acecook

LỜI KẾT

Vũ Thế Long và tình yêu với ẩm thực Việt

Văn hoá giải trí
20/02/2025 04:04
Văn hóa giải trí là “món ăn” tinh thần không thể thiếu, mang đến sự thư giãn và cảm hứng cho mọi người. Đặc biệt, trong lĩnh vực khoa học, công nghệ - Nơi thường gắn với sự khô khan của máy móc và thiết bị.
aa
Nghệ thuật thứ 8 của Người Hà Nội xưa Quê hương là chùm khế ngọt

Chính vì thế, Văn hóa giải trí chính là luồng gió mát, làm mềm mại những điều tưởng chừng khô cứng. Với bài viết "Vũ Thế Long và tình yêu với ẩm thực Việt", Tạp chí Tự động hóa Ngày nay hy vọng sẽ mang đến câu chuyện thú vị tới bạn đọc.

Vũ Thế Long và tình yêu với ẩm thực Việt
Phố Tạ Hiện – Con phố nhộn nhịp không ngủ giữa đất Hà Thành

Tôi không thể nhớ chính xác là chúng tôi đã trở thành bạn vong niên của nhau từ năm nào, nhưng kể từ ngày đầu được gặp ông đến nay cũng đã ngót nghét bốn thập kỷ. Lần đó, Giáo sư, Tiến sĩ Lê Gia Vinh dẫn tôi đi vòng vèo quanh mấy con phố cổ rồi lọt vào một ngách nhỏ trên phố Tạ Hiện, nơi có anh bạn từ Đại học Y Thái Bình lên làm nghiên cứu sinh tiến sĩ về Nhân học đang tạm trú. Căn phòng nằm dưới tầng hầm của một khu nhà cổ, chật chội tối tăm nhưng rất ấm cúng. Vừa xuống mấy bậc thang, vào phòng, tôi gặp ngay một người đàn ông có đôi mắt rất tinh anh pha chút giễu cợt trên một khuôn mặt rất lịch lãm. Anh Vinh nhanh nhảu giới thiệu với tôi, đó là nhà Khảo cổ - Sinh học Vũ Thế Long. Ngồi cạnh nhà Khảo cổ là nhà Sử học Dương Trung Quốc và người anh ruột của ông cũng làm ở Viện Khảo cổ học là ông Dương Trung Mạnh. Rồi còn mấy người nữa sau đều trở thành các nhà quản lý hoặc nhà khoa học có tiếng tăm. Biết tôi là người quê Hà Tĩnh và học ở Nga về, chưa hiểu biết mấy về văn hóa đất Kinh kỳ, ông Vũ Thế Long đã giới thiệu cho tôi rất cặn kẽ về các món ăn được bày ra trên chiếu, nào là chúng xuất xứ từ đâu, được chế biến ở phố nào của Hà Nội, kể cả những món thôn quê mà anh bạn nghiên cứu sinh mang từ Thái Bình hoặc Thanh Hóa ra, ông cũng biết rất rõ.

Sau lần gặp gỡ ấy, tôi rất ấn tượng về ông và cứ mỗi lần anh Lê Gia Vinh nhắn tin rằng trong cuộc đánh chén nào đó có mặt nhà khảo cổ Vũ Thế Long tham dự là tôi cố gắng đến ngay, chủ yếu để được nghe những câu chuyện rất thú vị của ông. Tôi coi ông là một kho tri thức văn hóa mà tôi đang muốn học hỏi. Tuy nhiên thời đó, những cuộc gặp mặt như vậy cũng chỉ năm thì mười họa mới có được. Ông Long cũng như các nhà khảo cổ khác là thường lang thang khắp mọi nẻo, khi thì đào bới các hang động tìm kiếm các hóa thạch, các xương thú người cổ để lại sau bữa ăn hay những xương chôn trong đống rác của khu Ngự thiện kinh thành Huế sau những tiệc cung đình; khi thì bận giảng dạy cho sinh viên bộ môn Lịch sử văn hóa ở khoa Sử.

Bước ngoặt trong mối thân tình của tôi với tác giả cuốn sách này gắn với một sự kiện đặc biệt. Lần đó, một người bạn lớn của chúng tôi là Giáo sư Nguyễn Quang Quyền, giáo sư đầu ngành Giải phẫu học, Trưởng khoa Giải phẫu của Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh không may mất trong một tai nạn giao thông thảm khốc. Chúng tôi quá thương tiếc ông nên đã tổ chức một buổi gặp mặt những người thân quen người quá cố. Cả nhóm tụ tập tại quán bia hơi số 1 phố Tăng Bạt Hổ, Hà Nội. Địa điểm ngồi là cạnh một gốc cây xà cừ cổ thụ nơi mà Giáo sư Quyền mỗi lần ra Hà Nội công tác luôn thích ngồi hàn huyên cùng bè bạn với bia hơi, lạc rang, mực nướng và nem chua hơn là những nhà hàng đặc sản. Lần đó, chúng tôi có khoảng gần chục người vừa nâng những vại bia hơi lạnh vừa đau buồn ôn lại kỷ niệm với người đã khuất, day dứt về cuộc sống, đời người. Bỗng Giáo sư Sử học Trần Quốc Vượng vụt đứng dậy, tay cầm vại bia, mặt biến sắc một cách khủng khiếp rồi khóc ầm lên. Vừa khóc ông vừa gọi “Quyền ơi, sao mày không uống bia nữa, bia ngon thế này mà mày chê à?” Rồi ông ném mạnh vại bia vào gốc cây xà cừ làm cốc vỡ tan, bia chảy lênh láng trên nền xi măng và quay đầu đi khỏi. Nhìn dáng khổ hạnh của ông trong chiếc áo dân tộc chàm đã bạc màu, bước liêu xiêu, vừa đi vừa đưa ống tay áo quệt nước mắt trong ánh chiều tà, chúng tôi không ai cầm được lòng mình.

Có vài người chạy theo Giáo sư Vượng để dìu ông, một số khác lặng lẽ rút lui, chỉ còn tôi và ông Long ngồi lại. Ông Long nhìn theo cho đến khi Giáo sư Vượng đã ngồi lên xe máy của ai đó đi khuất rồi tâm sự với tôi là thầy Vượng giao cho ông phải tìm hiểu và viết về nền ẩm thực Việt Nam, vì đó chính là một phần quan trọng trong bản sắc của Văn hóa Việt Nam. Tôi rất tán thành ý tưởng đó và sẵn sàng phối hợp để thực hiện vì thời gian này tôi đang được phụ trách mảng Vệ sinh môi trường và An toàn thực phẩm của Vụ Y tế dự phòng, Bộ Y tế, tiền thân của Cục An toàn vệ sinh thực phẩm bây giờ. Chúng tôi lên một kế hoạch dài hạn bao gồm các chuyến đi khắp mọi miền.

Sau lần đó, hầu như tuần nào chúng tôi cũng gặp gỡ nhau, đi cùng nhau. Tôi thường mời ông Long làm chuyên gia tư vấn cho các hội nghị, tập huấn, điều tra, kiểm tra về môi trường và vệ sinh thực phẩm của mình trong phong trào Vệ sinh môi trường cộng đồng; vì ngoài nghề nghiên cứu Khảo cổ - Sinh học, ông còn nghiên cứu về Môi trường và Xã hội học, viết báo và phụ trách công việc ở Tạp chí Khảo cổ học. Có lần ý tưởng làm nhà tiêu cho người tàn tật ở vùng nông thôn của ông và tôi đã được tặng giải A trong cuộc thi ý tưởng hay nhất do Báo Lao động và Hội Người tàn tật Việt Nam tổ chức.

Khi đi công tác, chúng tôi thường ở chung một phòng của nhà khách để dễ trao đổi về công việc, về chuyện ăn, chuyện uống, chuyện đời. Những bức ảnh ông chụp, những bài nói chuyện của ông có sức hấp dẫn đến lạ kỳ. Ông có một đầu óc quan sát tinh tế đặc biệt. Những thứ được bày ra trên bàn ăn như ngọn rau, quả cà, con cá, miếng thịt, chén rượu quê, đôi đũa tre, cái mâm gỗ… mà ta cho là tầm thường dễ bỏ qua thì ông lại xem xét tỉ mỉ, chụp ảnh, ghi chép vào sổ tay. Ông luôn mang theo một cuốn sổ tay nhỏ được ghi kín đặc từng trang.

Ông rất yêu những gì thôn quê dân dã gắn liền với thiên nhiên, với nếp sống người Việt. Ông rất bất bình vì cái chợ ven sông quê tôi đang từ cột gỗ mái tranh thơ mộng đã được thay bằng những bức tường với các cây cột xi măng, mái tôn nặng nề vô hồn. Ông cứ tiếc mãi món cá tràu (cá quả) dùng que tre xiên cuộn tròn nướng lửa rơm rồi kho mật với lá nghệ mà mẹ tôi chế biến cho chúng tôi ăn những lần về quê với nhau, nhưng sau khi người khuất núi thì không còn ai trong gia đình tôi có thể tạo ra được một món ăn tuyệt hảo thuần quê như thế.

Một dạo cái laptop của ông bị virus tấn công ghê quá, thế là mỗi lần viết xong một bài về ẩm thực, ông lại gửi qua email cho tôi để nhờ lưu giữ hộ. Hơn mười năm qua, ông đã gửi vào địa chỉ email của tôi hàng ngàn bài viết. Một số bài của ông, tôi đọc thấy hay quá, thú vị quá nên đã khuyên ông gửi đến các báo hoặc gửi dự thi, và ông đã được nhiều giải thưởng báo chí.

Tôi có một quan ngại mơ hồ rằng một ngày nào đó bỗng nhiên máy tính của mình bị virus tấn công và lỡ các bài viết của ông biến mất. Thế nên tôi đã bàn với ông cùng nhau tập hợp các bài viết và đem in thành sách để lưu giữ an toàn hơn và được đông đảo bạn đọc gần xa cùng tìm hiểu, trao đổi về văn hóa ẩm thực nước nhà.

Chúng tôi mong muốn cuốn sách này sẽ đem lại niềm vui nhỏ bé cho bạn đọc và nó sẽ góp phần để hậu thế nhớ tới những món ăn, những tục ăn uống của ông bà cha mẹ chúng ta khi xưa. Mai sau, lối ăn uống của người Việt chúng ta chắc chắn sẽ có nhiều biến đổi, có nhiều món ăn, kiểu ăn có thể sẽ biến mất. Tôn vinh và gìn giữ những giá trị trong truyền thống văn hóa ẩm thực của dân tộc Việt Nam là điều mà chúng ta ai cũng mong mỏi.

Tiến sĩ, bác sĩ NGUYỄN HUY NGA

(Giáo sư Đại Học Griffith, Queensland, Australia; nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế.)

Tác giả Vũ Thế Long

tudonghoangaynay.vn

mca
Tin bài khác
Lãi quý II lao dốc, DIC Corp (DIG) mới cán mốc 2,2% kế hoạch năm

Lãi quý II lao dốc, DIC Corp (DIG) mới cán mốc 2,2% kế hoạch năm

Dù đã thoát lỗ trong quý II/2025, DIC Corp mới chỉ hoàn thành 2,2% kế hoạch lợi nhuận năm 2025 - một kết quả khiêm tốn, đặt áp lực lớn lên doanh nghiệp trong nửa cuối năm.
Viện Hàn lâm KHCN Việt Nam công bố hơn 12.000 công trình nghiên cứu trong 5 năm

Viện Hàn lâm KHCN Việt Nam công bố hơn 12.000 công trình nghiên cứu trong 5 năm

Chỉ trong nhiệm kỳ 2020-2025, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã công bố hơn 12.000 công trình nghiên cứu, trong đó có 8.400 bài báo quốc tế. Thành tựu này khẳng định vai trò đầu tàu nghiên cứu khoa học công nghệ của Viện, đóng góp quan trọng vào sự phát triển KHCN quốc gia và nâng tầm vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.
Sinh viên Hàn Quốc hào hứng khám phá môi trường làm việc tại Nhà máy Bia Hà Nội - Mê Linh

Sinh viên Hàn Quốc hào hứng khám phá môi trường làm việc tại Nhà máy Bia Hà Nội - Mê Linh

Ngày 29/7/2025, Nhà máy Bia Hà Nội - Mê Linh (thuộc Tổng công ty CP Bia - Rượu - Nước giải khát Hà Nội - HABECO) đã chào đón hơn 40 sinh viên Hàn Quốc tới tham quan, trải nghiệm trong khuôn khổ chương trình giao lưu quốc tế Blue Ladder, do Tạp chí Tự động hóa Ngày nay phối hợp với Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn tổ chức.
Thị trường chứng khoán ngày 30/7: Nhóm ngân hàng, chứng khoán hút dòng tiền, VN Index bật tăng hơn 14 điểm

Thị trường chứng khoán ngày 30/7: Nhóm ngân hàng, chứng khoán hút dòng tiền, VN Index bật tăng hơn 14 điểm

Bước qua cú sốc giảm mạnh trước đó, thị trường ngày 30/7 chứng kiến sự trở lại đầy tự tin của dòng tiền thông minh, tập trung vào các cổ phiếu có nền tích lũy tốt và câu chuyện riêng. VN Index bật tăng gần 1%, thanh khoản duy trì ở mức cao, cho thấy kỳ vọng phục hồi đang được nhen nhóm trở lại trong giới đầu tư.
F88 ghi nhận kết quả kinh doanh vượt trội trước thềm UpCOM

F88 ghi nhận kết quả kinh doanh vượt trội trước thềm UpCOM

F88, công ty cho vay cầm cố tài sản lớn nhất Việt Nam, vừa công bố kết quả kinh doanh "bứt phá" trong quý II/2025, với tỷ lệ tăng trưởng đối với doanh thu là 38% và lợi nhuận trước thuế là 220% so với cùng kỳ năm trước. Đây được xem là bước chạy đà hoàn hảo trước thềm giao dịch cổ phiếu trên sàn UpCOM của công ty.
Công nghệ đã thay đổi ngành dịch vụ vận tải như thế nào?

Công nghệ đã thay đổi ngành dịch vụ vận tải như thế nào?

Sự xuất hiện loại hình xe hợp đồng ứng dụng công nghệ phần mềm như Grab, Be, Gojek,... đã làm thay đổi mạnh mẽ cơ cấu đội xe. Chất lượng phương tiện được cải thiện; doanh nghiệp đầu tư xe đời mới, trang bị điều hòa, wifi, GPS, camera hành trình. Các quy định kỹ thuật cũng được cập nhật theo lộ trình kiểm soát khí thải Euro 4, Euro 5, đặc biệt là với xe tải và xe khách,...
Ngân hàng MB tiếp tục hút vốn qua trái phiếu, lãi suất cao nhất 6,48%/năm

Ngân hàng MB tiếp tục hút vốn qua trái phiếu, lãi suất cao nhất 6,48%/năm

MB là một trong số những ngân hàng tích cực chào bán lượng lớn trái phiếu trong năm 2025. Chỉ trong tháng 7/2025, ngân hàng MB "hút" về hơn 2.600 tỷ đồng từ trái phiếu.
Đại diện Cục A05 nêu lý do thành lập Liên minh KOL Việt Nam trên mạng xã hội

Đại diện Cục A05 nêu lý do thành lập Liên minh KOL Việt Nam trên mạng xã hội

Ông Nguyễn Tiến Cường, đại diện Cục A05 cho biết, trong tháng 8 tới, việc thành lập Liên minh KOL Việt Nam sẽ được đưa ra tại Hội nghị KOL toàn quốc.
Triển lãm kỷ niệm 80 năm Quốc khánh: Đặt mục tiêu chất lượng cao nhất

Triển lãm kỷ niệm 80 năm Quốc khánh: Đặt mục tiêu chất lượng cao nhất

Triển lãm "80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc" dự kiến sẽ là dấu ấn văn hóa đặc biệt nhân dịp kỷ niệm Quốc khánh lần thứ 80.
Sân chơi Robocon ORC 2025: Nơi đam mê công nghệ bừng sáng

Sân chơi Robocon ORC 2025: Nơi đam mê công nghệ bừng sáng

Vòng Chung kết cuộc thi Robocon ORC toàn quốc 2025 chính thức diễn ra trong hai ngày 26-27/7 tại Trường Đại học Bách khoa - Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh (cơ sở 2), quy tụ gần 170 đội thi đến từ các cấp tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông và đại học trên toàn quốc.
Quảng cáo
moxa