acecook

Gắp bỏ cho người

Văn hoá giải trí
03/02/2025 04:04
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ - Nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị.
aa
Phở và tôi Ẩm thực rươi

Văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Gắp bỏ cho người", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến câu chuyện thú vị tới bạn đọc.

Gắp bỏ cho người
Vào bữa cỗ, món gắp mở đầu phải là miếng rau miếng dưa hay gắp mấy sợi nộm...

Thuở nhỏ, tôi thường được ông nội cho đi ăn cỗ. Theo ông đến các bữa cỗ, tôi khép nép ngồi ngoan ngoãn ở một góc cạnh ông. Ông gắp cho miếng nào thì được ăn miếng ấy. Ông dạy: “Ăn uống phải từ tốn. Ăn phải trông nồi, ngồi phải trông hướng.” Ngồi ăn trên phản giữa nhà, không bao giờ được quay lưng vào bàn thờ tổ tiên. Khi ăn phải trông xem trong mâm có những gì, phải biết nhường mọi người. Trong mâm có mỗi khoanh giò chia đều làm sáu khúc. Mỗi người chỉ được ăn một khúc. Nếu vô tình ăn hai khúc tức là đã ăn lạm vào phần của người khác. Như thế là kẻ phàm ăn. Vào bữa cỗ, món gắp mở đầu phải là miếng rau miếng dưa hay gắp mấy sợi nộm. Không ai vào mâm mà lại chọc đũa ngay vào miếng giò lụa hay miếng gà. Định ăn miếng nào thì gắp miếng ấy. Không gắp lên rồi lại để xuống, cấm kỵ dùng đũa lật đi lật lại bới đĩa thịt gà đã xếp gọn gàng phần da được lợp lên trên để tìm miếng ngon cho mình. Khi ăn phải nhìn trước nhìn sau, biết nhường các cụ cao tuổi. Ăn canh thì không được húp xì xụp, ăn nóng không được thổi phù phù... Điều đặc biệt hơn cả là trong mâm, chủ nhà hay người ít tuổi, kẻ bề dưới luôn gắp thức ăn cho khách hoặc bề trên để kính cẩn mời xơi miếng ngon, dầu rằng không biết thực khách có thích hay không nhưng làm thế để thể hiện cái bụng của chủ nhà ân cần với khách khi đãi đằng...

Các nghi lễ ấy cứ từ từ được ông tôi chỉ bảo. Sau mỗi bữa cỗ, có điều gì tôi xử sự không phải, về nhà ông lại nghiêm khắc nhắc nhở.

Những bài học ăn, học uống cứ thế được ông bà tôi, bố mẹ tôi truyền dạy từ năm này qua năm khác và cái phép lịch sự trong ăn uống nó nhập vào mình từ lúc nào không biết.

Cuộc sống ngày càng trở nên xô bồ. Các dịp hội ngộ ăn uống trong gia đình ngày càng giảm dần. Người ta quen lối hội hè, ăn nhậu ở nhà hàng, ngồi vào mâm là cao giọng với nhân viên phục vụ. Khi ăn thì thả sức hò hét, thách nhau uống hết két bia này đến két bia khác và luôn miệng đồng thanh gào rõ to “Dzô! Dzô!” như thể phu kéo gỗ dựng cột giữa cánh đồng. Ngồi vào mâm cỗ, bàn tiệc có khi quên mời mọc, cứ tự động bật bia chạm cốc và ăn uống rào rào. Lắm khi tới lúc MC đám cưới giới thiệu cô dâu chú rể, họ nhà trai, nhà gái ra mắt thì đã khối anh no bụng, ngồi xỉa răng. Thật chẳng còn đâu cái phép lịch sự như ông tôi đã dạy thuở nào.

Tôi có mấy dịp được mời đi nói chuyện với các bạn nước ngoài mới đến Việt Nam về một vài phong tục tập quán ứng xử trong ăn uống. Tôi cứ theo nếp của ông bà, bố mẹ dạy cho mà truyền lại. Nào là khi ăn chuối phải bẻ đôi và bóc vỏ từng nửa quả nom tựa đóa hoa, không bóc tuột cả vỏ nhai nhồm nhoàm như lũ khỉ trong rừng. Nào là muốn bóc chiếc bánh nếp phải bóc ra sao cho khỏi dính và vỡ nát cái bánh. Khi ăn phải cầm đũa thế nào. Riêng có cái phong cách gắp thức ăn bỏ vào bát để mời người khác thì các bạn nước ngoài thực không thể hiểu nổi. Sao lại gắp vào bát người ta cái món ăn mà không biết người ta có thích hay không? Đặc biệt, người châu Âu vốn có thói quen rất coi trọng sở thích cá nhân trong ăn uống thì không tài nào hiểu được cái lệ gắp bỏ cho người kỳ khôi ấy. Tôi phải gắng giải thích để các bạn thấu hiểu được cái tập tục này của người Việt chúng ta. Tôi cũng phải giới thiệu một phong cách “gắp bỏ cho người” đã cải tiến, tức là khi gắp thức ăn tiếp cho người khác thì phải trở đầu đũa chứ không dùng đầu đũa mình đang ăn. Làm vậy cho có lệ thôi chứ cả mâm chỉ có một chén nước mắm thì ai mà chẳng phải chấm chung vào đấy. Chẳng lẽ mỗi lần chấm rau hay thịt lại phải trở đầu đũa ư? Âu cũng là một thói quen sinh hoạt cộng đồng, chia sẻ cùng nhau của người Việt chúng ta.

Tôi nói vậy thì họ biết vậy. Người châu Âu không thể nào hiểu nổi sao vào bữa cỗ lại được chủ nhà gắp cho cái... đầu lâu gà, cái... còng bới - là những thứ mà bên nước họ thường không ăn, trong khi các cụ nhà ta thì luôn tấm tắc: “Nhất thủ nhì vĩ! Ăn chân bổ chân! Ăn thủ bổ thủ! Ăn cổ ăn cánh để cùng nhau tiến cao bay xa có anh có em cùng cổ cùng cánh!” Nhưng “nhập gia tùy tục”, có ông khách Tây sợ mất hồn khi thấy miếng phao câu béo vàng được bỏ vào bát mình vì lắm “cô lét xì tê rôn”, mà nể chủ nhà, vẫn nhắm mắt cho vào miệng và cảm ơn rối rít.

Gắp bỏ cho người

Tôi có một anh bạn người Nga đã ở Việt Nam trên chục năm nay, tên Victor. Anh là nhà nghiên cứu động vật học và chuyên gia về chuột. Ăn mòn bát trên đất Việt từ Nam chí Bắc, uống rượu cần Tây Nguyên, rượu “quốc lủi” như cơm bữa, anh tự cho mình là một người rất am hiểu phong tục Việt. Chỉ có mỗi điều anh không có khả năng nói tiếng Việt mà thôi. Hơn chục năm sống ở xứ sở này mà chỉ bập bõm được vài câu. Hễ thấy mấy người ngồi tụ lại với nhau trong phòng, to tiếng một chút là anh đi qua nháy mắt nói bập bẹ: “Họp! Họp! Phê bình! Phê bình! Khơ ra xô! Khơ ra xô!”

Bẵng đi nhiều năm, Liên bang Nga sụp đổ, tôi không có dịp gặp lại anh. Tình cờ năm ngoái, tôi gặp lại Victor trong một chuyến thực địa, khảo sát ở Đồng Tháp. Lần này, anh chủ động mời chúng tôi vào một nhà hàng bên bờ sông ở Cao Lãnh. Theo đúng tục Việt, chủ tiệc gọi món mời khách và như một người Việt Nam sành sỏi, Victor xem thực đơn rồi kêu ra đủ món. Cũng như một người Việt thực sự hiếu khách và lịch thiệp, anh cầm đũa gắp vào bát tôi một miếng thịt đùi béo vàng. Trời ơi! Đấy là món “Chuột cống nhum rô ti” - món mà ông tôi chưa hề cho ăn. Xưa, cụ chỉ khoái trá kể với thằng cháu nội về cái tục của một làng bên sông - hễ đám cưới mà không có thịt chuột thì không ra đám cưới - rằng: “Người ta luộc thịt chuột, để ráo nước, rắc lá chanh, lấy hai cái thớt úp vào nhau để ép cho thịt chuột chắc lại rồi mới chặt ra, xếp lên đĩa.” Tôi nghe mà sởn tóc gáy vì từ thuở cha sinh mẹ đẻ, tôi hãi nhất là con vật này.

Hôm nay, anh bạn Tây chân tình của tôi đã gắp vào bát tôi cái đùi chuột. Theo phép lịch sự mà ông tôi đã dạy, tôi đành nhắm mắt ăn nhưng lòng chỉ mong câu ca dao xưa thành hiện thực: Muốn ăn gắp bỏ cho người/ Gắp đi gắp lại, lại rơi vào mình.

Ước gì miếng thịt chuột “cống nhum” này lại rơi trở lại cái bát của Victor!

Hà Nội, 29/10/2007

Tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

mca
Tin bài khác
Schneider Electric sẵn sàng mọi nguồn lực cho chuyển đổi số, hướng tới nền kinh tế số bền vững

Schneider Electric sẵn sàng mọi nguồn lực cho chuyển đổi số, hướng tới nền kinh tế số bền vững

Chiều 17/9 - Schneider Electric, tập đoàn có thương hiệu uy tín toàn cầu về chuyển đổi số quản lý năng lượng và tự động hóa, tổ chức Hội nghị Đổi mới Sáng tạo - Innovation Day 2025 tại Hà Nội với chủ đề “Hạ tầng số sẵn sàng cho AI - Động lực tăng trưởng mới của Việt Nam”.
Sẽ có bản cập nhật Chiến lược AI quốc gia và Luật AI

Sẽ có bản cập nhật Chiến lược AI quốc gia và Luật AI

Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, cuối năm nay, Việt Nam sẽ có bản cập nhật Chiến lược AI quốc gia và Luật AI. Đây không chỉ là khung pháp lý mà còn là tuyên ngôn về tầm nhìn quốc gia, AI phải trở thành hạ tầng trí tuệ của đất nước, phục vụ nhân dân, phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Thị trường chứng khoán ngày 17/9: VN-Index giảm gần 10 điểm, thanh khoản sụt giảm

Thị trường chứng khoán ngày 17/9: VN-Index giảm gần 10 điểm, thanh khoản sụt giảm

Thị trường chứng khoán Việt Nam phiên 17/9 diễn biến rung lắc mạnh, VN-Index nhiều lần đảo chiều quanh tham chiếu trước khi mất 9,93 điểm, chốt tại 1.670,97 điểm. Thanh khoản sụt giảm, giá trị khớp lệnh trên HoSE đạt 29.511 tỷ đồng, thấp hơn đáng kể so với hơn 34.000 tỷ đồng của phiên trước.
IDEA Group mang giải pháp tự động hóa Việt ra sân chơi quốc tế tại FBC ASEAN 2025

IDEA Group mang giải pháp tự động hóa Việt ra sân chơi quốc tế tại FBC ASEAN 2025

Lần đầu tiên tham dự Triển lãm giao thương quốc tế ngành chế tạo lần thứ 9 (FBC ASEAN 2025), diễn ra từ ngày 17 đến 19/9 tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia Việt Nam (VEC). Công ty Cổ phần Tập đoàn Công nghệ IDEA (IDEA Group) mang đến nhiều sản phẩm công nghệ cao, thể hiện khát vọng khẳng định vị thế của doanh nghiệp tự động hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Chi hội Robot Việt Nam tham gia Triển lãm Công nghiệp phụ trợ FBC ASEAN 2025

Chi hội Robot Việt Nam tham gia Triển lãm Công nghiệp phụ trợ FBC ASEAN 2025

Từ ngày 17 đến 19/9/2025, Triển lãm Công nghiệp phụ trợ FBC ASEAN 2025 chính thức diễn ra tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia Việt Nam (VEC). Đây là lần đầu tiên một triển lãm công nghiệp phụ trợ quy mô lớn được tổ chức tại địa điểm mới này.
Kiến trúc mô-đun: Giải pháp kéo dài tuổi thọ hệ thống điều khiển tự động hóa

Kiến trúc mô-đun: Giải pháp kéo dài tuổi thọ hệ thống điều khiển tự động hóa

Trong lĩnh vực tự động hóa công nghiệp, sự lỗi thời của hệ thống điều khiển là thách thức không thể tránh khỏi. Khi phần cứng bộ điều khiển ngừng sản xuất hoặc hết vòng đời, nguy cơ gián đoạn vận hành và chi phí thay thế tăng cao. Tuy nhiên, một hướng đi bền vững hơn đang được nhiều doanh nghiệp lựa chọn: Kiến trúc mô-đun.
“Đại gia” phân phối ô tô lớn nhất Việt Nam Tasco Auto lỗ lũy kế hơn 1.800 tỷ đồng

“Đại gia” phân phối ô tô lớn nhất Việt Nam Tasco Auto lỗ lũy kế hơn 1.800 tỷ đồng

CTCP Tasco Auto – đơn vị phụ trách mảng kinh doanh và dịch vụ ô tô trong hệ sinh thái của CTCP Tasco (HNX: HUT) vừa công bố báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm 2025, hé lộ bức tranh tài chính còn nhiều khó khăn, dù lợi nhuận đã cải thiện.
Thủ tướng mong doanh nghiệp tư nhân tiếp tục đồng hành tháo gỡ các điểm nghẽn

Thủ tướng mong doanh nghiệp tư nhân tiếp tục đồng hành tháo gỡ các điểm nghẽn

Thủ tướng mong các doanh nghiệp tư nhân tiếp tục đồng hành trong công cuộc tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, hạ tầng, nguồn vốn, nguồn nhân lực, thủ tục hành chính...
Hàng nghìn sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội hưởng ứng cuộc thi “AI Thực chiến” khu vực toàn miền Bắc

Hàng nghìn sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội hưởng ứng cuộc thi “AI Thực chiến” khu vực toàn miền Bắc

Chiều 16/9, với sự bảo trợ của Bộ Công An, Đài Truyền hình Việt Nam phối hợp cùng Trung tâm Dữ liệu Quốc gia, Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia, Ngân hàng Techcombank cùng Đại học Bách khoa Hà Nội (HUST) tổ chức cuộc thi “AI thực chiến” phạm vi toàn miền Bắc, phổ biến thể lệ cuộc thi đến hàng nghìn sinh viên HUST.
Nhận định phiên giao dịch ngày 17/9: VN-Index rung lắc, nhà đầu tư có thể cân nhắc giải ngân từng phần vào nhóm cổ phiếu dẫn dắt

Nhận định phiên giao dịch ngày 17/9: VN-Index rung lắc, nhà đầu tư có thể cân nhắc giải ngân từng phần vào nhóm cổ phiếu dẫn dắt

Thị trường chứng khoán phiên 16/9 ghi nhận biến động mạnh khi VN-Index nhiều lần thử thách mốc 1.700 điểm nhưng không thành công, chốt phiên giảm 4 điểm (0,24%) xuống 1.680,90 điểm.
song-gia-tri