Tạo động lực mới cho khởi nghiệp thông qua thúc đẩy hợp tác, chuyển đổi xanh

Sáng 16/4, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức Diễn đàn Đối thoại chính sách với chủ đề "Khuyến khích đầu tư, kinh doanh, thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực chuyển đổi xanh và phát triển bền vững". Diễn đàn là sự kiện có ý nghĩa quan trọng trong khuôn khổ Hội nghị Thượng đỉnh Đối tác vì Tăng trưởng xanh và Mục tiêu toàn cầu 2030 (P4G 2025).

Đây là không gian đối thoại mở giữa các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và nhà đầu tư, tập trung vào các cơ chế hỗ trợ, mô hình khuyến khích đầu tư xanh, đổi mới sáng tạo và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp bền vững.

Quang cảnh diễn đàn. Ảnh: Duyên Nguyễn

Chuyển đổi xanh là yêu cầu tất yếu

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh chia sẻ, đây là sự kiện quan trọng, thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc đồng hành cùng cộng đồng quốc tế trên hành trình hướng tới một tương lai phát triển hài hòa giữa kinh tế và môi trường, tăng trưởng xanh không chỉ là mục tiêu mà còn là động lực để phát triển bền vững.

Ông Hoàng Minh nêu rõ, thế giới đang đối mặt với những thách thức chưa từng có về biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên và ô nhiễm môi trường. Việc thúc đẩy mô hình kinh doanh bền vững, đổi mới sáng tạo xanh và chuyển đổi hệ thống kinh tế theo hướng ít phát thải, tuần hoàn đã trở thành yêu cầu cấp thiết.

Tại Việt Nam, Đảng và Nhà nước đã sớm xác định tăng trưởng xanh là chiến lược phát triển cốt lõi, thể hiện qua hàng loạt chủ trương, chính sách về tăng trưởng xanh, khuyến khích khởi nghiệp sáng tạo, phát triển kinh tế tuần hoàn, đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao công nghệ xanh, góp phần thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 mà Việt Nam đã tuyên bố tại COP26. Những định hướng chiến lược đó đã và đang tạo nền tảng thuận lợi để thúc đẩy làn sóng khởi nghiệp sáng tạo trong các lĩnh vực công nghệ xanh, năng lượng tái tạo, kinh tế tuần hoàn và giải pháp giảm phát thải.

Theo Thứ trưởng Hoàng Minh, Việt Nam hiện có hơn 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, trong đó có 2 kỳ lân được định giá hơn 1 tỷ USD, 11 doanh nghiệp được định giá trên 100 triệu USD, hơn 1.400 tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp, 202 khu làm việc chung; 208 quỹ đầu tư; 35 tổ chức thúc đẩy kinh doanh. Trong số này ước tính có khoảng 200 - 300 doanh nghiệp tập trung vào lĩnh vực chuyển đổi xanh, bao gồm các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, công nghệ môi trường, nông nghiệp bền vững và kinh tế tuần hoàn, tương đương với khoảng 5 - 7% tổng số startup hiện nay.

Thứ trưởng Hoàng Minh kêu gọi sự tham gia chủ động và hợp tác chặt chẽ từ các bên liên quan - từ khu vực công, tư nhân đến các tổ chức quốc tế cùng chung tay hiện thực hóa khát vọng về một hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam xanh, hiệu quả và bền vững. Ông nhận định: “Chúng ta đang đứng trước một cơ hội lớn để cùng nhau định hình tương lai xanh và bền vững cho Việt Nam và thế giới. Đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo và hợp tác là chìa khóa để giải quyết các vấn đề môi trường, đồng thời thúc đẩy sự phát triển kinh tế tuần hoàn”.

Ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) chia sẻ về hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo xanh tại Việt Nam, nêu rõ trong lĩnh vực chuyển đổi xanh, các doanh nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam đang có những bước tiến quan trọng trong phát triển các giải pháp công nghệ xanh nhằm góp phần bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển bền vững.

Trong bối cảnh đổi mới, sáng tạo được thúc đẩy nhằm giải quyết các vấn đề môi trường và phát triển bền vững, nhiều lĩnh vực có tiềm năng tăng trưởng xanh trong hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam như: Công nghệ thông tin xanh, phát triển các sản phẩm sinh thái, dịch vụ bền vững, công nghệ sạch, năng lượng tái tạo,… Tuy nhiên, quá trình khởi nghiệp đối với các doanh nghiệp chuyển đổi xanh còn gặp nhiều khó khăn như việc huy động tài chính để chuyển đổi xanh, quy định cụ thể dành cho startup vẫn còn chưa thực sự rõ ràng và mạnh mẽ. Việt Nam cần đội ngũ nhân lực có kiến thức sâu về kinh tế tuần hoàn, quản lý carbon hoặc công nghệ sản xuất vật liệu sinh học. Mặc dù người tiêu dùng quan tâm hơn đến sản phẩm thân thiện môi trường nhưng vẫn còn rào cản về giá cả và thói quen tiêu dùng.

Ông Phạm Hồng Quất đề cập tới việc thực hiện khảo sát, đánh giá và xây dựng bản đồ hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo xanh tại Việt Nam; phát triển một khung chỉ số đánh giá tác động xã hội - môi trường - kinh tế dành riêng cho các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ xanh; hỗ trợ các trường đại học và viện nghiên cứu hợp tác với doanh nghiệp để phát triển các công nghệ xanh mới. Ông cho rằng, cần đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông về tiêu dùng xanh để thay đổi thói quen mua sắm của người tiêu dùng, khuyến khích sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường.

Diễn đàn là cơ hội để các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và nhà đầu tư cùng nhau thảo luận, xác định thách thức, tìm ra giải pháp và đề xuất các sáng kiến đột phá nhằm thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo xanh. Ảnh: Duyên Nguyễn

Chủ động tham gia vào hệ sinh thái

Tại Diễn đàn, phiên thảo luận mở với chủ đề “Hợp tác thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo chuyển đổi xanh và phát triển bền vững” đã được tổ chức với sự tham gia của đại diện doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, nhà đầu tư và tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp, tập trung vào cơ chế hợp tác công - tư và huy động nguồn lực cho chuyển đổi xanh.

Chia sẻ tại diễn đàn, ông Võ Xuân Hoài, Phó Giám đốc, Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) cho rằng, bên cạnh các mô hình hợp tác, cần có chính sách toàn diện. Các nhà đầu tư hỗ trợ tìm kiếm nguồn vốn cho việc tiếp cận quỹ phát triển xanh. Ngoài ra, cần có nền tảng phân tích dữ liệu, nền tảng hỗ trợ doanh nghiệp với kết nối đến các chuyên gia, tăng cường mô hình chuỗi cung ứng phát triển xanh. Các doanh nghiệp Việt Nam nên tăng cường hợp tác để bước ra thị trường quốc tế.

Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo xanh, Tiến sỹ Malle Fofana, Giám đốc khu vực châu Á, Viện tăng trưởng xanh toàn cầu (GGGI) đánh giá, nhu cầu đẩy mạnh hành động về khí hậu trên thế giới ngày càng tăng. 75% các công nghệ trên thế giới đang trong giai đoạn khởi đầu; cần biến những công nghệ này thành cơ hội, trở thành kết quả hữu hình, đặc biệt là công nghệ giải quyết các thách thức về khí hậu. Cho rằng, hiện nay các công nghệ xanh mới tập trung vào những lĩnh vực dễ giải quyết, Tiến sỹ Malle Fofana nêu ví dụ, lĩnh vực công nghiệp nặng thải ra môi trường khoảng 35% lượng chất thải nhưng chỉ đầu tư cho công nghệ làm sạch để xử lý 11% lượng chất thải này và chỉ tập trung những khu vực dễ xử lý.

Tiến sỹ Malle Fonfana cũng đề cập đến trí tuệ nhân tạo (AI) trong giải quyết những thách thức về khí hậu, hướng tới công nghệ xanh về khí hậu nhằm đi con đường ngắn nhất tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0; bên cạnh đó cần định hướng công nghệ khí hậu như tài sản của thế hệ tương lai. Để làm được điều này, vai trò của Chính phủ, doanh nghiệp, các quỹ đầu tư mạo hiểu, tổ chức quốc tế, hợp tác công - tư rất quan trọng để đảm bảo các startup của thế hệ tương lai nhận được hỗ trợ họ cần được nhận.