timtos

Gắp bỏ cho người

Văn hoá giải trí
03/02/2025 04:04
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ - Nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị.
aa
Phở và tôi Ẩm thực rươi

Văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Gắp bỏ cho người", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến câu chuyện thú vị tới bạn đọc.

Gắp bỏ cho người
Vào bữa cỗ, món gắp mở đầu phải là miếng rau miếng dưa hay gắp mấy sợi nộm...

Thuở nhỏ, tôi thường được ông nội cho đi ăn cỗ. Theo ông đến các bữa cỗ, tôi khép nép ngồi ngoan ngoãn ở một góc cạnh ông. Ông gắp cho miếng nào thì được ăn miếng ấy. Ông dạy: “Ăn uống phải từ tốn. Ăn phải trông nồi, ngồi phải trông hướng.” Ngồi ăn trên phản giữa nhà, không bao giờ được quay lưng vào bàn thờ tổ tiên. Khi ăn phải trông xem trong mâm có những gì, phải biết nhường mọi người. Trong mâm có mỗi khoanh giò chia đều làm sáu khúc. Mỗi người chỉ được ăn một khúc. Nếu vô tình ăn hai khúc tức là đã ăn lạm vào phần của người khác. Như thế là kẻ phàm ăn. Vào bữa cỗ, món gắp mở đầu phải là miếng rau miếng dưa hay gắp mấy sợi nộm. Không ai vào mâm mà lại chọc đũa ngay vào miếng giò lụa hay miếng gà. Định ăn miếng nào thì gắp miếng ấy. Không gắp lên rồi lại để xuống, cấm kỵ dùng đũa lật đi lật lại bới đĩa thịt gà đã xếp gọn gàng phần da được lợp lên trên để tìm miếng ngon cho mình. Khi ăn phải nhìn trước nhìn sau, biết nhường các cụ cao tuổi. Ăn canh thì không được húp xì xụp, ăn nóng không được thổi phù phù... Điều đặc biệt hơn cả là trong mâm, chủ nhà hay người ít tuổi, kẻ bề dưới luôn gắp thức ăn cho khách hoặc bề trên để kính cẩn mời xơi miếng ngon, dầu rằng không biết thực khách có thích hay không nhưng làm thế để thể hiện cái bụng của chủ nhà ân cần với khách khi đãi đằng...

Các nghi lễ ấy cứ từ từ được ông tôi chỉ bảo. Sau mỗi bữa cỗ, có điều gì tôi xử sự không phải, về nhà ông lại nghiêm khắc nhắc nhở.

Những bài học ăn, học uống cứ thế được ông bà tôi, bố mẹ tôi truyền dạy từ năm này qua năm khác và cái phép lịch sự trong ăn uống nó nhập vào mình từ lúc nào không biết.

Cuộc sống ngày càng trở nên xô bồ. Các dịp hội ngộ ăn uống trong gia đình ngày càng giảm dần. Người ta quen lối hội hè, ăn nhậu ở nhà hàng, ngồi vào mâm là cao giọng với nhân viên phục vụ. Khi ăn thì thả sức hò hét, thách nhau uống hết két bia này đến két bia khác và luôn miệng đồng thanh gào rõ to “Dzô! Dzô!” như thể phu kéo gỗ dựng cột giữa cánh đồng. Ngồi vào mâm cỗ, bàn tiệc có khi quên mời mọc, cứ tự động bật bia chạm cốc và ăn uống rào rào. Lắm khi tới lúc MC đám cưới giới thiệu cô dâu chú rể, họ nhà trai, nhà gái ra mắt thì đã khối anh no bụng, ngồi xỉa răng. Thật chẳng còn đâu cái phép lịch sự như ông tôi đã dạy thuở nào.

Tôi có mấy dịp được mời đi nói chuyện với các bạn nước ngoài mới đến Việt Nam về một vài phong tục tập quán ứng xử trong ăn uống. Tôi cứ theo nếp của ông bà, bố mẹ dạy cho mà truyền lại. Nào là khi ăn chuối phải bẻ đôi và bóc vỏ từng nửa quả nom tựa đóa hoa, không bóc tuột cả vỏ nhai nhồm nhoàm như lũ khỉ trong rừng. Nào là muốn bóc chiếc bánh nếp phải bóc ra sao cho khỏi dính và vỡ nát cái bánh. Khi ăn phải cầm đũa thế nào. Riêng có cái phong cách gắp thức ăn bỏ vào bát để mời người khác thì các bạn nước ngoài thực không thể hiểu nổi. Sao lại gắp vào bát người ta cái món ăn mà không biết người ta có thích hay không? Đặc biệt, người châu Âu vốn có thói quen rất coi trọng sở thích cá nhân trong ăn uống thì không tài nào hiểu được cái lệ gắp bỏ cho người kỳ khôi ấy. Tôi phải gắng giải thích để các bạn thấu hiểu được cái tập tục này của người Việt chúng ta. Tôi cũng phải giới thiệu một phong cách “gắp bỏ cho người” đã cải tiến, tức là khi gắp thức ăn tiếp cho người khác thì phải trở đầu đũa chứ không dùng đầu đũa mình đang ăn. Làm vậy cho có lệ thôi chứ cả mâm chỉ có một chén nước mắm thì ai mà chẳng phải chấm chung vào đấy. Chẳng lẽ mỗi lần chấm rau hay thịt lại phải trở đầu đũa ư? Âu cũng là một thói quen sinh hoạt cộng đồng, chia sẻ cùng nhau của người Việt chúng ta.

Tôi nói vậy thì họ biết vậy. Người châu Âu không thể nào hiểu nổi sao vào bữa cỗ lại được chủ nhà gắp cho cái... đầu lâu gà, cái... còng bới - là những thứ mà bên nước họ thường không ăn, trong khi các cụ nhà ta thì luôn tấm tắc: “Nhất thủ nhì vĩ! Ăn chân bổ chân! Ăn thủ bổ thủ! Ăn cổ ăn cánh để cùng nhau tiến cao bay xa có anh có em cùng cổ cùng cánh!” Nhưng “nhập gia tùy tục”, có ông khách Tây sợ mất hồn khi thấy miếng phao câu béo vàng được bỏ vào bát mình vì lắm “cô lét xì tê rôn”, mà nể chủ nhà, vẫn nhắm mắt cho vào miệng và cảm ơn rối rít.

Gắp bỏ cho người

Tôi có một anh bạn người Nga đã ở Việt Nam trên chục năm nay, tên Victor. Anh là nhà nghiên cứu động vật học và chuyên gia về chuột. Ăn mòn bát trên đất Việt từ Nam chí Bắc, uống rượu cần Tây Nguyên, rượu “quốc lủi” như cơm bữa, anh tự cho mình là một người rất am hiểu phong tục Việt. Chỉ có mỗi điều anh không có khả năng nói tiếng Việt mà thôi. Hơn chục năm sống ở xứ sở này mà chỉ bập bõm được vài câu. Hễ thấy mấy người ngồi tụ lại với nhau trong phòng, to tiếng một chút là anh đi qua nháy mắt nói bập bẹ: “Họp! Họp! Phê bình! Phê bình! Khơ ra xô! Khơ ra xô!”

Bẵng đi nhiều năm, Liên bang Nga sụp đổ, tôi không có dịp gặp lại anh. Tình cờ năm ngoái, tôi gặp lại Victor trong một chuyến thực địa, khảo sát ở Đồng Tháp. Lần này, anh chủ động mời chúng tôi vào một nhà hàng bên bờ sông ở Cao Lãnh. Theo đúng tục Việt, chủ tiệc gọi món mời khách và như một người Việt Nam sành sỏi, Victor xem thực đơn rồi kêu ra đủ món. Cũng như một người Việt thực sự hiếu khách và lịch thiệp, anh cầm đũa gắp vào bát tôi một miếng thịt đùi béo vàng. Trời ơi! Đấy là món “Chuột cống nhum rô ti” - món mà ông tôi chưa hề cho ăn. Xưa, cụ chỉ khoái trá kể với thằng cháu nội về cái tục của một làng bên sông - hễ đám cưới mà không có thịt chuột thì không ra đám cưới - rằng: “Người ta luộc thịt chuột, để ráo nước, rắc lá chanh, lấy hai cái thớt úp vào nhau để ép cho thịt chuột chắc lại rồi mới chặt ra, xếp lên đĩa.” Tôi nghe mà sởn tóc gáy vì từ thuở cha sinh mẹ đẻ, tôi hãi nhất là con vật này.

Hôm nay, anh bạn Tây chân tình của tôi đã gắp vào bát tôi cái đùi chuột. Theo phép lịch sự mà ông tôi đã dạy, tôi đành nhắm mắt ăn nhưng lòng chỉ mong câu ca dao xưa thành hiện thực: Muốn ăn gắp bỏ cho người/ Gắp đi gắp lại, lại rơi vào mình.

Ước gì miếng thịt chuột “cống nhum” này lại rơi trở lại cái bát của Victor!

Hà Nội, 29/10/2007

Tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

trien-lam-quoc-te
Tin bài khác
Phó chủ tịch Hà Nội: Ứng Hòa cần kịp thời GPMB phục vụ Dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 21B

Phó chủ tịch Hà Nội: Ứng Hòa cần kịp thời GPMB phục vụ Dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 21B

Dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 21B được UBND thành phố Hà Nội phê duyệt theo Quyết định số 3190/QĐ-UBND ngày 21/6/2024 với tổng mức đầu tư khoảng 845 tỷ đồng từ ngân sách thành phố.
Lĩnh vực kỹ thuật công nghệ cần tới 35% tổng nhu cầu nhân lực cả nước

Lĩnh vực kỹ thuật công nghệ cần tới 35% tổng nhu cầu nhân lực cả nước

Dự tính đến năm 2030, nhu cầu nhân lực lĩnh vực kỹ thuật công nghệ chiếm khoảng 35% tổng nhu cầu nhân lực cả nước, dẫn đầu các ngành nghề.
Vì sao hãng nhôm Dinostar được Vingroup "chọn mặt gửi vàng" cho siêu dự án Top 10 thế giới?

Vì sao hãng nhôm Dinostar được Vingroup "chọn mặt gửi vàng" cho siêu dự án Top 10 thế giới?

Mới đây, Công ty Cổ phần Nhôm Ngọc Diệp (thương hiệu nhôm Dinostar) vừa được lựa chọn làm nhà cung cấp nhôm xây dựng cho dự án Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia, một trong những công trình quy mô lớn và hiện đại bậc nhất Việt Nam.
Bước tiến mới của robot hình người

Bước tiến mới của robot hình người

Robot hình người của Trung Quốc phô trương sức mạnh nâng vật nặng 132 pound, trong khi đó, robot Phoenix thế hệ mới của Canada lại thể hiện bàn tay khéo léo đỉnh cao với nhiều chuỗi hoạt động không khác bàn tay con người.
Thủ tướng: Dành 10.000 tỷ đồng để “đột phá” phát triển khoa học và công nghệ

Thủ tướng: Dành 10.000 tỷ đồng để “đột phá” phát triển khoa học và công nghệ

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết dự kiến sẽ dành khoảng gần 10.000 tỷ đồng để thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.
Nhận định phiên giao dịch ngày 10/3: Tiếp tục đà tăng, hướng tới vùng 1.350 – 1.360 điểm

Nhận định phiên giao dịch ngày 10/3: Tiếp tục đà tăng, hướng tới vùng 1.350 – 1.360 điểm

Sau phiên giao dịch ngày 7/3 với đà tăng mạnh mẽ, VN Index đang hướng tới vùng 1.350 – 13.60 điểm trong tuần mới. Với thanh khoản cao và dòng tiền tập trung vào nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn, thị trường kỳ vọng tiếp tục duy trì xu hướng tăng trong ngày 10/3, dù có thể xuất hiện rung lắc tại các vùng kháng cự quan trọng.
Trường THCS Thanh Xuân:  Ngọn hải đăng giáo dục giữa lòng Thủ đô

Trường THCS Thanh Xuân: Ngọn hải đăng giáo dục giữa lòng Thủ đô

Trong bức tranh giáo dục đầy màu sắc của Thủ đô Hà Nội, Trường THCS Thanh Xuân nổi lên như một điểm sáng rực rỡ, nơi hội tụ những giá trị nhân văn, tri thức và khát vọng vươn xa. Được thành lập theo Quyết định số 2689/QĐ-UBND ngày 22/7/2016 của UBND quận Thanh Xuân, ngôi trường tọa lạc tại 203 Nguyễn Huy Tưởng, phường Thanh Xuân Trung, không chỉ là một cơ sở giáo dục chất lượng cao mà còn là biểu tượng của sự nỗ lực, tận tâm và sáng tạo trong hành trình đào tạo thế hệ trẻ.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 10/3/2025: Tuổi Thân chú ý sức khỏe, tuổi Sửu thu nhập đảm bảo

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 10/3/2025: Tuổi Thân chú ý sức khỏe, tuổi Sửu thu nhập đảm bảo

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 10/3/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Chỉ số sản xuất ngành chế biến, chế tạo tăng 20% trong tháng 2/2025

Chỉ số sản xuất ngành chế biến, chế tạo tăng 20% trong tháng 2/2025

Chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp 2 tháng đầu năm tăng 7,2% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, ngành chế biến, chế tạo tăng 20% so với cùng kỳ.
Hai nhà khoa học nữ của ĐH Bách khoa Hà Nội, ĐH Quốc gia TP.HCM được trao giải thưởng Kovalevskaia 2024

Hai nhà khoa học nữ của ĐH Bách khoa Hà Nội, ĐH Quốc gia TP.HCM được trao giải thưởng Kovalevskaia 2024

PGS.TS Nguyễn Minh Tân và PGS.TS Đặng Thị Mỹ Dung được trao giải thưởng Kovalevskaia năm 2024 vì có thành tích xuất sắc trong nghiên cứu khoa học và ứng dụng vào thực tiễn.
Quảng cáo
qc-may-tinh