Đẩy mạnh phòng, chống bạo lực gia đình bằng truyền thông số

Hoàn thiện pháp luật là nền tảng cho hành động bền vững

Trong những năm qua, Việt Nam đã có những bước tiến mạnh mẽ trong việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm phòng, chống bạo lực gia đình (PCBLGĐ). Một dấu mốc quan trọng là việc ban hành Luật PCBLGĐ năm 2022, có hiệu lực từ ngày 01/7/2023. Luật mới đã kế thừa những nội dung cơ bản của Luật năm 2007, đồng thời bổ sung nhiều quy định nhân văn và tiến bộ, trong đó nhấn mạnh nguyên tắc “lấy người bị bạo lực làm trung tâm” trong xây dựng các biện pháp phòng ngừa, can thiệp, hỗ trợ và xử lý vi phạm.

Luật cũng mở rộng phạm vi hành vi được xem là bạo lực gia đình như kiểm soát kinh tế, cô lập xã hội, xúc phạm danh dự,... Đặc biệt, lần đầu tiên, Tổng đài điện thoại quốc gia về PCBLGĐ được quy định trong luật, tạo điều kiện tiếp cận nhanh chóng và thuận tiện hơn cho người dân.

Cùng với Luật, nhiều văn bản hướng dẫn đã được Chính phủ ban hành như Nghị định số 76/2023/NĐ-CP, Nghị định số 110/2025/NĐ-CP và Quyết định số 428/QĐ-TTg, góp phần đưa luật vào thực tiễn đời sống, bảo đảm đồng bộ và phù hợp với các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Bên cạnh hệ thống văn bản chuyên ngành về phòng, chống bạo lực gia đình, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ động tham mưu trình cấp có thẩm quyền ban hành, hoặc trực tiếp ban hành theo thẩm quyền, nhiều văn bản quan trọng có liên quan mật thiết đến công tác này. Tiêu biểu có thể kể đến như: Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam, Chương trình giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình, Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình, Mô hình gia đình đồng hành cùng trẻ em, Mô hình giáo dục kiến thức, kỹ năng tiền hôn nhân cho nam nữ thanh niên, cùng việc triển khai thí điểm Bộ tiêu chí gia đình hạnh phúc,… Tất cả đều được thiết kế lồng ghép chặt chẽ nội dung phòng, chống bạo lực gia đình.

Tuyên truyền - Đòn bẩy thay đổi nhận thức cộng đồng

Công tác truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức được xem là một trong những giải pháp chủ đạo để phòng ngừa và ngăn chặn bạo lực ngay từ trong mỗi gia đình. Trong những năm qua, nhiều chiến dịch truyền thông cấp quốc gia đã được triển khai như năm 2008, 2013-2016, thu hút sự tham gia của các nghệ sĩ, vận động viên, chính trị gia… góp phần lan tỏa mạnh mẽ thông điệp “Nói không với bạo lực gia đình”.

Đặc biệt, từ năm 2016, Tháng hành động quốc gia về PCBLGĐ được tổ chức vào tháng 6 hằng năm trên toàn quốc. Nội dung truyền thông được thực hiện qua nhiều hình thức như truyền hình, phát thanh, báo chí, mạng xã hội, video clip, sân khấu hóa, hội thi, tọa đàm,... góp phần tác động sâu rộng đến nhận thức của mọi tầng lớp nhân dân.

Tính đến nay, cả nước đã có 12.389 mô hình PCBLGĐ, 29.719 câu lạc bộ xây dựng gia đình phát triển bền vững, 39.094 nhóm PCBLGĐ và 50.068 địa chỉ tin cậy tại cộng đồng - trở thành những điểm tựa thiết thực cho người dân trong việc phòng ngừa, tố giác và xử lý các hành vi bạo lực.

Bên cạnh việc hoàn thiện pháp luật, công tác truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức được xem là một trong những giải pháp chủ đạo để phòng ngừa và ngăn chặn bạo lực ngay từ trong mỗi gia đình

Bên cạnh tuyên truyền, hoạt động tư vấn, hòa giải và hỗ trợ người bị bạo lực cũng được triển khai rộng khắp. Từ năm 2022 đến năm 2024, số vụ bạo lực gia đình giảm mạnh từ 4.065 vụ xuống còn 2.329 vụ, tương đương mức giảm gần 43%. Có đến hơn 70% các vụ việc được tư vấn hoặc góp ý tại cộng đồng, cho thấy hiệu quả rõ nét của các dịch vụ hỗ trợ, đồng thời phản ánh sự vào cuộc ngày càng sâu của cộng đồng cơ sở.

Tại Thành phố Hồ Chí Minh, đến hết năm 2024, 1.729 Tổ tư vấn PCBLGĐ đã được thành lập, góp phần đáng kể vào việc hỗ trợ tâm lý, pháp lý cho các nạn nhân, đồng thời giáo dục, điều chỉnh hành vi của người có hành vi bạo lực.

Luật PCBLGĐ 2022 cũng quy định rõ nguyên tắc: hoà giải không thay thế biện pháp xử lý vi phạm, bảo đảm việc xử lý nghiêm các hành vi bạo lực và không để người bị hại tiếp tục phải chịu thiệt thòi.

Ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số vào việc định hướng truyền thông

Dù đã đạt nhiều kết quả tích cực, bạo lực gia đình vẫn là vấn đề nhức nhối. Số liệu từ Tòa án nhân dân tối cao cho thấy, từ ngày 01/7/2023 đến 30/4/2025, cả nước có tới 405.418 vụ việc liên quan đến bạo lực gia đình được đưa ra xét xử. Trong đó, có 368.702 vụ ly hôn, chiếm 90,9%, và đáng chú ý là có đến 341.692 vụ ly hôn có nguyên nhân từ bạo lực gia đình, chiếm tỷ lệ rất cao 92,7%.

Theo thống kê, trung bình mỗi năm có trên 100.000 vụ bạo lực gia đình nghiêm trọng, dẫn đến ly hôn hoặc đổ vỡ, phản ánh mức độ phổ biến và nghiêm trọng của vấn đề. Các đối tượng dễ bị tổn thương như phụ nữ, trẻ em, người cao tuổi vẫn tiếp tục là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Bạo lực gia đình vẫn đang là vấn đề nhức nhối, đòi hỏi có sự chung tay hơn nữa của toàn xã hội. Ảnh minh hoạ

Trong thời gian tới, công tác truyền thông về PCBLGĐ sẽ tập trung vào việc phổ biến những điểm mới trong Luật 2022, đặc biệt là các cơ chế hỗ trợ như tổng đài quốc gia, cơ sở dữ liệu điện tử, địa chỉ tố giác,… Đồng thời, sẽ đẩy mạnh truyền thông nhận diện hành vi bạo lực tinh vi như cô lập, kiểm soát tài chính, xúc phạm nhân phẩm, từ đó giúp người dân kịp thời ứng phó, bảo vệ bản thân và người thân.

Các chương trình truyền thông sẽ chú trọng giáo dục kỹ năng kiểm soát cảm xúc, giải quyết mâu thuẫn, xây dựng quan hệ gia đình tích cực, dựa trên bình đẳng, chia sẻ và yêu thương. Bên cạnh các phương tiện truyền thống, cần tận dụng mạnh mẽ các nền tảng số như mạng xã hội, podcast và video ngắn để lan tỏa thông điệp đến giới trẻ và người lao động - những nhóm có vai trò lớn trong việc định hình nhận thức xã hội mới.

Trước sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, việc ứng dụng công nghệ thông tin và đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác truyền thông về phòng, chống bạo lực gia đình đã trở thành xu hướng tất yếu. Các nền tảng số cần được khai thác hiệu quả để xây dựng nội dung truyền thông sinh động, dễ tiếp cận, có khả năng tương tác cao với công chúng. Bên cạnh đó, việc sử dụng công nghệ phân tích dữ liệu sẽ giúp đánh giá mức độ hiệu quả của từng thông điệp truyền thông, từ đó điều chỉnh nội dung phù hợp với xu hướng, hành vi và khả năng tiếp nhận của từng nhóm đối tượng cụ thể.

Cam kết từ Việt Nam - Kỳ vọng hợp tác quốc tế

Những kết quả đã đạt được trong thời gian qua cho thấy Việt Nam đang từng bước hình thành một cơ chế phòng, chống bạo lực gia đình hiệu quả, dựa trên nền tảng pháp lý đồng bộ, truyền thông chủ động và sự vào cuộc toàn diện của các cấp, các ngành và cộng đồng.

Tuy nhiên, để đối mặt với những thách thức còn tiềm ẩn, Việt Nam mong muốn Liên Hợp quốc và các tổ chức quốc tế tại Việt Nam tiếp tục đồng hành, hỗ trợ về tài chính, kỹ thuật, chuyển giao công nghệ truyền thông số, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, phối hợp triển khai các chiến dịch truyền thông chung tại cả cấp quốc gia và địa phương.

Đặc biệt, các hoạt động hợp tác cần chú trọng nhóm yếu thế như phụ nữ, trẻ em, người khuyết tật, dân tộc thiểu số và thanh thiếu niên - những đối tượng cần được bảo vệ và hỗ trợ nhiều hơn cả, để cùng hướng tới mục tiêu xây dựng gia đình Việt Nam no ấm, tiến bộ, hạnh phúc và văn minh.