Xúc tiến xuất khẩu xanh Doanh nghiệp Việt Nam cần làm gì để thích ứng với xuất khẩu xanh? |
![]() |
Bà Hồ Thị Quyên - Phó Giám đốc ITPC phát biểu tại Hội nghị tập huấn “Tuân thủ CBAM: Con đường hướng tới xuất khẩu xanh vào thị trường Châu Âu”. |
Ngày 7/5/2025, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh (ITPC) phối hợp với Tiểu ban Tăng trưởng Xanh thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu EuroCham (GGSC) đã tổ chức Hội nghị tập huấn “Tuân thủ CBAM: Con đường hướng tới xuất khẩu xanh vào thị trường châu Âu”. Hội nghị được tổ chức nhằm mục đích hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình nâng cao năng lực xuất khẩu xanh để tuân thủ quy định và tăng cường năng lực cạnh tranh và mở rộng vào các thị trường lớn, đặc biệt là châu Âu.
Phát biểu khai mạc Hội nghị, bà Hồ Thị Quyên - Phó Giám đốc ITPC cho biết: “Trong bối cảnh toàn cầu đang nỗ lực chuyển đổi sang nền kinh tế xanh và phát triển bền vững, Liên minh châu Âu (EU) đã triển khai cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) nhằm giảm thiểu phát thải khí nhà kính và thúc đẩy sản xuất sạch. Đây không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế”.
![]() |
Ông Jacques Bouflet - Phó Chủ tịch phụ trách Chính sách EuroCham phát biểu tại Hội nghị. |
Theo Cục Thống kê: “Tính chung quý I/2025, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa của cả nước đạt 202,52 tỷ USD, tăng 13,7% so với cùng kỳ năm trước, trong đó xuất khẩu tăng 10,6%; nhập khẩu tăng 17,0%. Đặc biệt, xuất khẩu sang EU đạt 13,7 tỷ USD, tăng 12,7% so với cùng kỳ năm 2024. Điều này cho thấy EU tiếp tục là thị trường xuất khẩu quan trọng và tiềm năng đối với Việt Nam”.
Theo Quyết định số 232/QĐ-TTg ngày 24/01/2025, Việt Nam sẽ triển khai thí điểm hệ thống giao dịch phát thải (ETS), tạo nền tảng cho việc định giá carbon trong nước. Đồng thời, Thủ tướng Chính phủ cũng giao trách nhiệm và yêu cầu các Bộ và cơ quan liên quan thành lập, phát triển thị trường carbon phù hợp với pháp luật và điều kiện thực tiễn, định hướng phát triển quốc gia, cam kết quốc tế về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính.
Cũng tại Hội nghị, bà Đỗ Thị Hồng Duyên - Phó Chủ tịch Tiểu ban Tăng trưởng Xanh thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu EuroCham (GGSC) cho biết: “CBAM là một phần quan trọng của thỏa thuận xanh của EU. Bắt đầu từ tháng 1 năm 2026, các nhà nhập khẩu vào EU phải khai báo lượng khí thải carbon của hàng hóa như thép, nhôm, xi măng và phân bón. Tuân thủ CBAM có thể mở ra con đường cho các doanh nghiệp Việt Nam đa dạng hóa xuất khẩu và củng cố chỗ đứng của họ tại thị trường châu Âu, một thị trường đặt môi trường làm trung tâm. Chúng tôi hiểu rằng quá trình chuyển đổi không đơn giản, đặc biệt là đối với các ngành công nghiệp sử dụng nhiều carbon. Nhưng đó cũng là một cơ hội: Những doanh nghiệp tiên phong và có chiến lược sẽ không chỉ giảm thiểu rủi ro mà còn đạt được lợi thế cạnh tranh trong nền kinh tế xanh toàn cầu”.
![]() |
Ông Jonathan Sourintha - Phó Chủ tịch EuroCham GGSC phát biểu tại Hội nghị. |
Việc tuân thủ CBAM không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý mà còn đòi hỏi sự chủ động từ phía doanh nghiệp. Nhìn chung, các doanh nghiệp cần chủ động đầu tư vào công nghệ sạch, cải thiện quy trình sản xuất, xây dựng hệ thống quản lý phát thải và nâng cao năng lực báo cáo, xác minh dữ liệu phát thải. Việc chuyển đổi sản xuất xanh không chỉ có ý nghĩa quan trọng với mỗi doanh nghiệp mà còn tác động tới cả chuỗi cung ứng. Khi một đơn vị cung ứng giảm phát thải, các doanh nghiệp trong chuỗi hoạt động cũng sẽ đến gần hơn với mục tiêu về đạt mức phát thải ròng khí nhà kính bằng 0 vào năm 2050.
Tại Hội nghị, ông William L Nolten - Thành viên Ban Quản trị Rexil Asia đã phân tích sự khác biệt giữa các khuôn khổ báo cáo phát thải khí nhà kính hiện có như GHG Protocol và các cơ chế pháp lý mới như CBAM của EU. “CBAM là một công cụ bắt buộc, tập trung vào lượng khí thải carbon ở cấp độ sản phẩm (PCF) đối với các mặt hàng cụ thể nhập khẩu vào EU, khác với GHG Protocol mang tính tự nguyện và đánh giá ở cấp độ doanh nghiệp (CCF). Sự ra đời của CBAM cùng với các quy định khác như quy định ngăn chặn phá rừng của EU (EUDR) và các đạo luật tương tự ở Hoa Kỳ và Vương quốc Anh, đang tạo ra áp lực ngày càng tăng đối với các doanh nghiệp quốc tế trong việc quản lý và báo cáo phát thải”, ông William L Nolten nhấn mạnh.
![]() |
Hội nghị được tổ chức nhằm mục đích hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình nâng cao năng lực xuất khẩu xanh để tuân thủ quy định và tăng cường năng lực cạnh tranh và mở rộng vào các thị trường lớn, đặc biệt là châu Âu. |
Đề cập về chủ đề hỗ trợ xuất khẩu, TS. Nguyễn Phương Nam - Tổng Giám đốc Công ty Tư vấn & Dịch vụ Đổi mới khí hậu Klinova, đã trình bày lộ trình kỹ thuật và chiến lược chi tiết cho các doanh nghiệp Việt Nam nhằm tuân thủ CBAM của EU. CBAM nhìn chung đặt ra không ít thách thức cho các nhà xuất khẩu Việt Nam, bao gồm các yêu cầu ngày càng cao về báo cáo phát thải, sự phức tạp trong thu thập số liệu và mức độ cạnh tranh gia tăng khi các nhà nhập khẩu EU sẽ ưu tiên hàng hóa có cường độ phát thải thấp.
Để đối phó các quy định mới, TS. Nguyễn Phương Nam khuyến nghị doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động tìm hiểu kỹ về CBAM, rà soát quy trình sản xuất và xây dựng cơ sở dữ liệu về phát thải khí nhà kính. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện kiểm kê phát thải và cường độ phát thải trên mỗi sản phẩm, từ đó lên kế hoạch giảm nhẹ phát thải một cách hiệu quả, ví dụ như sử dụng năng lượng tái tạo và tối ưu hóa công nghệ.
Cũng trong khuôn khổ Hội nghị, ông Tạ Văn Thuận - Trưởng phòng Kinh doanh quốc tế Công ty CP Phân bón Dầu khí Cà Mau (PVCFC) đã chia sẻ về chiến lược sản xuất theo xu hướng chuyển dịch xanh và giảm phát thải trong phân bón. “PVCFC, thành viên của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam, đặt mục tiêu giảm 80.000 tấn/năm lượng khí thải CO₂ trước năm 2030 và 220.000 tấn/năm vào năm 2050. Các giải pháp bao gồm tăng cường thu hồi CO₂ từ khí thải, thử nghiệm sản xuất hydro ít phát thải, sử dụng năng lượng tái tạo như điện mặt trời và biomass. Công ty cũng dự kiến ra mắt ít nhất 2 sản phẩm phân bón phát thải thấp mới trước năm 2050, tập trung vào nguyên liệu thân thiện môi trường như urea với thành phần hoạt chất NBPT và DCD giúp bảo vệ nitơ kép, NPK và phân hữu cơ kết hợp vi sinh vật Bacillus spp”, ông Tạ Văn Thuận cho biết.
Bà Nina Miron Claudia - Chuyên viên chính sách của Tổng cục Thuế và Liên minh Hải quan châu Âu (TAXUD) khẳng định: “CBAM là một công cụ then chốt của Ủy ban châu Âu nhằm thúc đẩy quá trình phi carbon hóa. Cơ chế này tuân thủ các chính sách quốc tế và cam kết pháp lý của EU, bao gồm cả tính tương thích với Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). CBAM cũng tính đến giá carbon mà các nhà khai thác ở nước thứ ba đã thực trả”.
Theo bà Nina Miron Claudia, Ủy ban châu Âu đã đề xuất các biện pháp đơn giản hóa CBAM, như giới thiệu ngưỡng tối thiểu mới (de minimis) là 50 tấn/nhà nhập khẩu/năm đối với tổng lượng nhập khẩu sắt thép, nhôm, xi măng và phân bón, nhằm giảm gánh nặng hành chính cho các nhà nhập khẩu nhỏ mà vẫn đảm bảo hiệu quả về môi trường. CBAM khẳng định sự cởi mở đối với các nỗ lực phi carbon hóa ở các nước thứ ba thông qua phương pháp luận “phát thải thực tế” và khấu trừ giá carbon đã trả ở các nước này.