acecook

Từ ống bơ đến bơ bò

Văn hoá giải trí
04/02/2025 14:25
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ - Nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị.
aa
Những kiểu uống mang phong vị Trung Hoa ở Hà Nội

Văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Từ ống bơ đến bơ bò", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến câu chuyện thú vị tới bạn đọc.

Từ ống bơ đến bơ bò
Mùi hương quê từ bát cơm mẹ nấu - Ảnh minh họa

Tôi nhớ thuở nhỏ, bố mẹ đi làm cả ngày, việc cơm nước trong nhà mẹ tôi lo toan chu đáo, nhưng bà luôn cắt đặt cho mấy chị em tôi mỗi người một việc. Tôi được giao việc vo gạo, chẻ củi… Các em thì nhặt rau, rửa bát… Sáng sáng, trước khi đi trực chiến giao thông ngoài cầu phao sông Hồng, mẹ tôi luôn dặn dò, nhưng thường không hôm nào giống hôm nào: “Hôm nay con đong hai bơ gạo nhé, lấy thêm mấy nắm mì để sẵn, độn vào cơm…” “Bác Dung về ăn cơm trưa nay, con đong hai bơ một gạt nhé...” “Con chịu khó đong cho mẹ ba bơ gạo rồi đi xếp hàng đổi bún. Chiều mẹ mua mấy lạng thịt nướng chả, nhà ta làm bữa cải thiện, lâu rồi chẳng có tí mỡ nào...” Tôi cứ thế mà làm: Mở cái thùng gạo vơi, lấy cái ống bơ cũ kỹ đã mòn sáng bóng, đong gạo đúng như mẹ dặn...

Từ ống bơ đến bơ bò
“Bố ơi, tại sao lại gọi cái lon sắt tây ấy là ống bơ?”

Cái ống bơ ấy - nó nằm trong thùng gạo nhà tôi từ ngày nảo ngày nào tôi cũng chẳng nhớ nữa. Chỉ biết là từ khi lớn lên đã thấy nó nằm ở đấy rồi.

Một hôm, tôi tò mò bỏi bố: “Bố ơi, tại sao lại gọi cái lon sắt tây ấy là ống bơ?” Bố tôi bèn lục trong thùng đồ nghề thợ nguội cũ của ông ra một cái hộp sắt tây đựng ốc vít. Cái hộp trông giống hệt như cái bơ đong gạo nhà tôi. Ông giải thích: “Đây là vỏ hộp đựng bơ của lính Tây đem vào Hà Nội. Ăn xong người ta vứt đi. Bố lượm về dùng. Một cái để đong gạo, cái còn lại bố đựng ốc vít.” Bố tôi cũng bảo, sở dĩ thời đó, lấy cái lon này để đong gạo vì các bà ngoài chợ quen dùng nó để đong các thứ như một tiêu chuẩn đo lường.

Cái hộp đựng bơ của lính Pháp ngày xưa, tiếng Pháp viết là Beurre, đọc gần như từ “bơ” của tiếng Việt. Tò mò về cái ống bơ, tôi tra từ điển thì thấy miêu tả: “Ống là vật hình trụ, rỗng và dài.” Về hình dáng, cái hộp đựng bơ không hề giống cái ống, sao lại gọi là “ống bơ” được? Tôi thắc mắc với bố, ông suy nghĩ một lúc và bảo tôi lấy từ điển ra tra thêm. Thì ra đồ đựng, đồ đong của người Việt mình có mấy loại như sau:

Cái cóng: Thứ đồ đựng bằng sành hình trụ, miệng rộng có nắp đậy, thân hơi phình, đáy lồi.

Lon: thứ đồ đựng bằng kim loại hình trụ hay thứ vại nhỏ, chậu nhỏ bằng sành…

Bố con tôi ngờ rằng “ống bơ” là do người ta đọc chệch từ “cóng” mà ra, bởi có nơi người ta gọi cái vỏ hộp sữa bò là cái “cóng bơ”. Chẳng biết có đúng không. Còn người ta gọi cái lon sữa bò là có lý của nó.

Thôi để các nhà ngôn ngữ học giải quyết.

Các bà bán hàng ngoài chợ khi đong gạo hay ngô, đỗ thuở xưa thường dùng các loại đấu, ca sắt…, nay có thêm cái cóng bơ hay cái ống bơ cũng thuận tiện vì gần như nhà nào cũng dùng để đong gạo.

Người ta có hai lối đong. Lối đong có ngọn gọi là “bơ đầy”, đong ngang miệng ống bơ thì gọi là “bơ gạt”. Lắm anh đi chợ có máu tham, khi đong cứ đòi tự đong lấy, hai tay be miệng cái ống bơ cho dôi ra. Thế là lại mè nheo mặc cả vui đáo để.

Sau này, loại vỏ đồ hộp đựng bơ hình như hiếm dần và một loại vỏ đồ hộp khác phổ biến hơn là hộp đựng sữa bò đặc có đường xuất hiện. Thế là cái hộp đựng sữa bò dần dần trở nên thông dụng trong việc đong hàng ngoài chợ. Đi chợ ở mạn ngược, hay nghe thấy người ta hay mặc cả mấy nghìn một bơ bò đậu, một bơ bò chè… Và rồi cái vỏ hộp đựng sữa bò, vốn chẳng liên quan gì đến cái cóng đựng bơ, tự nhiên có một cái tên mới là “bơ bò”.

Từ ống bơ đến bơ bò

Thuở nhỏ, lũ trẻ con chúng tôi thích học đòi người lớn. Thấy mẹ nấu cơm, nấu cháo cũng muốn bắt chước nấu xem mình có làm được không. Chúng tôi kiếm cái ống bơ, nhặt mấy cành cây khô, mỗi đứa lẻn về nhà nhón mấy nhúm gạo rồi ra đầu ngõ đặt ba cục gạch, góp gạo thổi cơm chung… Cơm chẳng ra cơm, cháo chẳng ra cháo nhưng vui đáo để.

Tưởng cái trò nấu cơm ống bơ ấy chỉ dành cho con trẻ, thế mà người lớn cũng có lúc phải dùng đến đấy. Tôi còn nhớ có lần được hầu rượu cụ Văn Cao khi vợ chồng nhạc sĩ đến thăm ông nhạc tôi. Các cụ ngồi ôn với nhau chuyện thời kháng chiến chống Pháp trên Phú Thọ, cả chuyện phải vượt qua gian khổ, đói rét ra sao. Chuyện là, có bữa cụ Văn Cao và ông nhạc tôi kiếm đâu được chút đậu xanh và cục đường đỏ, bèn cho vào cái ống bơ, nhóm lửa bằng vách nứa rút từ lán trại trong rừng, làm nồi “lục tào xá” nóng hổi giữa đêm đông rừng Việt Bắc rồi đàm đạo văn chương thế sự.

Chuyện các cụ kể tưởng như mới hôm qua mà hai cụ ra đi cũng đã hơn chục năm rồi.

Nội 19/3/2012

Tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

chao-mung-ngay-bao-chi
Tin bài khác
Lời cảm ơn của Hội Nhà báo Việt Nam

Lời cảm ơn của Hội Nhà báo Việt Nam

Tạp chí Tự động hóa Ngày nay trân trọng giới thiệu nội dung lời cảm ơn của Hội Nhà báo Việt Nam nhân dịp Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025).
Tác nhân AI vật lý ảo: Tăng tốc chuyển đổi số cho nhà máy thông minh

Tác nhân AI vật lý ảo: Tăng tốc chuyển đổi số cho nhà máy thông minh

Siemens vừa công bố bước tiến mới trong tự động hóa công nghiệp với kế hoạch tích hợp trí tuệ nhân tạo vào các hệ thống xe dẫn đường tự động (AGV) và robot di động tự động (AMR). Giải pháp này hứa hẹn giúp các nhà máy dễ dàng triển khai, vận hành và bảo trì đội phương tiện tự hành từ đó tăng hiệu suất và giảm thời gian gián đoạn sản xuất.
Đòn bẩy tài chính giúp nhà bán hàng bứt phá trên sàn thương mại điện tử

Đòn bẩy tài chính giúp nhà bán hàng bứt phá trên sàn thương mại điện tử

Hưởng ứng chủ trương của Chính phủ về thúc đẩy phát triển kinh tế số, xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, hiệu quả và bền vững, ngày 25/6/2025, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) phối hợp cùng nền tảng thương mại điện tử TikTok tổ chức đồng thời hai sự kiện lớn tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Đây là chuỗi hoạt động chuyên biệt dành riêng cho cộng đồng nhà bán hàng đang kinh doanh trên TikTok - một trong những kênh phân phối trực tuyến phát triển nhanh nhất hiện nay.
VAA, CMES và doanh nghiệp Trung Quốc hợp tác  phát triển lĩnh vực tự động hóa tại Việt Nam

VAA, CMES và doanh nghiệp Trung Quốc hợp tác phát triển lĩnh vực tự động hóa tại Việt Nam

Mới đây, tại Văn phòng Hội Tự động hóa Việt Nam (VAA), đã diễn ra cuộc họp giữa lãnh đạo VAA và đại diện Công ty CMES, CG Xi và các doanh nghiệp, viện, trường giữa hai nước Việt Nam và Trung Quốc.
Chuẩn bị rót 4.000 tỷ mở rộng nhà máy tại Hậu Giang, công ty thuộc Tập đoàn Tân Hiệp Phát tham vọng sản xuất 1 tỷ lít/năm

Chuẩn bị rót 4.000 tỷ mở rộng nhà máy tại Hậu Giang, công ty thuộc Tập đoàn Tân Hiệp Phát tham vọng sản xuất 1 tỷ lít/năm

Tập đoàn Tân Hiệp Phát đang lên kế hoạch rót 4.000 tỷ đồng để mở rộng nhà máy Number One tại Hậu Giang, trong đó 30% là vốn góp từ doanh nghiệp và 70% là vốn vay.
Tử vi vòng quay công nghệ ngày 28/6/2025: Tuổi Tuất gặp khó khăn, tuổi Tỵ tài vận hanh thông

Tử vi vòng quay công nghệ ngày 28/6/2025: Tuổi Tuất gặp khó khăn, tuổi Tỵ tài vận hanh thông

Những bí ẩn của khoa học đời sống là "món ăn" tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Tử vi vòng quay công nghệ xem tử vi 12 con giáp ngày 28/6/2025 cho tất cả các tuổi nhằm dự đoán vận hạn về công danh, tiền bạc, tình duyên, sức khỏe...
Thị trường chứng khoán ngày 27/6: VN-Index tăng nhẹ, khối ngoại bán ròng cổ phiếu FPT hơn 150 tỷ đồng

Thị trường chứng khoán ngày 27/6: VN-Index tăng nhẹ, khối ngoại bán ròng cổ phiếu FPT hơn 150 tỷ đồng

Kết thúc phiên giao dịch ngày 27/6, thị trường chứng khoán Việt Nam ghi nhận diễn biến tích cực khi chỉ số VN-Index tăng 5,77 điểm, tương đương 0,42%, lên mức 1.371,44 điểm. Đà tăng lan tỏa ở nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn giúp thị trường giữ vững sắc xanh trong suốt phiên. Dù thanh khoản được cải thiện so với phiên trước, giá trị khớp lệnh vẫn ở mức thấp, đạt 17.413 tỷ đồng trên toàn thị trường.
Quốc hội chính thức thông qua Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo

Quốc hội chính thức thông qua Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo

Sáng ngày 27/6, Quốc hội đã thông qua Luật Khoa học, công nghệ và Đổi mới sáng tạo với 435/438 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành.
Robot Aeon: Khi trí tuệ nhân tạo bước vào nhà xưởng

Robot Aeon: Khi trí tuệ nhân tạo bước vào nhà xưởng

Trong bối cảnh nhiều ngành công nghiệp đang đối mặt với tình trạng thiếu lao động và nhu cầu tự động hóa ngày càng cao, công ty công nghệ đo lường Hexagon (Thụy Điển) vừa chính thức ra mắt robot hình người Aeon - một thiết bị tiên tiến được thiết kế để giải quyết các thách thức thực tiễn trong môi trường sản xuất hiện đại.
Cuộc phiêu lưu đến Thị Trấn Bohemian Trong Lòng Núi Lửa đầy đặc sắc cùng The Hidden Book 2025

Cuộc phiêu lưu đến Thị Trấn Bohemian Trong Lòng Núi Lửa đầy đặc sắc cùng The Hidden Book 2025

Vào ngày 28/06/2025 tại Sân khấu Thống Nhất - Công viên Thống Nhất, hội chợ sách The Hidden Book sẽ chính thức quay trở lại với chủ đề Homely Hollow, hứa hẹn mang đến cho người tham gia những hoạt động phong phú, thú vị cùng nhiều trải nghiệm mới mẻ, bổ ích. Những trang sách không chỉ chứa đựng từng con chữ, mà còn chất chứa cả trí tuệ nhân loại, tâm huyết của bao thế hệ và khát vọng không ngừng vươn tới tri thức. Hiểu được tầm quan trọng ấy, sự kiện hướng đến việc khơi dậy niềm đam mê đọc sách trong thế hệ trẻ, đồng thời lan toả văn hoá đọc sâu rộng trong cộng đồng.
siement
Quảng cáo
moxa