 |
| Robot chữa cháy của Công ty Thiết bị chuyên dùng Việt Nam và Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy phối hợp nghiên cứu, thiết kế, chế tạo. Ảnh: Nguyễn Hạnh |
Sử dụng robot và áp dụng công nghệ thông minh vào công tác chữa cháy là yêu cầu cấp thiết
Tại Việt Nam - quốc gia có tốc độ đô thị hóa tăng nhanh, dân cư tập trung đông đúc, trong khi hạ tầng cơ sở và ý thức phòng chống cháy nổ còn yếu, dẫn theo nguy cơ cháy nổ ngày càng gia tăng và diễn biến phức tạp.
Để công tác phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ mang lại hiệu quả cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, đồng thời hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do cháy, nổ gây ra, các nhà nghiên cứu, quản lý nhận thấy cần thiết phải ứng dụng công nghệ cao, công nghệ 4.0 vào thiết bị chữa cháy, đặc biệt là chữa cháy công trình công nghiệp và khu vực cháy phát sinh khí độc.
Các số liệu khoa học chỉ ra, tại một số nước phát triển như Nhật Bản, Mỹ, Trung Quốc đã sử dụng robot trong công tác chữa cháy từ rất lâu, cho hiệu quả chữa cháy cao, an toàn, phù hợp với những đám cháy công trình công nghiệp, kho xăng dầu, kho hóa chất, tránh được đáng kể thương vong, độc hại cho người làm nhiệm vụ.
 |
| Xe chuyên chở robot chữa cháy đa năng do Công ty Thiết bị chuyên dùng Việt Nam chế tạo. Ảnh Nguyễn Hạnh |
Nhận thấy nhu cầu cấp thiết và tính khả thi về mặt công nghệ tại Việt Nam, năm 2021, Trường Đại học phòng cháy chữa cháy đã đề xuất đề tài độc lập cấp quốc gia “Nghiên cứu công nghệ, thiết kế và chế tạo thử nghiệm robot chữa cháy cho công trình công nghiệp”, mã số ĐTĐL.CN-98/21, do PGS.TS Lê Quang Bốn, Hiệu trưởng nhà trường làm chủ nhiệm.
Đề tài đã được Bộ khoa học và Công nghệ duyệt thực hiện. Sau gần 3 năm triển khai, với sự phối hợp cùng Công ty Cổ phần Thiết bị chuyên dùng Việt Nam và một số nhà khoa học tại các viện, trường đã mang lại kết quả khả quan. Đề tài đã xây dựng được quy trình công nghệ chữa cháy bằng robot, chế tạo được robot chữa cháy cho công trình công nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả chữa cháy, an toàn cho cán bộ, chiến sĩ.
Năm 2023, phiên bản 1 Robot chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ đã được đưa vào thử nghiệm, đem lại kết quả khả quan. Năm 2024, tổ chức chủ trì và đơn vị phối hợp tiếp tục hoàn thiện phiên bản 2 và đề xuất dự án sản xuất thử nghiệm để hoàn thiện robot chữa cháy và sản xuất một số robot đưa vào thực tế. Cho đến thời điểm này, robot chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ đã hoàn thiện và sẵn sàng đưa vào sử dụng trên diện rộng.
Mong muốn đưa robot chữa cháy vào sản xuất hàng loạt và ứng dụng trên diện rộng
Theo PGS.TS Dương Văn Tài, Giám đốc Công ty Cổ phần Thiết bị chuyên dùng Việt Nam, đồng tác giả của sản phẩm Robot chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ (gọi tắt là Robot chữa cháy) đây là sản phẩm đã được nâng cấp hoàn chỉnh, có tích hợp AI, lập trình điều khiển.
 |
| Thử nghiệm phun nước của Robot chữa cháy phiên bản 2, tại Công ty CP Thiết bị chuyên dùng Việt Nam. Ảnh: Nguyễn Hạnh |
Theo đó, Robot chữa cháy phiên bản 2 có khả năng cứu nạn, cứu hộ, tương tác với môi trường theo thời gian thực, tự động di chuyển đến vị trí đám cháy, tự động tránh chướng ngại vật, di chuyển trong môi trường nhỏ hẹp, leo cầu thang (vừa leo cầu thang vừa mang vòi đẩy nước chữa cháy), trinh sát đám cháy, gửi hình ảnh và thông số của đám cháy về trung tâm chỉ huy chữa cháy, phun nước, phun bọt dập lửa.
Sản phẩm có trọng lượng 300kg, chiều dài - rộng - cao tương ứng (1,6)x(1,05)x(1,05)m. Với kích thước nhỏ gọn, robot có thể di chuyển linh hoạt ở nhiều địa hình với tốc độ di chuyển 1,5m/s đối với đường bằng; 0,4m/s đối với địa hình cầu thang, ở điều kiện cầu thang rộng tối thiểu 1,2m, chiếu nghỉ 2x2,4m, bậc cầu thang khoảng 18cm/bậc, độ dốc tối đa 30o, khi đó robot có thể leo từ tầng 1 đến tầng 5 và phát huy công năng chữa cháy ổn định.
PGS.TS Dương Văn Tài chia sẻ: “Robot chữa cháy không mới ở các nước trên thế giới, nhưng ở Việt Nam chưa thực sự được phát huy, trong khi tình trạng cháy nổ ở Việt Nam khá cao. Chữa cháy bằng robot là một giải pháp thông minh, với những tích hợp công nghệ cao, Robot chữa cháy thay thế được nhiều sức người, đồng thời có thể phù hợp với nhiều địa hình, giảm thương vong, tử nạn cho chiến sĩ PCCC khi làm nhiệm vụ trong môi trường khói bụi, hóa chất độc hại”.
Ông cho biết, thiết kế của Robot chữa cháy đơn giản nhưng linh hoạt và thông minh. Robot được gắn camera hồng ngoại quan sát đám cháy, chịu nhiệt đến 300oC, lăng phun đa năng, vòi phun, súng phun, cánh tay robot mở cửa cầu thang. Khung gầm robot được cách nhiệt để lắp đặt hệ thống điện, hệ thống điều khiển; hệ thống di động của robot bằng bánh xích để tăng ổn định khi leo cầu thang và vượt qua chướng ngại vật.
Robot chữa cháy được điều khiển từ xa bằng sóng vô tuyến và cáp quang, thông qua modul điều khiển trung tâm. Robot hoạt động trong môi trường khói bụi, nhiệt độ cao ≤ 300oC, thời gian hoạt động trong môi trường nhiệt độ cao tối thiểu là 1 giờ.
Robot cũng được trang bị hệ thống tự làm mát khi ở môi trường nhiệt độ cao, tự làm mát bằng nước, bọt khi nhiệt độ cao quá giới hạn cho phép. Hệ thống đèn LED chiều sáng công suất 10w, chịu được nhiệt độ cao. Một điểm đặc biệt của robot là khả năng tự vận hành khi mất tín hiệu bằng hệ thống dây cáp chống cháy truyền tín hiệu.
Với thiết kế thông minh, gọn nhẹ, robot chữa cháy được kỳ vọng sẽ hỗ trợ tốt nhất cho công tác chữa cháy, cứu hộ, cứu nạn, giảm thiểu thương vong, tử nạn trong quá trình chữa cháy.
“Chúng tôi hy vọng, robot chữa cháy sẽ phát huy được tốt nhất tác dụng chữa cháy, được sản xuất hàng loạt để giảm giá thành, và được đưa vào sử dụng rộng rãi trên toàn quốc”, PGS.TS Dương Văn Tài bày tỏ.
| Theo thống kê, hiện Việt Nam có gần 400 khu công nghiệp với tổng diện tích đất tự nhiên trên 100.000 ha, tập trung chủ yếu ở TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, tỉnh Bắc Ninh, Đồng Nai,... Tính trong 5 năm (2019-2023), đã xảy ra 13.981 vụ cháy trên toàn quốc, làm chết 501 người, bị thương 595 người, thiệt hại về tài sản do cháy gây ra ước tính trị giá hơn 4.825,7 tỷ đồng. Trong 13.981 vụ cháy, nổ đã xảy ra, có trên 40% vụ cháy các khu công nghiệp. 6 tháng đầu năm 2025, toàn quốc xảy ra 1.710 vụ cháy, 13 vụ nổ, làm 47 người chết, 75 người bị thương, thiệt hại tài sản ước tính hơn 161 tỷ đồng và 216,94 ha rừng. Đáng chú ý, trong số 989/1.723 vụ cháy nổ đã làm rõ nguyên nhân có tới 738 vụ có nguyên nhân do sự cố hệ thống, thiết bị điện chiếm tới 74,6%; do nguồn lửa, nguồn nhiệt, chiếm 18,5%. Có thể kể đến một số vụ cháy lớn xảy ra tại các khu công nghiệp gây thiệt hại lớn về người và tài sản, làm ô nhiễm môi trường, năm 2019 như vụ cháy nhà kho thuộc Công ty Cổ phần Bóng đèn phích nước Rạng Đông; vụ cháy 4 xưởng nhà kho tại Trung Văn, Nam Từ Liêm, Hà Nội; vụ hỏa hoạn tại công ty may mặc Sài Gòn; vụ cháy chung cư mini ở Khương Hạ, Hà Nội khiến 56 người tử vong. Các vụ cháy đều gây thiệt hại đáng kể về người, tài sản, đặc biệt ảnh hướng lớn đến môi trường. |
Mời độc giả xem video quy trình robot chữa cháy thực nghiệm tại hiện trường giả định dưới đây:
