acecook

Thăng trầm cùng lịch sử

Văn hoá giải trí
15/02/2025 04:04
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ - Nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị.
aa
Người Hà Nội ăn đồ Tây từ bao giờ? Quê hương là chùm khế ngọt

Chính vì thế, Văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Thăng trầm cùng lịch sử", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến câu chuyện thú vị tới bạn đọc.

Thăng trầm cùng lịch sử
Hà Nội xưa - Ảnh tư liệu

Những thăng trầm trong lịch sử ảnh hưởng thế nào đến văn hóa ẩm thực? Đây là một vấn đề ít người quan tâm nghiên cứu. Tôi cho rằng đó cũng là một khiếm khuyết trong nghiên cứu lịch sử của nước nhà. Chúng ta đã quá tập trung vào tìm hiểu lịch sử chiến tranh, lịch sử dựng nước và giữ nước mà chưa dành một tỷ lệ xứng đáng cho nghiên cứu lịch sử văn hóa, trong đó có lịch sử văn hóa ẩm thực. Khi hiểu rõ những nguyên nhân thăng trầm trong lịch sử văn hóa ẩm thực Hà Nội, chúng ta mới có giải pháp để gìn giữ và phát triển văn hóa ẩm thực của Thủ đô ta.

Chúng tôi chưa có điều kiện và vì sinh sau đẻ muộn nên không thể tìm hiểu cặn kẽ về ẩm thực Hà Nội từ những ngày đầu của thế kỷ 19; tuy nhiên, có thể qua thực tế lịch sử Hà Nội mà phân chia lịch sử ẩm thực gắn liền với những thăng trầm của Hà Nội trong thời cận hiện đại ở một vài mốc sau:

Trước 1945: Đây là thời kỳ ẩm thực Hà Nội có những bước phát triển theo chiều sâu vì quá trình đô thị hóa được hình thành mạnh mẽ với thể thức cai trị theo kiểu tư bản thực dân của thực dân Pháp. Trong thời kỳ này, tầng lớp thị dân Việt Nam được phát triển và ở Hà Nội đã hình thành một trường phái ẩm thực đặc biệt mang phong cách ẩm thực đậm nét Hà Nội.

Chả cá Lã Vọng Hà Nội đã ra đời vào thời kỳ này, và là một trong những sáng tạo thực sự của Hà Nội, có lý lịch thật rõ ràng, không ai phải tranh luận.

Cũng trong giai đoạn này, nhiều đồ ăn, thức uống Hà Nội được hình thành và nâng lên tới đỉnh cao như phở Hà Nội, nem rán Hà Nội, bún chả Hà Nội, bánh cuốn Hà Nội, bánh cốm Hà Nội…, và nhiều món ăn khác mà ta cần truy cứu và sưu tầm.

Thời kỳ kháng chiến chống Pháp 1946 - 1954:

Vào giai đoạn này, một bộ phận lớn cư dân Hà Nội đã rời Thủ đô, tỏa đi các vùng từ Việt Bắc đến khu III, khu IV, Nam Bộ… để tham gia kháng chiến. Những lớp người Hà Nội gốc này đã đem theo cả một kinh nghiệm sống của dân đô thị và cả kỹ năng ẩm thực đến khắp mọi miền. Nhiều món ăn Hà Nội vì thế có cơ hội lan tỏa ra vùng kháng chiến, vùng tự do. Ngược lại, người Hà Nội kháng chiến, người Hà Nội tản cư cũng có cơ hội học hỏi thêm được nhiều món ăn đặc sắc từ các vùng miền của tổ quốc. Tuy vậy, trong điều kiện chiến tranh trường kỳ và gian khổ, đại đa số người Hà Nội kháng chiến phải sống cảnh cơm không đủ no, áo không đủ mặc và thực hiện chủ trương ba cùng - “cùng ăn, cùng ở, cùng làm” với tầng lớp bà con nghèo khổ, mọi biểu hiện “hưởng thụ” kiểu thị dân đều bị lên án. Bởi thế, lớp người Hà Nội kháng chiến này không có cơ hội và khả năng để gìn giữ những di sản ẩm thực vốn đã tích lũy được.

Thăng trầm cùng lịch sử
Bộ đội ta từ các cửa ô tiến vào tiếp quản Thủ đô Hà Nội, ngày 10/10/1954. Ảnh: Tư liệu TTXVN

Cũng trong giai đoạn này, có một bộ phận cư dân Hà Nội sống trong Hà Nội tạm chiếm. Những cư dân thuộc tầng lớp trung lưu cũ và mới này có điều kiện thuận lợi về kinh tế và vật chất để duy trì lối ăn uống vốn có từ trước năm 1945 ở Hà Nội và lối sống đô thị vùng tạm chiếm cũng đã làm cho một số giá trị văn hóa ẩm thực được giữ gìn và phát triển, tiếp thu thêm được các giá trị của bên ngoài.

Giai đoạn từ 1954 - 1975:

Sau Hiệp định Genève, Hà Nội được giải phóng, nước nhà tạm thời bị chia cắt. Người Hà Nội gốc đi kháng chiến trở về Hà Nội. Người Hà Nội mới từ các vùng miền khác cũng tham gia vào thành phần cư dân Hà Nội. Một bộ phận cán bộ, bộ đội miền Nam tập kết được đưa từ miền Nam ra. Những lớp người này đã mang về Hà Nội một sức sống chính trị, văn hóa mới và cả những tập quán ăn uống mới.

Cũng trong thời kỳ đó, một bộ phận cư dân Hà Nội gốc đã di cư vào Nam hoặc ra nước ngoài. Nhóm cư dân này cũng đem theo những di sản ẩm thực của Hà Nội trước năm 1954 và lưu truyền nó ở miền Nam hay những vùng miền khác.

Do điều kiện kinh tế xã hội trong thời kỳ sau chiến tranh và bắt đầu xây dựng Chủ nghĩa xã hội trên miền Bắc nên dân cư Hà Nội trong những năm này phải sống trong điều kiện “thắt lưng buộc bụng” và “dành tất cả cho tiền tuyến chống Mỹ”. Thời kỳ cơm không đủ ăn với mọi nhà, nên hầu như việc ăn của người Hà Nội chỉ dừng lại ở chỗ cố gắng có đủ lương thực để mà sống, để sản xuất và chiến đấu. Mọi lối ăn uống thông thường vốn có từ xưa như chế biến bún, bánh, các loại quà đặc sản Hà Nội đều bị cấm đoán hoặc hạn chế. Nghệ thuật ẩm thực bị kìm hãm không có đất phát triển, nhiều giá trị di sản văn hóa ẩm thực bị mai một.

Giai đoạn từ 1975 - 1986:

Đây là thời kỳ cả nước sống trong chế độ bao cấp. Văn hóa ẩm thực chẳng những của Hà Nội mà hầu như của cả nước bị đe dọa nghiêm trọng và không có điều kiện để bảo tồn, phát triển.

Từ 1986 tới nay:

Sau đổi mới, đời sống kinh tế đã dần dần được cải thiện và nâng cao. Đặc biệt sau khi gia nhập WTO với cơ chế thị trường, ẩm thực Hà Nội tại chính Thủ đô và trong đời sống của người Hà Nội ở các vùng miền khác trong cả nước dần dần được phục hồi. Nhiều giá trị mới đã được phát triển.

Thăng trầm cùng lịch sử
Lễ hội ẩm thực Hà Nội - ảnh internet

Nhắc lại những cái mốc lịch sử của nghệ thuật ẩm thực nước nhà mà tiêu biểu là nghệ thuật ẩm thực Hà Nội đằng đẵng suốt hơn nửa thế kỷ qua để thấy rằng do hoàn cảnh kinh tế, chính trị mà văn hóa ẩm thực của người Hà Nội tại chính Thủ đô Hà Nội đã trải qua không ít thăng trầm, có những giá trị đã bị mai một.

Để phục hồi và phát triển nền văn hóa ẩm thực rực rỡ của Thủ đô, không còn con đường nào khác là cần tăng cường khơi dậy những giá trị đã bị mai một trong quá khứ.

Tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

mca
Tin bài khác
Apple ra mắt Magic Keyboard màu đen dành riêng cho iPad Air

Apple ra mắt Magic Keyboard màu đen dành riêng cho iPad Air

Apple bất ngờ bổ sung phiên bản Magic Keyboard màu đen cho iPad Air - thay đổi nhỏ nhưng đầy sức hút, mang đến diện mạo mới hiện đại và mạnh mẽ hơn cho thiết bị được xem là “chiếc laptop mini” trong hệ sinh thái Apple.
[E-Magazine] Cảm biến - AI - Điều khiển số: Ba trụ cột của công nghiệp thông minh

[E-Magazine] Cảm biến - AI - Điều khiển số: Ba trụ cột của công nghiệp thông minh

Thế giới đang chuyển mình dưới làn sóng tự động hóa thế hệ mới, nơi cảm biến, trí tuệ nhân tạo và hệ thống điều khiển trở thành nền tảng vận hành của mọi ngành công nghiệp. Từ Ulsan đến Copenhagen, từ Maharashtra đến Hà Nội, bản đồ năng lượng và sản xuất đang được vẽ lại.
Công nghệ chỉnh gen có thể tạo bứt phá trong ngành nông nghiệp

Công nghệ chỉnh gen có thể tạo bứt phá trong ngành nông nghiệp

Xây dựng hành lang pháp lý cho công nghệ chỉnh sửa gen - lĩnh vực được xem là động lực mới của nông nghiệp Việt Nam trong kỷ nguyên đổi mới sáng tạo đang được nhiều nhà khoa học, doanh nghiệp và các nhà quản lý.
VNIDCheck - Bước đột phá trong cuộc chiến chống hàng giả và hóa chất không rõ nguồn gốc

VNIDCheck - Bước đột phá trong cuộc chiến chống hàng giả và hóa chất không rõ nguồn gốc

Khi hàng giả, hàng nhái len lỏi vào mọi lĩnh vực, từ thực phẩm, mỹ phẩm đến thuốc bảo vệ thực vật, niềm tin của người tiêu dùng bị lung lay. Để khôi phục niềm tin ấy, hệ thống VNIDCheck - một sáng kiến chuyển đổi số do Bộ Công an, Bộ Công Thương và MobiFone phối hợp triển khai đã ra đời như lời đáp cho bài toán minh bạch nguồn gốc hàng hóa.
615 tỷ đồng và những câu chuyện lay động lòng người từ "65 năm nghĩa tình Việt Nam - Cuba"

615 tỷ đồng và những câu chuyện lay động lòng người từ "65 năm nghĩa tình Việt Nam - Cuba"

Sau 65 ngày phát động trên toàn quốc, Chương trình “65 năm nghĩa tình Việt Nam - Cuba” đã huy động được hơn 615 tỷ đồng - gấp 9,5 lần mục tiêu ban đầu. Không chỉ là hoạt động nhân đạo, chương trình còn là biểu tượng sinh động của tình đoàn kết, thủy chung son sắt giữa hai dân tộc Việt Nam và Cuba.
Kết nối Việt-Nga bằng nông nghiệp công nghệ cao: TH đẩy nhanh dự án sữa ở Kaluga

Kết nối Việt-Nga bằng nông nghiệp công nghệ cao: TH đẩy nhanh dự án sữa ở Kaluga

Sáng 17/10, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn đã đến thăm nhà máy chế biến sữa tươi sạch tại tỉnh Kaluga của Tập đoàn TH - doanh nghiệp tư nhân đầu tiên của Việt Nam đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp tại Nga.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 19/10/2025: Tuổi Tý gặp nhiều chuyện đau đầu, Tuổi Tỵ có quý nhân trợ giúp

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 19/10/2025: Tuổi Tý gặp nhiều chuyện đau đầu, Tuổi Tỵ có quý nhân trợ giúp

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 19/10/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Herbalife Việt Nam hỗ trợ bữa ăn dinh dưỡng hằng ngày cho hơn 3.000 người có hoàn cảnh khó khăn

Herbalife Việt Nam hỗ trợ bữa ăn dinh dưỡng hằng ngày cho hơn 3.000 người có hoàn cảnh khó khăn

– Herbalife Việt Nam, một trong những công ty hàng đầu về sức khỏe và thể chất, đã tổ chức chuỗi chương trình Lễ Tái Ký Kết với các đối tác Casa Herbalife trên toàn quốc. Theo đó, Herbalife Việt Nam sẽ cung cấp hỗ trợ tài chính cho 15 trung tâm Casa Herbalife tại Việt Nam để hỗ trợ bữa ăn hằng ngày cho hơn 3.000 trẻ em và người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn đang được chăm sóc và nuôi dưỡng bởi các đối tác này.
Oppo ra mắt dòng Find X9 với camera nâng cấp và pin silicon-carbon "2 ngày không sạc"

Oppo ra mắt dòng Find X9 với camera nâng cấp và pin silicon-carbon "2 ngày không sạc"

Oppo vừa chính thức giới thiệu dòng điện thoại cao cấp Find X9 với nhiều cải tiến nổi bật, đặc biệt là công nghệ pin silicon-carbon dung lượng hơn 7.000mAh cho thời lượng sử dụng lên đến 2 ngày trong một thiết kế mỏng nhẹ. Khác với các thế hệ tiền nhiệm vốn chỉ ra mắt giới hạn tại một số thị trường châu Á, dòng Find X9 lần này sẽ được Oppo phát hành toàn cầu.
Tin tức ngân hàng nổi bật tuần qua: MB nhận bốn giải thưởng lớn từ Visa

Tin tức ngân hàng nổi bật tuần qua: MB nhận bốn giải thưởng lớn từ Visa

Tuần qua, nhiều ngân hàng đã có những động thái quan trọng nhằm mở rộng dịch vụ và thu hút khách hàng với hàng loạt diễn biến đáng chú ý liên quan đến hoạt động kinh doanh, chiến lược nhân sự như: NCB tăng tốc, về đích sớm; MB nhận bốn giải thưởng lớn từ Visa; SHB sắp tăng vốn, củng cố vị thế...
song-gia-tri