Logistics ở Việt Nam vốn vẫn bộc lộ các hạn chế khi đất nước ngày càng mở cửa các hoạt động kinh tế. Đại dịch Covid-19 lại càng thấy rõ các bất cập trong hoạt động logistics tại đây. Nhiều ý kiến cho rằng điều quan trọng nhất là cần nhận thức đúng vai trò của logistics trong nền kinh tế để hoạch định đường lối phát triển cho lĩnh vực này.
• Logistics: Trụ đỡ của nền kinh tế nhưng vẫn chậm đem lại hiệu quả
• Chuyển đối số Logistics để trở thành trụ đỡ của nền kinh tế
• Muốn nâng cao năng lực cạnh tranh phải phát triển dịch vụ logistics
Tại Tọa đàm “Phục hồi chuỗi cung ứng bằng công nghệ logistics đột phá” diễn ra ngày 25/9, ông Trần Thanh Hải Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu Bộ Công Thương cho biết, đại dịch Covid-19 không chỉ tác động đến các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh mà còn tác động sâu sắc đến các doanh nghiệp trong ngành logistics.
Kể từ các đợt dịch Covid-19 năm 2020 tại Việt Nam đã khiến cho nguồn cung bị đứt gãy. Nhất là nguyên liệu cho ngành dệt may, da dày phải nhập từ Trung Quốc. Khi vượt qua được nguồn cung bằng đường bộ thì nhiều doanh nghiệp lại bị đứt gãy nguồn cung bằng đường biển.
Năm 2021, đợt bùng dịch lần thứ 4, đặc biệt các tỉnh thành miền Nam thể hiện rất rõ sự đứt gãy này. 45% kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam nằm ở khu vực 19 tỉnh thành đang phải thực hiện giãn cách theo Chỉ thị 16. Từ doanh nghiệp cung ứng, sản xuất, các chuỗi bán lẻ của nước ngoài hầu hết đặt tại Bình Dương, Đồng Nai, Long An đã gây ra lo ngại không chỉ cho doanh nghiệp trong nước mà cả doanh nghiệp nước ngoài. Khó khăn chính của các doanh nghiệp là khâu vận chuyển hàng hóa bị ách tắc do các quy định phòng dịch, đội chi phí.
Ông Đào Trọng Khoa – Phó chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam cũng cho rằng: “Cho đến hôm nay ngồi ở đây thì vấn đề vận tải vận chưa thông suốt, đang nhiều cản trở xảy ra, mỗi địa phương có một cách giải quyết khác nhau. Vận tải đường biển tăng phí lên đến hơn 40%, chậm thời gian. Hàng không dân dụng không được khai thác. Trong khi 60% hàng hóa được khai thác trên máy bay dân dụng, nếu đặt được lịch thì giá cả lại tăng cao”.
Nguyên nhân của tình trạng này được cho là do lĩnh vực logistics tại Việt Nam vốn dĩ chưa theo kịp sự phát triển của nền kinh tế trong những năm trước đại dịch Covid-19. Khi đại dịch bùng phát cùng với các quy định phòng chống dịch bệnh càng khiến cho hoạt động logistics trở nên khó khăn hơn.
Không ít ý kiến phát biểu trong tọa đàm cho rằng nếu các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực logistics có được sự đầu tư chuẩn bị, chuyển đổi số từ vài năm trước thì trong đại dịch sẽ bớt khó khăn rất nhiều.
Thực tế vẫn nhiều doanh nghiệp chưa sẵn sàng để làm việc tại nhà do chưa được đầu tư các giải pháp công nghệ dẫn đến hiệu suất, hiệu quả công việc giảm sút.
Chuyển đổi số hoạt động Logistics không còn là nên hay không mà là hướng phải làm
Ông Phạm Hưng – chuyên gia tư vấn Logistics TMX Global cho rằng trong điều kiện đại dịch Covid-19, hoạt động vận tải hoàn toàn thay đổi. Mất đến vài ngày cập nhật thông tin, để điều phối, vùng xe thiếu hụt do thủ tục hành chính quá nhiều. Ngoài ra, công tác ghép tuyến, ghép đường chưa được tối ưu dẫn đến chậm thời gian giao hàng, chi phí doanh nghiệp tăng. Nếu sử dụng công nghệ giúp giảm thời gian, có dữ liệu phục vụ công tác quản lý, tối ưu giá cả.
Hay đơn cử như nhiều nước trên thế giới hiện đã sử dụng công nghệ AI và robot vào để giảm thiểu các quy trình thủ công trong kho hàng. Với phương pháp thủ công, khi kho nhận được đơn hàng của đơn vị, nhân viên kho sẽ phải làm nhiệm vụ tổng hợp đơn hàng, đưa đơn hàng bằng giấy cho nhân viên soạn hàng. Nhưng với công nghệ này sẽ giúp tự động hóa quy trình. Tự động nhận hàng, chia đơn hàng, tự động đưa đơn hàng xuống cho nhân viên thông qua thiết bị cầm tay hoặc robot trong kho để robot đi soạn hàng. Trong bối cảnh Covid-19, nếu sử dụng được công nghệ này sẽ giảm được nhân công thủ công, đáp ứng điều kiện giãn cách xã hội mà hoạt động không bị ngưng trệ.
Vai trò của khoa học công nghệ trong hoạt động logistics là không thể phủ nhận. Bên cạnh những doanh nghiệp logistics khó khăn khi phải làm việc tại nhà thì cũng có những doanh nghiệp sẵn sàng làm việc tại nhà do đã chủ động áp dụng công nghệ hiện đại từ trước. Cũng có những doanh nghiệp trong đại dịch vẫn tối ưu được hoạt động của mình nhờ công nghệ, nhưng số doanh nghiệp này chưa nhiều tại Việt Nam.
Ông Đào Trọng Khoa cho biết, 5 – 7 năm trước việc ứng dụng công nghệ trong doanh nghiệp logistics chỉ cỡ 15- 25%, 2 năm nay được đẩy lên cỡ 40-50%. Như vậy, vẫn còn khoảng một nửa doanh nghiệp chưa đẩy mạnh ứng dụng công nghệ. Ông Khoa cho rằng, hãy coi đầu tư công nghệ là giải quyết cạnh tranh của doanh nghiệp chứ không phải để lấy chi phí cho doanh nghiệp.
Trao đổi về vấn đề đầu tư công nghệ trong hoạt động logistics, ông Trần Chí Dũng, Trưởng Ban Công nghệ VLA cho rằng nếu vai trò của logistics chưa được quan tâm đúng mức từ các cơ quan quản lý là nước đến doanh nghiệp thì việc ứng dụng công nghệ cũng sẽ bị hạn chế.
“Công nghệ cho Logistics không còn là nên hay không nên mà là hướng phải làm. Chúng ta phải quan tâm làm thế nào để tạo ra các giá trị bền vững cho tất cả các bên liên quan, cần giải pháp đồng bộ, không chỉ là quản lý đội xe”.
Đồng quan điểm với ông Trần Chí Dũng, ông Trần Thanh Hải cho rằng logistics tại Việt Nam có điểm yếu nhưng chưa có đủ chính sách mạnh để giải quyết. Do đó, cần thay đổi nhận thức để nhìn nhận đúng vai trò của logistics trong nền kinh tế từ đó đưa ra được giải pháp đồng bộ, quyết liệt để logistics là điểm tựa vững chắc cho hoạt động sản xuất kinh doanh.
Trà Giang
Tọa đàm “Phục hồi chuỗi cung ứng bằng công nghệ logistics đột phá” do Làng Công nghệ Logistics chủ trì. Hoạt động diễn ra trong khuôn khổ chuỗi các hoạt động của Techfest 2021.