho, rán, rim, xào, om, chưng, chênh… là ở chỗ món canh bao giờ cũng có một tỷ lệ nước khá nhiều. Không bao giờ có canh mà không nước.

Bát canh trong bữa ăn của người Việt
Canh là một hợp phần quan trọng trong hầu hết các bữa ăn của người Việt

Canh là một hợp phần quan trọng trong hầu hết các bữa ăn của người Việt ở cả nông thôn và thành thị, ở cả miền núi cũng như miền xuôi và hải đảo, trong những bữa ăn thường nhật cũng như trong lễ tết hay yến tiệc cung đình.

Vì sao canh là món ăn phổ biến trong mâm cơm Việt?

Mỗi dân tộc, mỗi tộc người, mỗi nhóm người có những tập quán ăn uống khác nhau và bữa ăn của họ có những sắc thái khác nhau. Khi tìm hiểu bữa cơm Việt, ta thấy hình như món canh là một thành phần không thể thiếu trong mâm cơm của người Việt cũng như của hầu hết các dân tộc anh em sống trên đất nước ta. Cũng có giả thiết cho rằng vì Việt Nam là nước nhiệt đới và sản xuất chủ yếu dựa vào canh tác lúa nước, ngoài ra còn có nghề rừng, nghề biển, nên người Việt phải làm việc trong môi trường nóng ẩm, khiến cơ thể luôn có nhu cầu cần nước và muối. Ăn canh trong bữa ăn là một giải pháp nhằm bù đắp sự thiếu hụt nước, muối, và các chất khoáng, vitamin cho cơ thể.

Nếu giả thiết trên là đúng thì tại sao các xứ nóng khác như Ấn Độ, Thái Lan lại không ăn canh giống người Việt chúng ta? Ở những xứ sở này, họ thường ăn cơm hoặc bánh bột nướng riêng rồi kèm theo là uống nước hoặc húp một bát canh nào đó chứ không ăn kiểu người Việt.

Có lẽ do các món ăn và kiểu ăn của người Việt có một dạng thức riêng, ví dụ như dân ta ăn nhiều chủng loại thực phẩm rất phong phú và đa dạng trong thiên nhiên nhiệt đới của nước ta, điều đó khiến cho nồi canh của người Việt có sự đa dạng, phong phú và mang những sắc thái riêng để hợp với bản hòa tấu chung của cả một mâm cơm giản dị hay trong các yến tiệc linh đình.

Có bao nhiêu loại canh trong mâm cơm Việt?

Đó là một câu hỏi cần phải trả lời khi ta tìm hiểu bản sắc của văn hóa ẩm thực Việt Nam. Ở đây, xin không liệt kê thật đầy đủ các món canh vô cùng phong phú mà người Việt đã sáng tạo ra, mà chỉ xin nêu những phân loại khái quát.

Công thức chung của mọi loại canh vẫn là: nước nấu với sản phẩm thực vật (các loại rau, củ, quả, hạt, nấm), với sản phẩm động vật (thịt, cá trứng, thủy hải sản, côn trùng) và thêm vào đó là phải có muối hoặc chất mặn có muối (nấu với muối, với các loại mắm, các loại tương…)

Có thể kể ra một số loại canh điển hình như sau:

Canh nấu với rau: Đơn giản nhất là rau muống nấu cho vào chút muối, nước mắm hay chút tương, đập vào chút gừng tươi là đã thành một bát canh suông. Thêm mấy quả cà muối và bát cơm nóng, thế là đã hoàn tất một bữa cơm đạm bạc của người nông dân nghèo thuở xưa.

Canh thực vật hay còn gọi là canh rau có thể được nấu từ nước với các loại lá rau điển hình như: rau muống, rau mồng tơi, rau đay, rau ngót, rau dền, rau cải, rau rút, rau cần, rau lang, rau cải bắp, hành, hẹ, dọc mùng… Ngoài ra, còn có một số loại rau không trồng mà hái trong tự nhiên như rau tàu bay, rau tập tàng (bao gồm nhiều loại rau mọc hoang như rau sam, rau muối, dền cơm, rau cúc tần, rau đắng…)

Trong hệ canh nấu chủ yếu từ thực vật còn có các loại thân và củ cây như: xu hào, măng tre, măng tây, khoai sọ, khoai lang, khoai tây, củ sắn, củ cải, cà rốt, củ năng, ngó sen…

Các loại quả cũng được dùng để nấu canh như: Cà chua, khế, dọc, bí, bầu, đu đủ, sấu, mít, chuối xanh…

Hoa cũng là thành phần của nhiều bát canh đặc sắc trong bữa ăn Việt như: Hoa thiên lý, hoa chuối, súp lơ, điên điển, so đũa…

Bát canh trong bữa ăn của người Việt
Bát canh hạt sen, tôm mọc bổ dưỡng

Các loại hạt như: Hạt sen, hạt mít, các loại đậu, lạc và nhiều sản phẩm từ rau, từ đậu tương đã chế biến như các loại dưa, tương, đậu phụ, phù trúc cũng được dùng trong các loại canh khác nhau. Ngoài ra, các loại nấm vô cùng phong phú cũng là thành phần không thể thiếu trong những bát canh sang trọng cũng như bình dân.

Ngoài các loại canh được nấu chủ yếu từ sản phẩm thực vật, còn có vô số các loại canh chế biến từ sản phẩm động vật mà nhiều loại hình như chỉ người Việt mới có thói quen ăn. Đó là các loại canh riêu nấu từ cua đồng, cá đồng, các loại trai sò ốc, các động vật biển như sá sùng, tôm he, cua bể, các loại cá nước mặn và nước ngọt. Một số loại ếch nhái, các loại gà vịt, lợn, bò, dê, các chim thú trong tự nhiên như cò nấu xáo măng, ếch nấu măng, bò thuôn hành răm hay đơn giản chỉ là bát nước xuýt luộc lòng, luộc thịt bỏ vào mấy hạt muối.

Ngoài hai loại hình canh chủ yếu có nguyên liệu từ rau, từ thịt, từ các loài thủy hải sản và các loại mắm, trong mâm cơm Việt còn có muôn vàn các loại canh tổng hợp được nấu từ nhiều loại thực phẩm khác nhau như canh bóng thả, món ốc đậu phụ chuối xanh giả ba ba, măng hầm chân giò, măng nấu vịt ngan, nấu sườn… Các loại canh này đều bao gồm nhiều loại nguyên liệu động thực vật phối trộn kèm theo nhiều loại gia vị như: gừng, riềng, nghệ, tỏi, tía tô, lá lốt, ớt, hành, hẹ, các loại rau thơm, mùi, thìa là…; vô cùng đa dạng và bổ dưỡng, có những sắc thái đặc biệt của bữa ăn Việt.

Các vùng miền khác nhau trên đất nước ta, món canh trong bữa ăn có gì khác nhau?

Ta có thể dễ dàng so sánh các loại canh trong bữa ăn của đồng bào Nam Bộ với canh trong bữa ăn của đồng bào Bắc Bộ. Các loại canh ở Bắc Bộ thường có nhiều rau, ít thịt cá và có khi chỉ đơn giản là một loại rau như rau muống nấu suông, mấy lát bí nấu với vài con tôm khô và canh thường nấu thanh, không có nhiều mỡ, gia vị và ớt, sả…

Món canh từ miền Trung trở vào lại thường có nhiều gia vị mạnh, nêm bằng nhiều loại mắm, nấu cùng nhiều loại cá, tôm và có thể phối thêm nhiều loại rau, hoa quả mà chỉ từ Nam Trung Bộ trở vào mới có như bông so đũa, điên điển, rau đắng, thậm chí cả bông súng, thân lục bình... là những thứ người Bắc không dùng.

Bát canh trong bữa ăn của người Việt
Bát canh măng tươi hầm xương sườn

Món canh ở miền núi cũng có nhiều đặc sắc như canh ếch nấu măng, thân chuối hầm xương, canh đắng trong cỗ Mường, món Thắng cố của đồng bào H’Mông…

Nói tóm lại, mỗi vùng miền trên đất nước ta lại có các kiểu nấu canh và ăn canh đặc sắc, phong phú, hòa vào bản sắc chung của ẩm thực Việt Nam.

Bữa ăn hiện đại còn cần đến canh?

Ngày nay, do điều kiện lao động khác nhau, người ta đã chuyển đổi nhiều lối ăn cổ truyền sang lối ăn giản dị hơn, nhanh hơn, tiết kiệm hơn. Tuy vậy, canh vẫn là một nhu cầu trong bữa ăn Việt. Các bà nội trợ, dẫu có ít thời gian hoặc không sành bếp núc, vẫn có thể vào siêu thị mua gói canh ăn liền, về đổ nước vào nấu, chỉ mấy phút là đã có một nồi canh.

Người ta bảo cơm Việt Nam mà không có rau, không có canh, ăn nó xót ruột lắm, quả đúng như vậy!

Tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

mca
Tin bài khác
Camp Blast 2025 - Miền Nắng Hạ: Sân chơi mùa hè lành mạnh dành cho các em nhỏ Thủ đô

Camp Blast 2025 - Miền Nắng Hạ: Sân chơi mùa hè lành mạnh dành cho các em nhỏ Thủ đô

Đầu tháng 7 vừa qua, tại điểm trường Liên cấp Sentia School, Trại hè Camp Blast 2025: Miền Nắng Hạ đã diễn ra thành công với nhiều hoạt động bổ ích và lý thú dành cho các em nhỏ từ 7 - 13 tuổi.
Thị trường chứng khoán ngày 08/7: Dòng tiền tỷ đô tiếp tục đổ vào thị trường, VN Index lập đỉnh 3 năm

Thị trường chứng khoán ngày 08/7: Dòng tiền tỷ đô tiếp tục đổ vào thị trường, VN Index lập đỉnh 3 năm

Thị trường tiếp tục bùng nổ trong phiên giao dịch ngày 8/7 khi VN Index vượt mốc 1.415 điểm, thiết lập đỉnh cao mới trong 3 năm. Sự lan tỏa mạnh mẽ từ các nhóm cổ phiếu trụ như ngân hàng, bất động sản, chứng khoán và thép cùng với lực mua ròng quyết liệt từ khối ngoại đã góp phần duy trì tâm lý tích cực trên toàn thị trường.
Vai trò của ngành Kỹ thuật điện trong thời đại 4.0

Vai trò của ngành Kỹ thuật điện trong thời đại 4.0

Theo thống kê, có khoảng 24 trường đại học và đại học trong nước đào tạo ngành Kỹ thuật điện, trong đó có thể kể đến các trường như Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại học Giao thông vận tải, Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên, Đại học Huế, Học viện Nông nghiệp Việt Nam,…
Học viện Nông nghiệp Việt Nam tuyển 7.289 chỉ tiêu vào đại học

Học viện Nông nghiệp Việt Nam tuyển 7.289 chỉ tiêu vào đại học

Đồng thời, năm học 2025-2026, Học viện dành gần 1.800 suất học bổng chào đón tân sinh viên khóa 70 với tổng giá trị khoảng 30 tỷ đồng.
Robot cộng tác: Tương lai của tự động hóa thông minh và linh hoạt

Robot cộng tác: Tương lai của tự động hóa thông minh và linh hoạt

Sự phát triển vượt bậc của robot cộng tác (cobots) đang tạo nên bước ngoặt trong ngành công nghiệp tự động hóa toàn cầu. Không còn là công nghệ tương lai, cobots hiện diện ngày càng rõ rệt trong các nhà máy thông minh, mở ra thời kỳ Công nghiệp 5.0 nơi con người và máy móc cùng nhau hợp tác thay vì cạnh tranh. Theo báo cáo của IDTechEx, thị trường cobot toàn cầu dự kiến sẽ tăng từ 1,2 tỷ USD vào năm 2023 lên tới gần 30 tỷ USD vào năm 2035, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) ấn tượng đạt 34,5%.
Nhận định phiên giao dịch ngày 08/7: Tiếp đà bứt phá hay cần một nhịp điều chỉnh kỹ thuật?

Nhận định phiên giao dịch ngày 08/7: Tiếp đà bứt phá hay cần một nhịp điều chỉnh kỹ thuật?

Sau nhiều phiên giằng co, thị trường đã có cú bứt phá đầy thuyết phục trong phiên 7/7 khi VN Index vượt mốc 1.400 điểm với thanh khoản bùng nổ. Động lực chính đến từ nhóm cổ phiếu Ngân hàng – Bất động sản – Chứng khoán, kết hợp với lực mua mạnh từ khối ngoại. Tuy vậy, khi chỉ số đã tiến vào vùng giá cao và tâm lý hưng phấn lan tỏa, nhà đầu tư cần thận trọng, bởi thị trường có thể sẽ cần nhịp “nghỉ chân” kỹ thuật để tái tích lũy.
Bộ KH và CN giữ vai trò trung tâm trong Ban Chỉ đạo thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số

Bộ KH và CN giữ vai trò trung tâm trong Ban Chỉ đạo thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số

Ban Chỉ đạo về khoa học, công nghệ hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ, đề cao trách nhiệm cá nhân và phối hợp chặt chẽ giữa các thành viên, Tổ Công tác và Cơ quan thường trực. Các Tổ Công tác và Cơ quan thường trực có chức năng, nhiệm vụ cụ thể nhằm tham mưu, triển khai hiệu quả các chủ trương về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, cải cách hành chính và chuyển đổi số trên phạm vi toàn quốc.
Cảnh báo thủ đoạn lừa đảo cài ứng dụng VNeID giả chứa mã độc

Cảnh báo thủ đoạn lừa đảo cài ứng dụng VNeID giả chứa mã độc

Theo Bộ Công an, thủ đoạn của các đối tượng là gọi điện từ thuê bao di động thông thường hoặc tổng đài ảo, giả mạo danh nghĩa cơ quan, tổ chức giới thiệu là cán bộ Ủy ban xã/phường, cảnh sát khu vực,…
Thị trường chứng khoán ngày 07/7: Ngân hàng và chứng khoán dẫn sóng, VN Index vượt đỉnh 1.400 điểm

Thị trường chứng khoán ngày 07/7: Ngân hàng và chứng khoán dẫn sóng, VN Index vượt đỉnh 1.400 điểm

Thị trường mở đầu tuần mới với một phiên tăng điểm ấn tượng, khi VN Index lần đầu vượt mốc 1.400 điểm kể từ đầu năm 2022. Dòng tiền bùng nổ ở nhóm ngân hàng và chứng khoán, cùng lực đẩy mạnh mẽ từ khối ngoại, đã tạo nên tâm lý phấn khởi trên toàn thị trường.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 8/7/2025: Tuổi Mùi chú ý hành xử, tuổi Tý vô cùng thuận lợi

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 8/7/2025: Tuổi Mùi chú ý hành xử, tuổi Tý vô cùng thuận lợi

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 8/7/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Quảng cáo
moxa