Chuyển đổi số (CĐS) muốn thành công cần phải tiến hành cả 3 yếu tổ: chuyển đổi mô hình kinh doanh, chuyển đổi hạ tầng công nghệ và thứ ba là về con người. Trong đó, thực tiễn cho thấy con người luôn là yếu tố tiên quyết.
• Chuyển đổi số là cuộc cách mạng về trí tuệ, cần vai trò của người đứng đầu
• 5 câu chuyện thành công về chuyển đổi số
• Các yếu tố thành công cho việc chuyển đổi số
Con người là chủ thể của chuyển đổi số
CĐS là một chương trình hành động do một doanh nghiệp, một cơ quan, đơn vị (sau đây gọi tắt là đơn vị) khởi xướng và thực hiện. Như vậy phải có sự đề xuất, dù đó là lãnh đạo đơn vị cấp cao nhất hay cấp phòng khi thấy CĐS là cần thiết cho đơn vị mình.
CĐS là một hành trình dài, không có hồi kết vì công nghệ luôn luôn đổi mới, mô hình hoạt động sản xuất kinh doanh, vận hành của một đơn vị cũng có thể thay đổi theo thời gian, bối cảnh của nền kinh tế. Để CĐS thành công phải có sự vào cuộc của lãnh đạo đơn vị thể hiện ở vai trò ra quyết sách, chọn người thực hiện, chọn đối tác công nghệ,… thống nhất được ý chí của toàn đơn vị trong chặng đường dài ấy.
Đơn vị có thể không thay đổi trong nhiều năm tháng nhưng nguồn lực cho CĐS hoàn toàn có thể thay đổi. Do đó, như TS. Nguyễn Quân – Nguyên Bộ trưởng Bộ KH và CN, Chủ tịch Hội Tự động hóa Việt Nam từng nhấn mạnh: Chuyển đổi số cũng là một cuộc cách mạng, một cuộc cách mạng về trí tuệ. Nếu không có người đứng đầu đủ bản lĩnh, trí tuệ và tập hợp được những người giỏi nhất thì không thể có sự thành công của các quốc gia công nghiệp hóa (NIC) như Hàn Quốc, Singapore,…”.
Từ kinh nghiệm của người đang tham gia vào chương trình hành động của một số địa phương về CĐS, cũng từng là người tham gia quản lý nhà nước về hoạt động khoa học công nghệ, TS. Nguyễn Quân khẳng định: “Nếu thế hệ lãnh đạo sau không tiếp tục được tư duy và nhận thức của thế hệ trước, rất có thể công cuộc CĐS sẽ bị buông rơi giữa chừng và đất nước sẽ không bắt kịp con tàu 4.0 cùng thế giới”.
Ở góc độ của một doanh nghiệp cung cấp giải pháp công nghệ, ông Hoàng Việt Anh – Phó Tổng giám đốc FPT Telecom cho rằng rất nhiều doanh nghiệp thường vẫn nghĩ CĐS là chuyển đổi về công nghệ, việc đầu tiên nghĩ đến là lựa chọn, triển khai công nghệ như thế nào, nhưng thực ra con người là thành phần cấu thành rất quan trọng trong CĐS. Không những vậy, con người còn là thách thức lớn trong hành trình CĐS của một đơn vị.
Con người là đích đến của chuyển đổi số
Hay có thể nói CĐS mục tiêu là vì con người. CĐS tùy từng lĩnh vực mà có cách triển khai, áp dụng khoa học công nghệ đặc thù từ đó mang lại được các lợi ích. Mục tiêu cuối cùng của CĐS cũng là để mang lại hiệu suất trong công việc, hiệu quả trong hoạt động của đơn vị, nâng cao giá trị gia tăng trong công việc để mang lại chất lượng cuộc sống tốt hơn.
Thách thức chuyển đổi chuỗi nhân lực giá trị thấp lên giá trị cao
Dịch bệnh Covid-19 kéo dài chưa đến 2 năm nhưng đã gây ra nhiều khủng hoảng cho thế giới ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống kinh tế – xã hội, trong đó có Việt Nam. Từ đây cũng khởi nguồn cho các chuyển đổi mô hình hoạt động để thích nghi với giãn cách xã hội. Không còn cách nào khác, con người phải dựa vào khoa học công nghệ.
Trong đại dịch Covid-19, có những tình thế là bắt buộc khiến nhân viên hay lãnh đạo doanh nghiệp nếu không kịp thời sử dụng, thích nghi với công nghệ là không đáp ứng được yêu cầu công việc tối thiểu. Ví dụ trao đổi công việc trên các nền tảng online, hội thảo chuyên sâu, họp hành, chuyển tiền giao dịch,… thậm chí là cả các sự kiện triển lãm online.
Nhưng đó chỉ là những yêu cầu cấp bách trước mắt, còn để tiến tới mục tiêu mang lại hiệu suất trong công việc, hiệu quả trong hoạt động của đơn vị để mang lại chất lượng cuộc sống tốt hơn thì CĐS là xu hướng không thể đảo ngược.
Ông Ngô Minh Hải, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn TH TrueMilk trong Chương trình CTO Talk có chủ đề “Chuyển đổi số trong sản xuất công nghiệp” do VnExpress tổ chức mới đây từng ví von: “Tóm lại anh phải trả lời câu hỏi: trong thời đại ngày nay anh sẽ chọn chiếc ti vi Analog hay ti vi truyền hình kỹ thuật số mặt đất, truyền hình cáp!”
Việc còn lại chính là làm thế nào để chuyển đổi được nguồn nhân lực làm việc truyền thống, thủ công, bán thủ công sang làm việc trên môi trường số, làm việc bên cạnh máy móc.
Cũng trong chương trình CTO Talk nói về chủ đề CĐS trong sản xuất công nghiệp, ông Phạm Văn Tam, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn ASANZO chia sẻ: Từ khi Covid – 19 chúng tôi đã ý thức được nhiều hơn về việc áp dụng công nghệ. Tuy nhiên, lãnh đạo quyết tâm nhưng đội ngũ công nhân, cán bộ lâu năm giữ các vị trí quan trọng như tổ trưởng, quản đốc lại thấy ngại, chưa quen với việc sử dụng công nghệ, ngại phải học sử dụng công nghệ từ các app cho đến các khâu như chữ ký số, hóa đơn điện tử tự động,… đối với nhân viên ở xưởng còn khó gấp nhiều lần.
“Chuyển đổi số không có nghĩa là đuổi những người cũ đi, thuê người giỏi công nghệ về để làm cho nhanh. Chúng tôi phải có phương án kiên trì đào tạo cho họ để giữ được những người cũ đã đồng hành với mình lâu năm. Đây là cái khó của doanh nghiệp trong thời kỳ đầu thực hiện”. Ông Phạm Văn Tam chia sẻ thêm kinh nghiệm của ASANZO trong thời gian thực hiện CĐS cho doanh nghiệp mình.
Với một doanh nghiệp làm trong lĩnh vực nông nghiệp, thực phẩm, ông Ngô Minh Hải cho rằng khó khăn là gấp bội. Bởi làm sao để con người vận hành được hệ thống kỹ thuật số trơn tru trên hoạt động sản xuất, trong khi họ chủ yếu đi lên từ nông nghiệp truyền thống nhiều năm, ít khi tiếp cận công nghệ. Trong khi đó, công nghệ thay đổi rất nhanh.
Là người trực tiếp tiếp xúc với nhiều doanh nghiệp, thực hiện kế hoạch hành động cùng doanh nghiệp để CĐS, ông Hoàng Việt Anh cho rằng trong ba thành phần cấu thành của chương trình CĐS thì còn người là thách thức lớn.
Ông Việt Anh phân tích: Trước hết việc thay đổi nhận thức và cam kết của lãnh đạo là việc không hề dễ. Làm sao lấy được cam kết của lãnh đạo rằng CĐS không phải là đầu tư một số máy móc hay một số phần mềm về vận hành, sử dụng trong doanh nghiệp của mình là xong mà nó là hành trình dài hơi, liên tục thay đổi làm sao doanh nghiệp của mình ngày càng hiệu quả hơn, càng gắn kết được với khách hàng nhiều hơn, có thể sinh ra được những mô hình kinh doanh và nguồn thu mới.
Tiếp theo, làm thế nào có kế hoạch chuyển lực lượng lao động sẵn có phù hợp thực tiễn doanh nghiệp khi CĐS. Đây là bài toán tái đào tạo, nâng cao trình độ, dịch chuyển lực lượng lao động từ chuỗi đang đóng góp giá trị thấp lên chuỗi đóng góp giá trị cao cho doanh nghiệp và có thu nhập cao cho chính lao động.
Hiện nay công nghệ phát triển, nguồn lực chuyên môn để phát triển các giải pháp công nghệ dồi dào, đủ năng lực, mô hình kinh doanh của các nhà cung cấp giải pháp cũng đang thay đổi để phù hợp thực tiễn năng lực đầu tư sử dụng của các loại hình, quy mô doanh nghiệp.
Điều quan trọng là phải xác định: “Chuyển đổi số xuất phát từ con người, vì con người và do con người vận hành. Nếu chúng ta không đặt đúng vị trí, ưu tiên đầu tư cho con người là chúng ta thất bại”. Chúng tôi lấy chia sẻ của ông Việt Anh thay cho lời kết về câu chuyện CĐS mà nhiều người đang quan tâm.
Trà Giang
