acecook

Ứng dụng công nghệ sinh học thúc đẩy khoa học chọn tạo giống

Nông nghiệp công nghệ cao
14/05/2025 04:07
Việt Nam là một trong những quốc gia có đa dạng sinh học cao (xếp thứ 14 thế giới) và đang tận dụng công nghệ sinh học để phát triển nông nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu (BĐKH) và nhu cầu gia tăng về an ninh lương thực.
aa
Ứng dụng công nghệ sinh học thúc đẩy khoa học chọn tạo giống
Công nghệ sinh học, đặc biệt là chỉnh sửa gen bằng CRISPR/Cas9, đang mở ra một cuộc cách mạng trong chọn tạo giốngCông nghệ sinh học, đặc biệt là chỉnh sửa gen bằng CRISPR/Cas9, đang mở ra một cuộc cách mạng trong chọn tạo giống

Cuộc cách mạng trong nghiên cứu giống cây trồng

Theo PGS.TS. Vũ Thị Thúy Hằng (Học viện Nông nghiệp Việt Nam), công nghệ sinh học, đặc biệt là chỉnh sửa gen bằng CRISPR/Cas9, đang mở ra một cuộc cách mạng trong chọn tạo giống. Công nghệ này cho phép chỉnh sửa gen nội sinh một cách chính xác, không cần đưa gen ngoại lai, đảm bảo an toàn sinh học và rút ngắn thời gian nghiên cứu giống mới. Các giống cây trồng được tạo ra có năng suất cao, kháng sâu bệnh, chịu hạn mặn, và thích ứng với điều kiện môi trường khắc nghiệt, đáp ứng nhu cầu gia tăng dân số và suy giảm tài nguyên thiên nhiên.

Tại ĐBSCL, Viện Lúa ĐBSCL đã lai tạo thành công 163 giống lúa OM từ năm 1977, chiếm 60–65% diện tích gieo trồng tại vùng. Các công nghệ hiện đại như lai truyền thống, lai hồi giao, đột biến, chỉ thị phân tử (MAS), chuyển gen (Bt, vàng hóa) và chỉnh sửa gen (CRISPR) đã được áp dụng. Tuy nhiên, hệ thống sản xuất giống tại ĐBSCL còn phân tán, năng lực kiểm định chất lượng hạn chế, và tỷ lệ sử dụng giống đạt chuẩn mới đạt 40%.

Ngành trồng trọt Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật, đặc biệt trong năm 2024, với kim ngạch xuất khẩu nông sản đạt 62,5 tỷ USD, trong đó gạo đạt kỷ lục 9 triệu tấn. Đến năm 2024, đã có 1.008 giống cây trồng được công nhận, gồm 455 giống lúa, 206 giống ngô, cùng nhiều giống cây ăn quả, cây công nghiệp, rau hoa. Hệ thống bảo hộ giống cũng được cải thiện với 1.249 bằng bảo hộ. Tuy nhiên, để đáp ứng mục tiêu phát triển nông nghiệp bền vững, thích ứng với BĐKH và cạnh tranh quốc tế, việc đổi mới công nghệ chọn tạo giống là yếu tố then chốt.

Các giống ngô biến đổi gen ứng dụng công nghệ sinh học được canh tác tại Việt Nam từ năm 2015 đã mang lại lợi ích kinh tế lớn, với mỗi ha tăng thu nhập từ 4,3 đến 7,3 triệu đồng so với giống truyền thống, tổng lợi ích cộng dồn ước tính 255 - 432 triệu USD từ năm 2015 đến 2021. Theo báo cáo của AgBioInvestor (một công ty nghiên cứu thị trường chuyên về các sản phẩm cây trồng CNSH trên toàn cầu), tổng diện tích canh tác ngô BĐG tại Việt Nam năm 2024 là 450.000 ha, tăng 93,2% so với năm 2024 và chiếm khoảng 50% tổng diện tích ngô cả nước. Tổng lũy kế diện tích canh tác ngô BĐG kế từ năm 2015 tới 2024 là gần 1,5 triệu ha.

Ngoài ngô, công nghệ chuyển gen đã được ứng dụng trên nhiều cây trồng khác nhau như gen kháng rầy nâu, kháng bệnh bạc lá, kháng nấm, tổng hợp vitamin A, kháng virus, và gen chín sớm, áp dụng trên các cây như lúa, ngô, khoai tây, cải bắp, thuốc lá, đu đủ.

GS.VS.TSKH. Trần Đình Long, Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam nhấn mạnh mục tiêu đến năm 2035: lưu giữ và khai thác hiệu quả 20.000 – 25.000 nguồn gen, chọn tạo giống có năng suất, chất lượng, chống chịu sâu bệnh, thích ứng BĐKH, và thân thiện với môi trường. Để đạt được, cần nâng cao năng lực nghiên cứu bằng các công nghệ cao như chỉnh sửa gen, giải mã hệ gen, GWAS và vi nhân giống sạch bệnh. Tuy nhiên, ngành giống cây trồng đang đối mặt với nhiều thách thức: mất cân đối trong nghiên cứu giữa cây lương thực và cây ăn quả, hạn chế trong cải tiến giống lâm nghiệp, hệ thống sản xuất giống manh mún, và tỷ lệ sử dụng giống đạt chuẩn còn thấp.

Cần hoàn thiện khung pháp lý cho công nghệ mới

Công nghệ chỉnh sửa gen (Gene Editing), một ứng dụng mới – quan trọng của công nghệ sinh học, cho phép các nhà khoa học nghiên cứu trên chính bộ gen của cây trồng để cho ra các kết quả mà các phương pháp truyền thống khác có thể tạo ra nhưng với mức độ chính xác và hiệu quả cao hơn, tạo ra các giống cây trồng, vật nuôi có tính trạng vượt trội như kháng sâu bệnh, chịu hạn, tăng năng suất và chất lượng.

Mặc dù có nhiều tiềm năng, việc ứng dụng công nghệ chỉnh sửa gen trên thực vật tại Việt Nam vẫn đối mặt với thách thức lớn. Khung pháp lý cho cây trồng chỉnh sửa gen chưa hoàn thiện, khiến nhiều nghiên cứu chỉ dừng lại ở phòng thí nghiệm hoặc nhà kính. Theo TS. Đỗ Tiến Phát, Viện Công nghệ Sinh học, việc thiếu hướng dẫn pháp lý cụ thể gây chậm trễ trong thương mại hóa giống cây trồng chỉnh sửa gen, hạn chế khả năng tiếp cận nguồn giống cải tiến của nông dân. Ngoài ra, nhận thức chưa đầy đủ, nguồn lực nghiên cứu hạn chế, và sự phụ thuộc vào giống nhập ngoại cũng là những rào cản lớn.

Không chỉ trong trồng trọt, ở lĩnh vực thủy sản, công nghệ gen cũng được áp dụng, dù còn hạn chế. Một thành công đáng kể là chuyển gen tổng hợp hormone sinh trưởng của người vào cá trạch, mở ra tiềm năng nghiên cứu và sản xuất protein giá trị cao. Tuy nhiên, các ứng dụng trên động vật biến đổi gen tại Việt Nam chủ yếu phục vụ nghiên cứu, do còn nhiều lo ngại về hiệu quả phụ của gen chuyển.

Doanh nghiệp đang đóng vai trò ngày càng quan trọng, với hơn 60% số giống được công nhận năm 2024 do khu vực tư nhân nghiên cứu.

GS.TS. Phạm Văn Cường, Phó Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho rằng hợp tác giữa nhà khoa học và doanh nghiệp là yếu tố quyết định để đưa công nghệ mới vào sản xuất. Học viện đã ký hợp tác với gần 200 doanh nghiệp, mang lại nhiều thành tựu thiết thực.

Bà Nguyễn Thị Trà My, Tập đoàn PAN khẳng định chọn tạo giống là nền tảng của nông nghiệp, và công nghệ giống là điểm khởi đầu của mọi chuỗi giá trị. Tập đoàn PAN đang đầu tư vào các hướng tiếp cận mới như chọn giống nhanh, chỉnh sửa gen, ứng dụng AI và công nghệ sinh học, nhưng nhấn mạnh rằng cần sự liên kết chặt chẽ giữa nghiên cứu và ứng dụng.

Ông Nguyễn Đình Trung, Tập đoàn Giống cây trồng Việt Nam cho biết các doanh nghiệp có lợi thế về tài chính, cơ sở vật chất và khả năng định hướng nghiên cứu theo thị trường, nhưng vẫn đối mặt với thách thức như chính sách chưa đồng bộ, thiếu nguồn gen quý, và nhân lực chuyên sâu hạn chế.

Để thúc đẩy ứng dụng khoa học chọn tạo giống, Nhà nước cần xây dựng hệ thống chính sách đồng bộ: ưu đãi tài chính, cải cách pháp lý, phát triển hạ tầng nghiên cứu, hỗ trợ đào tạo nhân lực, và thúc đẩy hợp tác công - tư cũng như hợp tác quốc tế để chuyển giao công nghệ, nguồn gen tiên tiến. TS. Trần Ngọc Thạch (Viện Lúa ĐBSCL) và PGS.TS. Vũ Thị Thúy Hằng nhấn mạnh cần tăng đầu tư, hoàn thiện khung pháp lý cho cây trồng chỉnh sửa gen và thúc đẩy thương mại hóa để tận dụng tối đa tiềm năng công nghệ sinh học.

chinhphu.vn
chao-mung-ngay-bao-chi
Tin bài khác
Kết nối cộng đồng doanh nghiệp cùng hành động vì tương lai xanh

Kết nối cộng đồng doanh nghiệp cùng hành động vì tương lai xanh

Tiếp nối thành công của Hội thảo “Hành trình chuyển đổi xanh và các giải pháp tài chính - công nghệ” được tổ chức tại Hà Nội, ngày 20/06/2025, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) tiếp tục ghi dấu ấn với Hội thảo chuyên sâu về chuyển đổi xanh tại TP.Hồ Chí Minh. Hội thảo thu hút hơn 200 đại biểu đến từ các doanh nghiệp trên địa bàn và các tỉnh lân cận, cùng sự góp mặt của các diễn giả uy tín - là những chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực ESG đến từ FiinRatings, BIDV, FPT và Vinamilk.
Tương lai giàn khoan khí sạch: Rotork đưa công nghệ truyền động AI đến Biển Bắc

Tương lai giàn khoan khí sạch: Rotork đưa công nghệ truyền động AI đến Biển Bắc

Ngày 16/6/2025, Rotork - Công ty hàng đầu thế giới trong lĩnh vực điều khiển lưu chất - vừa công bố cung cấp hơn 200 thiết bị truyền động cho dự án giàn khoan khí tự nhiên điện khí hóa hoàn toàn thế hệ tiếp theo N05-A, do công ty ONE-Dyas triển khai tại Biển Bắc thuộc Hà Lan.
Nhận định phiên giao dịch ngày 24/6: Chờ đợi sự đồng thuận từ các nhóm ngành

Nhận định phiên giao dịch ngày 24/6: Chờ đợi sự đồng thuận từ các nhóm ngành

Sau phiên tăng mạnh ngày 23/6 với sự hỗ trợ áp đảo từ nhóm cổ phiếu trụ cột, đặc biệt là họ VIN và GAS, thị trường đang cho thấy tín hiệu xác nhận xu hướng vượt đỉnh năm 2025. Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trong phiên 24/6, thị trường cần sự lan tỏa tích cực từ các nhóm ngành khác, nhất là ngân hàng và chứng khoán.
Một thế kỷ - Vẹn nguyên lý tưởng người làm báo

Một thế kỷ - Vẹn nguyên lý tưởng người làm báo

Tối 21/6, Chương trình nghệ thuật chào mừng Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025) đã diễn ra trong khuôn khổ Lễ trao Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XIX - Năm 2024 với chủ đề "Thép trong bút - Lửa trong tim" do Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức.
VUSTA tổ chức hội thảo góp ý dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng

VUSTA tổ chức hội thảo góp ý dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng

Sáng 23/6/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức hội thảo góp ý dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIV của Đảng, tập trung vào các nội dung về phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030.
Thị trường chứng khoán 23/6: Cổ phiếu họ Vin và dầu khí kéo chỉ số, VN Index chốt phiên cao nhất năm

Thị trường chứng khoán 23/6: Cổ phiếu họ Vin và dầu khí kéo chỉ số, VN Index chốt phiên cao nhất năm

Lực kéo mạnh từ nhóm cổ phiếu họ Vin và dầu khí, VN Index đảo chiều ngoạn mục trong phiên chiều, đóng cửa ở vùng cao nhất năm 2025. Dù chỉ số tăng mạnh, số lượng mã giảm vẫn áp đảo, phản ánh trạng thái phân hóa rõ nét trên thị trường.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 24/6/2025: Tuổi Tý không mấy thuận lợi, tuổi Tỵ công việc khá tốt

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 24/6/2025: Tuổi Tý không mấy thuận lợi, tuổi Tỵ công việc khá tốt

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 24/6/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Xây dựng AI công nghiệp hiệu quả: Hành trình từ lý thuyết đến thực tiễn

Xây dựng AI công nghiệp hiệu quả: Hành trình từ lý thuyết đến thực tiễn

Ngành sản xuất công nghệ Mỹ và cả thế giới đang ở thời điểm bước ngoặt. Tình trạng thiếu lao động, gián đoạn chuỗi cung ứng, áp lực duy trì chi phí và khoảng cách công nghệ ngày càng lớn đang thách thức toàn bộ hệ sinh thái công nghiệp. Trong khi nhu cầu toàn cầu tăng mạnh, nhiều lĩnh vực chiến lược như quốc phòng và hàng không lại đứng trước yêu cầu cấp thiết phải tăng tốc độ, độ chính xác và tính linh hoạt trong sản xuất.
Vietsovpetro – 44 năm bứt phá công nghệ khai thác biển

Vietsovpetro – 44 năm bứt phá công nghệ khai thác biển

44 năm hiện diện trên thềm lục địa phía Nam, Liên doanh Việt – Nga Vietsovpetro không chỉ là “cánh chim đầu đàn” về sản lượng dầu khí mà còn định hình được nền văn hóa sáng tạo, nơi mỗi kỹ sư, công nhân, nhà quản trị đều trở thành tác nhân đổi mới.
Volvo phát triển công nghệ tay lái tự động giúp tăng cường an toàn khi lốp xe bị nổ

Volvo phát triển công nghệ tay lái tự động giúp tăng cường an toàn khi lốp xe bị nổ

Volvo đã hoàn thiện hệ thống “tay lái động lực học” với chức năng mới có thể phát hiện lốp xe bị nổ và “ngay lập tức thực hiện hành động để giữ cho chiếc xe tải an toàn trên đường”.
siement
Quảng cáo
moxa