Đại dịch Covid-19 đã không chỉ gây tổn thất đến nền kinh tế của nhiều nước trên khắp thế giới mà còn ở Việt Nam. Chỉ sau vài tháng khi đợt dịch Covid-19 đầu tiên tại Việt Nam bùng phát (đầu năm 2020) các bộ/ngành đã kiến nghị Chính phủ Việt Nam đưa ra các gói chính sách hỗ trợ tài chính.
Ngày 24/4/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 15/2020/QĐ-TTg quy định việc thực hiện các chính sách hỗ trợ người dân và doanh nghiệp. Từ Quyết định này, gói hỗ trợ an sinh xã hội 62 nghìn tỷ đồng đã được triển khai đồng bộ tại nhiều địa phương trong cả nước. Ngoài số tiền hỗ trợ trực tiếp cho người lao động, tháng 5/2020, gói cũng dành 16 tỷ đồng để hỗ trợ doanh nghiệp vay trả lương cho nhân viên với lãi suất 0%, thời gian kết thúc giải ngân vào ngày 31/7/2020. Đối với gói vay 16.000 tỷ, doanh nghiệp sử dụng lao động được xét duyệt cho vay khi đáp ứng đủ các điều kiện như: Người lao động đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc phải ngừng việc từ 1 tháng liên tục trở lên trong khoảng thời gian từ 1/4/2020 đến hết ngày 31/12/2020; Có doanh thu quý I/2020 giảm 20% trở lên so với quý IV/2019 hoặc doanh thu quý liền kề trước thời điểm xét hưởng giảm 20% trở lên so với cùng kỳ năm 2019; Không có nợ xấu tại các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại thời điểm 31/12/2019.
Vốn vay được khách hàng sử dụng để trả lương ngừng việc cho người lao động do ảnh hưởng của dịch. Mức cho vay tối đa 1 tháng của 1 khách hàng bằng 50% mức lương tối thiểu vùng (x) số người lao động bị ngừng việc. Nếu sử dụng lao động được vay vốn không quá 3 tháng trong khoảng thời gian từ 1/4/2020 đến hết ngày 31/12/2020.
Chính vì thế theo Ngân hàng nhà nước, tính đến giữa tháng 9/2020, mới chỉ có 1 doanh nghiệp tiếp cận được gói vay, song đã trả lại hồ sơ vay. Nguyên nhân cơ bản do doanh nghiệp e ngại việc chứng minh khó khăn tài chính có thể ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất, kinh doanh. Có doanh nghiệp lại không đáp ứng đủ điều kiện, thời gian vay lại ngắn. Sau khi được Thủ tướng Chính phủ đồng ý điều chỉnh tiêu chí trong gói vay 16.000 tỷ, đồng thời kéo dài thời gian cho vay đến tháng 12/2020 thì tính đến cuối tháng 1/2021, Ngân hàng Chính sách xã hội cho biết, chương trình đã giải ngân 31,6 tỷ đồng.
Có thể thấy rằng, khi dịch Covid-19 tại Việt Nam được khống chế tốt hơn thì nhu cầu vay của doanh nghiệp cũng giảm. Tuy nhiên, việc đưa ra tiêu chí chưa sát thực tế, mất thời gian điều chỉnh, rõ ràng đã làm giảm ý nghĩa cấp bách ban đầu của gói hỗ trợ.
Trong khi đó, gói hỗ trợ của năm tài chính 2021 đang được Chính phủ và các bộ/ngành tính đến. Người dân và doanh nghiệp kỳ vọng gì ở gói hỗ trợ lần 2 này?
Hỗ trợ là để vực dậy chứ không phải kê khai mà mãi vẫn “không thấy đâu”
Để chuẩn bị triển khai gói hỗ trợ lần 2 được hiệu quả hơn, ngày 1/3/2021, Bộ Kế hoạch & Đầu tư (Bộ KH&ĐT) đã có buổi gặp mặt doanh nghiệp, hiệp hội các chuyên gia trong lĩnh vực công nghệ chế biến nhằm đánh giá tình hình, đề xuất các chính sách hỗ trợ bổ sung cho doanh gặp khó khăn do đại dịch Covid-19. Trong buổi gặp gỡ này, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, vai trò của doanh nghiệp Việt Nam đóng góp rất lớn cho tăng trưởng, giải quyết việc làm, thu chi ngân sách, xuất khẩu,… Dịch Covid-19 đã gây ra không ít khó khăn cũng như thách thức, vậy các doanh nghiệp cần phải có một hướng đi, lộ trình cụ thể để tránh thiệt hại một cách ít nhất cho đơn vị của mình. Bên cạnh đó, Bộ trưởng cũng muốn được nghe ý kiến của các doanh nghiệp để cải thiện các đề xuất lên Chính phủ trong thời gian tới.
Theo nhiều doanh nghiệp, các gói hỗ trợ dành cho doanh nghiệp hiện nay rất ít và vẫn còn nhiều bất cập như: thủ tục rườm rà, cách tiếp cận khó khăn, và thậm chí còn không đến tận nơi các doanh nghiệp.
Ông Lê Văn Thụy, đại diện Công ty TNHH Chí Cường cho biết, kể từ khi dịch bùng phát, Công ty Chí Cường đã gặp rất nhiều khó khăn trong việc xoay vòng vốn để có thể nuôi sống công ty, trả lương cho nhân viên. Dù gói hỗ trợ đã được đề xuất, nhưng đến hiện tại công ty vẫn chưa nhận tiếp cận được, bản thân ông thấy rất khó khăn khi phải chờ đợi, làm thủ tục giấy tờ, chờ xác minh và rồi vẫn không thấy “tăm hơi” gói hỗ trợ đâu.
Cùng quan điểm với ông Thụy, đại diện công ty thuộc lĩnh vực nông nghiệp, ông Nguyễn Thái Sơn cho rằng, nông nghiệp là một ngành cũng bị ảnh hưởng lớn do dịch, thứ nhất là ngành không xuất khẩu đi các nước ngoài được; thứ hai tiêu thụ trong nước cũng rất chậm. Dù đã thực hiện nhiều chính sách khác nhau nhằm duy trì, đảm bảo năng suất cũng như tiêu thụ đạt kết quả ổn định nhưng dịch đã làm công ty nhiều khi “điêu đứng”, thậm chí đã phải nghĩ tới việc “phá sản”.
Ông Sơn cho biết, khi biết Chính phủ có các gói hỗ trợ cho doanh nghiệp, bản thân thấy vui mừng vì công ty mình sẽ được “cứu”. Nhưng thực tế để có thể tiếp cận với các gói hỗ trợ nó đúng như là “lên trời” vì các chính sách phù hợp đáp ứng nguồn vay công ty không đạt.
Ông Sơn mong muốn thông qua cuộc trao đổi này, các nguồn vốn hỗ trợ doanh nghiệp sẽ tới tay của các công ty vì trong thời gian qua, không chỉ mình công ty ông mà nhiều công ty khác không nhận được sự hỗ trợ nào từ phía Chính phủ.
Đưa ra quan điểm của mình, bà Trần Thu Trang – Chủ tịch Công ty HT, chuyên sản xuất linh kiện điện tử xuất khẩu cho các Tập đoàn toàn cầu cho rằng: Chúng ta nên rút gọn các thủ tục, làm sao để hồ sơ đến với doanh nghiệp một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất, chứ không phải hôm nay phải bổ sung giấy tờ này, mai lại phải thêm một loại giấy tờ khác, như vậy rất mất thời gian và không còn “hứng thú” hỗ trợ từ Chính phủ nữa. Chúng ta cần tập trung để làm sao lấy lại được nền kinh tế một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất, gói hỗ trợ là để các doanh nghiệp vực dậy chứ không phải là cái để doanh nghiệp đi kê khai mà mãi vẫn “không thấy đâu”.
Bên cạnh đó bà Trang cũng cho rằng, các gói hỗ trợ từ Chính phủ, hay vay lãi từ các ngân hàng nếu bắt buộc phải chứng minh đủ các điều kiện thì có lẽ rằng thà không nhận vay còn hơn.
Đầu năm 2021, dịch lại tiếp tục bùng phát trở lại, Bộ Tài chính cũng đã có kiến nghị lên Chính phủ về việc gia hạn thời hạn nộp thuế, tiền thuê đất; Bộ KH&ĐT, Bộ Tài Chính cũng đang nghiên cứu, xây dựng các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong đợt dịch đầu năm 2021. Về phía Chính phủ khẳng định, có tính đến gói hỗ trợ lần 2. Và điều kỳ vọng của người dân, doanh nghiệp có lẽ là gói hỗ trợ đến “đúng đối tượng, trúng thời điểm và nhanh”.
Hương Duyên
