Trí tuệ nhân tạo: Bước ngoặt trong đổi mới sáng tạo ngành Xây dựng
Sáng 8/9, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh chủ trì Hội nghị triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 71-NQ/CP của Chính phủ về thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong ngành Xây dựng và Giao thông vận tải. Cùng dự có Thứ trưởng Nguyễn Việt Hùng, Thứ trưởng Nguyễn Xuân Sang và gần 200 đại biểu đến từ các đơn vị trong và ngoài ngành Xây dựng.
Phát biểu chỉ đạo, Bộ trưởng Trần Hồng Minh nhấn mạnh, Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết 71/NQ-CP của Chính phủ được ban hành trong bối cảnh đặc biệt, khi khoa học công nghệ và chuyển đổi số đã trở thành xu thế toàn cầu, là yếu tố then chốt quyết định sự phát triển nhanh và bền vững của mỗi quốc gia.
Đối với ngành Xây dựng, Nghị quyết mang ý nghĩa sâu sắc bởi hạ tầng kỹ thuật đang cần được hiện đại hóa, tốc độ đô thị hóa ngày càng gia tăng, trong khi yêu cầu phát triển xanh, thông minh và bền vững trở nên cấp thiết.
"Rõ ràng, mô hình quản lý truyền thống và cách làm thủ công không còn phù hợp; muốn nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và hội nhập sâu rộng, chúng ta phải lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm nền tảng", Bộ trưởng khẳng định.
![]() |
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Bộ Xây dựng |
Bộ trưởng Trần Hồng Minh dẫn chứng, ngành Xây dựng đã trải qua chặng đường dài phát triển, từ những công trình bằng đá cổ xưa đến các đô thị thông minh được vận hành bởi trí tuệ nhân tạo (AI). Trong thập kỷ qua, xu hướng xây dựng xanh nổi lên mạnh mẽ, ưu tiên sử dụng vật liệu thân thiện môi trường và thiết kế tiết kiệm năng lượng. Cùng với đó, việc ứng dụng AI và tự động hóa trong quản lý dự án giúp giảm sai sót, nâng cao hiệu quả hoạt động đang trở thành tất yếu.
"Công nghiệp hóa là con đường ngắn nhất để đạt tăng trưởng bền vững và đi tới thịnh vượng. Với lĩnh vực xây dựng, công nghiệp hóa sẽ thúc đẩy đô thị hóa nhanh, đáp ứng nhu cầu về nhà ở, hạ tầng, khu công nghiệp, xã hội và giáo dục. Trong lĩnh vực giao thông, công nghiệp hóa mở rộng, hiện đại hóa hạ tầng đường bộ, cảng biển, sân bay, đường sắt, bảo đảm dòng chảy nguyên vật liệu và hàng hóa thông suốt. Khi hạ tầng giao thông được đầu tư, hiệu ứng lan tỏa sẽ kéo theo sự phát triển mạnh mẽ của đô thị, thương mại và công nghiệp phụ trợ", Bộ trưởng phân tích.
Định hướng cụ thể và nhiệm vụ cho từng đơn vị
Sau khi lắng nghe thảo luận, Bộ trưởng nhấn mạnh đây là khởi đầu quan trọng để hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong ngành bứt phá mạnh mẽ. Ông đưa ra nhiều định hướng:
Rà soát, sửa đổi văn bản pháp luật, xây dựng cơ chế vượt trội cho các lĩnh vực mũi nhọn.
Đơn giản hóa thủ tục đấu thầu, mở rộng cơ chế khoán chi đến sản phẩm cuối cùng.
Tập trung nguồn lực cho các chương trình nghiên cứu lớn: phát triển đô thị thông minh, giao thông thông minh, bản đồ địa chất đô thị, ứng dụng BIM và AI trong khảo sát, thiết kế, nghiệm thu, vận hành công trình.
Nghiên cứu phát triển phương tiện GTVT phát thải thấp, công nghệ năng lượng xanh, đường sắt tốc độ cao, vật liệu thay thế cát xây dựng, ứng dụng drone và AI trong dự báo, ứng phó thiên tai.
Đối với các đơn vị thuộc Bộ, Bộ trưởng yêu cầu định kỳ hàng tháng báo cáo kết quả thực hiện.
Vụ Khoa học công nghệ, Môi trường và Vật liệu xây dựng, Vụ Pháp chế cùng các đơn vị liên quan: rà soát, sửa đổi văn bản pháp luật.
Vụ Pháp chế phối hợp Viettel: nghiên cứu ứng dụng AI trong xây dựng và rà soát pháp luật, hoàn thành quý I/2026.
Cục Đường bộ Việt Nam cùng Viettel, VNPT: xây dựng hệ thống quản lý giao thông thông minh toàn quốc, hoàn thành quý I/2026.
VNPT phối hợp Bộ Xây dựng: lập kế hoạch tổng thể chuyển đổi số trong quản lý xây dựng, trình tháng 12/2025.
Vụ Tổ chức cán bộ: xây dựng đề án thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo Bộ Xây dựng.
Các viện, trường, doanh nghiệp được khuyến khích thành lập trung tâm đổi mới sáng tạo, tiến tới kết nối liên thông và hình thành sàn giao dịch thương mại ngành. Đồng thời, giai đoạn 2025-2030, Bộ sẽ ban hành cơ chế phát triển nhân lực khoa học công nghệ, có chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học.
Chuyển biến thực chất trong toàn ngành
Ông Lê Trung Thành, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, Môi trường và Vật liệu xây dựng cho biết, sau khi triển khai 7 nhóm nhiệm vụ lớn, hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong ngành đã tạo được những chuyển biến rõ nét. Bộ Xây dựng đã tập trung nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy, thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ, quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo, qua đó tạo ra xung lực mới trong xã hội.
Đồng thời, Bộ khẩn trương rà soát, sửa đổi văn bản pháp luật, hoàn thiện thể chế, loại bỏ những rào cản kìm hãm sự phát triển, biến thể chế thành lợi thế cạnh tranh. Cùng với đó là việc tăng cường đầu tư, hoàn thiện hạ tầng, phát triển và trọng dụng nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy ứng dụng công nghệ trong quản lý, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị, quản lý nhà nước, đồng thời bảo đảm quốc phòng - an ninh.
Nhiều kết quả cụ thể đã được ghi nhận như xây dựng sàn giao dịch bất động sản, triển khai định danh tàu thuyền, áp dụng thu phí không dừng tại bến xe, bãi đỗ đô thị nhằm cải thiện quản lý giao thông, nghiên cứu đề án đầu tư Trung tâm quản lý hệ thống giao thông thông minh quốc gia, trước mắt tập trung cho lĩnh vực đường bộ.
![]() |
Trạm thu phí không dừng giúp giảm ùn tắc giao thông, tiết kiệm thời gian và chi phí vận hành, mở rộng hệ sinh thái giao thông thông minh |
Bộ Xây dựng cũng khuyến khích các doanh nghiệp đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ và mở rộng hợp tác quốc tế nhằm tiếp nhận, chuyển giao và làm chủ những công nghệ tiên tiến. Hàng năm, Bộ đều dành kinh phí cho các đề tài phục vụ chiến lược phát triển khoa học công nghệ của ngành Xây dựng và Giao thông vận tải.
Các đề tài trọng điểm tập trung vào nhiều lĩnh vực, từ công nghệ xây dựng như khảo sát, thiết kế, thi công, nghiệm thu, quản lý vận hành bảo trì công trình giao thông, dân dụng và công nghiệp; nghiên cứu vật liệu xây dựng mới; công nghiệp giao thông vận tải gồm đường sắt, đường thủy, hàng hải, đường bộ, hàng không; cho đến môi trường, quy hoạch, phát triển đô thị, hạ tầng kỹ thuật và kiến trúc công trình.
Đẩy mạnh chuyển đổi số và dữ liệu lớn
Theo ông Lê Thanh Tùng, Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin (Bộ Xây dựng), giai đoạn 2021 - 2025, ngành tập trung vào hai trọng tâm then chốt là cung cấp dịch vụ công trực tuyến và xây dựng cơ sở dữ liệu. Trong mảng dịch vụ công trực tuyến, Bộ Xây dựng liên tục nằm trong nhóm ba bộ, ngành dẫn đầu, đặc biệt giữ vị trí số một trong hai năm liên tiếp 2023 - 2024.
Song song với đó, việc xây dựng bốn bộ cơ sở dữ liệu nền tảng dùng chung về hạ tầng giao thông, phương tiện, người điều khiển phương tiện và doanh nghiệp vận tải cũng được đẩy mạnh; đến nay, 12 trên 18 cơ sở dữ liệu đã hoàn thành và dự kiến toàn bộ sẽ hoàn tất vào năm 2025. Ứng dụng công nghệ thông tin cũng được triển khai rộng khắp trong các lĩnh vực quản lý chuyên ngành như đăng kiểm, hàng hải, đường bộ, quy hoạch, quản lý nhà ở, với nhiều hệ thống nổi bật như bán vé điện tử đường sắt, thu phí không dừng, giao thông thông minh, hệ thống một cửa quốc gia và giám sát tàu thuyền.
Trong khuôn khổ Đề án 06, ngành tiếp tục ứng dụng sinh trắc học cho hành khách đi tàu bay, đường sắt; đồng thời tích hợp dữ liệu đăng kiểm, giấy phép, nhà ở và thị trường bất động sản với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cho phép hiển thị trực tiếp trên ứng dụng VNeID.
Bích Ngọc (tổng hợp)