Hội thảo “Vai trò báo chí trong công tác phổ biến kiến thức và tư vấn phản biện của Liên hiệp Hội Việt Nam” được diễn ra vào sáng ngày 29/9 tại Hà Nội, dưới sự chủ trì của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Vusta).
Phát biểu khai mạc hội thảo PGS.TS Phạm Quang Thao – Phó chủ tịch Vusta chia sẻ: Thông qua hội thảo chúng ta cùng nhau trao đổi các vấn đề liên quan đến hoạt động báo chí, để báo chí phát huy tốt nhất vai trò của mình đồng thời đây cũng là chủ đề đúng với tôn chỉ mục đích của liên hiệp Hội. Qua đây, các nhà báo, nhà quản lý nâng cao nhận thức kỹ năng và đảm bảo thực hiện đúng tôn chỉ mục đích, đúng đường lối chủ trương của Đảng, Nhà nước, thực hiện chức năng nhiệm vụ phạm vi được làm, đóng góp cho sự nghiệp báo chí và toàn xã hội.
Chia sẻ làm thế nào để nâng cao vai trò của báo chí trong phản biện và giám định xã hội, bà Bùi Kim Tuyến – Trưởng Ban tư vấn phản biện và Giám định xã hội – Liên hiệp các Hội KH và KT Việt Nam nói: mục đích của tư vấn phản biện là cung cấp cho cơ quan tổ chức có thêm cơ sở, luận cứ trong việc đề xuất thẩm định chủ trương, chính sách hoặc các chương trình đề án; đề xuất tham mưu cho tổ chức Đảng và Nhà nước những vấn đề lớn về chủ trương chính sách đóng góp nâng cao chất lượng của các quyết sách đó; đảm bảo quyền lợi ích hợp pháp của các bên liên quan, đồng thời phát huy tính dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội.
Từ những mục đích đó cho thấy vai trò của báo chí với hoạt động tư vấn phản biện là rất quan trọng: Báo chí trực tiếp là kênh tư vấn phản biện, đưa ra các chủ đề tư vấn phản biện rất hiệu quả. Các vấn đề được phản ánh nhanh tạo hiệu quả thành các nội dung, chuyên đề rất sâu. Báo chí thường xuyên phản ánh tâm tư, nguyện vọng của các tầng lớp xã hội. Nhiều vấn đề được các cơ quan tiếp thu lắng nghe để chỉnh sửa chính sách. Thông qua các hoạt động của báo chí các tổ chức cá nhân được tiếp cận thông tin một cách khách quan sâu rộng, cung cấp thông tin một cách kịp thời nhất đầy đủ nhất tạo định hướng và đồng thuận xã hội. Báo chí góp phần công khai minh bạch dân chủ đối với vấn đề tư vấn phản biện. Các ý kiến thể hiện trên báo chí là một hình thức công khai minh bạch về thông tin quan điểm và tạo sự dân chủ bình đẳng đối với tất cả mọi tầng lớp trong xã hội.
Đưa ra quan điểm thảo luận, nhà báo, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi – UV Hội nhà báo Việt Nam, Phó Tổng biên tập Báo Hà Nội Mới nhận định: Báo chí có vai trò vô cùng quan trọng ngoài cung cấp thông tin mà còn có vai trò phản biện, giám sát. Bằng góc nhìn thực tiễn và lý luận, ông Lợi chia sẻ: Báo chí hiện nay phản biện xã hội đã bị ảnh hưởng bởi sự phát triển của công nghệ, mạng xã hội. Dòng sự kiện bị thay đổi theo phút, sự tác động của các mạng xã hội rất lớn, người dân tiếp cận thông tin rất nhanh qua cá kênh như: facebook, youtobe, viber, tiktok,…. Chính vì thế mà vai trò phản biện giám sát xã hội của báo chí hiện nay đang bị mạng xã hội tạo ra sự hỗn loạn trong truyền thông, cần có các giải pháp kiến nghị. Thông qua các hoạt động thực tiễn ông đưa ra xu hướng làm báo hiện nay nên đi theo chuyên đề, đi theo vấn đề có tính chất chuyên sâu, có sự tác động lớn.
Đứng trước khó khăn của báo chí hiện nay trong việc bùng nổ của các loại hình mạng xã hội, nhà báo Trần Trọng An – Phó Tổng biên tập Tạp chí điện tử Gia đình mới chia sẻ câu chuyện của Tạp chí hiện nay và ông nhấn mạnh 2 khía cạnh: Phổ biến kiến thức có ra tiền không, phổ biến kiến thức có độc giả không. Môi trường Internet hiện nay cho phép người dùng có thói quen xem lướt qua và theo các hot trend nhiều hơn, do vậy việc phổ biến kiến thức là một lựa chọn khó khăn hơn, báo chí cần kiên trì giữ chân độc giả yêu trí thức. Nhà báo cũng chia sẻ cách mà Tạp chí làm để tồn tại trước sự hỗn loạn thông tin như hiện nay đó là hướng tới những thông tin độc giả cần, phổ biến kiến thức không có độ hot nhưng cần kiến thức sâu và phải tích lũy theo thời gian. Nếu kiên trì sẽ không vấp phải sự gặp sự cạnh tranh hàng ngày của việc cập nhật tin tức liên tục của mạng xã hội.
Trước những thực trạng toàn cầu hóa về thông tin, mạng xã hội phát triển mạnh mẽ như hiện nay, nhà báo, TS.bà Phạm Mỵ – Tổng Biên tập Tạp chí Sức khỏe và Môi trường đã tổng kết hoạt động của báo chí. Báo chí muốn thể hiện và phát huy vai trò trách nhiệm trong việc tư vấn phản biện xã hội, trước hết phải đổi mới nội dung, phương thức làm báo theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp. Công chúng ngày càng đòi hỏi nền báo chí cách mạng Việt Nam phải có những tác phẩm, sản phẩm báo chí chất lượng cao. Đặc biệt nhà báo phải đổi mới tư duy làm báo, kết hợp tính chính thống và truyền thống với phong cách tác nghiệp hiện đại, áp dụng nội dung đa phương tiện và đa nền tảng, nắm bắt các công nghệ làm báo mới mẻ, tăng cường tính sáng tạo trong các ấn phẩm báo chí.
Nhấn mạnh về câu chuyện khó khăn của các tạp hiện nay trong việc tác nghiệp, nhà báo Phạm Mỵ chia sẻ về trở ngại khi đi tác nghiệp thực tế: các tạp chí muốn làm chức năng phản biện mà không được phản ánh thực tiễn vì cho là trở ngại không đúng tôn chỉ mục đích. Vì vậy, bà kiến nghị Liên hiệp Hội làm việc với cơ quan quản lý, đề xuất để phản biện xã hội tốt thì phải có thực tiễn vì vậy mong muốn được tạo điều kiện cho các cơ qua báo chí tác nghiệp, thực hiện các chuyên đề, khảo sát, điều tra,…
Thông qua những kinh nghiệm làm báo trong thời gian dài đúc rút được, nhà báo Bùi Hoàng Tám – Báo Dân Trí chia sẻ ngắn gọn: Muốn có phản biện phải chấp nhận sự khác biệt, có tính chất phản biện phải có sự khác nhau. Phản biện phải có động cơ người viết, thái độ người viết chân tình cảm thông, phải dựa trên cơ sở khoa học, nghệ thuật thuyết phục, nói đúng nhưng phải thuyết phục. Ông nhấn mạnh “nghệ thuật của sự phản biện chính là thuyết phục người khác”.
Xoay quanh những câu chuyện cụ thể các nhà báo, lãnh đạo các cơ quan báo chí thể hiện quan điểm và đề xuất cần có hành lang pháp lý để người làm báo tập trung và thực hiện đúng chức năng báo chí của mình. Đồng thời mong muốn có sự bảo trợ và đồng hành cùng của Liên hiệp Hội để các hoạt động của báo chí được phát huy tối đa và hiệu quả.
Tổng kết hội nghị, PGS.TS Phạm Quang Thao ghi nhận các ý kiến đóng góp và khẳng định vai trò của báo chí Liên hiệp Hội ngày càng quan trọng. Liên hiệp Hội cũng yêu cầu các cơ quan báo chí muốn phản biện tốt phải văn minh, văn hóa, đúng quy trình, phải có đạo đức nghề nghiệp. Các tác phẩm báo chí đảm bảo phải có tính khoa học vì đây là cơ quan ngôn luận của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam. Xung quanh những vấn đề báo chí hiện nay chúng ta trao cần trao đổi, thảo luận kỹ hơn để hoạt động báo chí của Liên hiệp Hội được phát triển, đảm bảo quyền lợi và phát huy tối đa vai trò của báo chí Liên hiệp Hội trong bối cảnh mới.
Đỗ Phương
